Rode ogen en openbare zwembaden
Moet ik écht een zwembril dragen?
Amy Landau, net afgestudeerd aan de Co-Hogeschool Odisee in Brussel, bewijst waarom 'ja' het antwoord is.
Niets zegt meer over een openbaar zwembad dan de scherpe geur van chloor. Maar wat doen al die industriële chemicaliën met je ogen? Amy Landau, een pas afgestudeerde bachelor in de Oogzorg, bracht heel wat tijd door in haar "thuiszwembad" om de feitelijke effecten van openbaar zwembadwater op de ogen te ontdekken.
Als onderdeel van haar afstudeerproject kwam Amy op het idee om de werkelijke effecten van openbaar zwembadwater op de ogen te onderzoeken. Het verkrijgen van reële gegevens was essentieel. Daarom kampeerde ze gedurende 5 dagen in februari 2022 in het Olympisch Zwembadcentrum Wezenberg in Antwerpen om gegevens te verzamelen van 66 vrijwilligers.
De studie
Een eerste controlemeting vond plaats vóór het zwemmen. Een zwembril was optioneel, terwijl zwemmen met het hoofd onder water verplicht was. Na 30 minuten zwemmen werden exact dezelfde metingen herhaald. Aansluitend werden de deelnemers kort ondervraagd over subjectieve symptomen of reacties.
Amy verdeelde de deelnemers in 2 groepen: ouder dan 45 en jonger dan 45 jaar. Ze noteerde de exacte leeftijd, het geslacht en de toestand van de ogen voor en na het zwemmen. Contactlensdragers werden verplicht zonder lenzen te zwemmen om de gekende hoornvliesontsteking Acanthamoeba keratitis te voorkomen.
Amy was vooral benieuwd naar de effecten van het zwembadwater op de ogen, maar ook naar welk effect de leeftijd en het dragen van een zwembril had. Op grond van de literatuurstudie wist ze dat er veel potentiële boosdoeners zijn die kunnen verklaren waarom mensen rode ogen hebben na het zwemmen in openbare zwembaden.
De boosdoeners
Chloor is het meest gebruikte desinfectiemiddel om zwembadwater te ontsmetten en dit heeft nadelige gevolgen op de ogen. Wanneer chloor in contact komt met organische stoffen, zoals cosmetica, haar en zweet, worden desinfectiebijproducten gevormd die ook bijwerkingen hebben zoals irritatie en conjunctivitis (slijmvliesontsteking van het oog). Wanneer het water niet voldoende wordt gedesinfecteerd, kunnen pathogene micro-organismen zoals Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, adenovirussen en acanthamoeba ook oculaire gevolgen hebben.
Een grondige objectieve blik...
Amy Landau screende elke deelnemer grondig en onderzocht de visus, roodheid van de ogen, ging op zoek naar eventuele ooglidrandontstekingen, verstopping van de klieren, ontsteking onder het ooglid en testte de bevochtigingsgraad van het oog.
...evenals subjectieve methoden
Fervente zwemmers zullen zeggen dat de kwaliteit van het zwembadwater en het "gevoel" van het zwembad zelden hetzelfde zijn. Sommige zwembaden zijn zout, terwijl andere mineraal aanvoelen. Sommige zwembaden zitten dan weer boordevol chemicaliën terwijl andere eerder een tintje “eco” aanvoelen.
Daarom was het subjectieve deel van de studie zo belangrijk. Alle deelnemers werden bevraagd naar de aanwezigheid van prikkende, jeukende, droge, gezwollen en licht geïrriteerde ogen, het gevoel van zand in de ogen en het zien van halo’s of wazig zicht. Dr. van Lint, oogarts in het UZA, en Amy’s externe scriptiebegeleider zorgde voor professionele begeleiding. Daarnaast maakte hij foto’s van de ogen van elke deelnemer, zowel voor als na het zwemmen.
Zo veel chloor
De grootste boosdoeners als het gaat om oogirritatie en die typische rode ogen bij het zwemmen zijn de (ja u raadt het al!) zwembadchemicaliën. Het zwembadwater in Wezenberg wordt gedesinfecteerd met chloor en UV-stralen. Het water wordt maandelijks grondig door de overheid getest op de aanwezigheid van micro-organismen. De waarden van de chemicaliën, pH en temperatuur worden daarnaast ook gemeten.
Ten tijde van het onderzoek was de waterkwaliteit van het zwembad van Wezenberg aanvaardbaar tot zeer goed en waren er geen sporen van micro-organismen.
De details van de studie
Hier wordt het interessant. Amy Landau werkte met een studiegroep van 66 mensen (71% was ouder dan 45 en 29% was jonger dan 45.) 54 mensen zwommen zonder zwembril en 12 mensen zwommen met zwembril. Een toename van de conjunctivale en limbale roodheid (beiden een vorm van rode ogen) zijn de twee belangrijkste kenmerken die de deelnemers vertoonden.
De studie sluit bacteriën uit als oorzaak van rode ogen vermits deze niet aanwezig waren in het water. De boosdoeners lijken dus een combinatie van chloor, UV en desinfectiebijproducten te zijn.
Rode ogen en zwembaden: wat te doen?
Met een goede zwembril kom je een heel eind. De studie van Amy Landau wijst op een enorm verschil in gegevens als het gaat om mensen die al dan niet een zwembril dragen. Deze resultaten neigen naar de resultaten van Ishioka et al. (2008) die beweren dat zwemmen zonder zwembril schadelijke gevolgen geeft voor het hoornvlies en het slijmvlies van het oog.
Ook interessant, is dat meer dan de helft van de studiegroep 'licht geïrriteerde' ogen als belangrijkste symptoom rapporteerde. Zelfs twee deelnemers vertoonden een daadwerkelijke verslechtering van hun zicht na het zwemmen.
Het advies van een nieuwe oogzorgprofessional
Draag een zwembril van goede kwaliteit om enerzijds symptomen te voorkomen en anderzijds als contactlensdrager ernstige infecties te vermijden. Informeer bij de lokale optiekzaak naar een zwembril op sterkte. En tenslotte: raadpleeg een arts bij tekenen van een infectie!
Hier stopt het niet. Amy werkt verder aan een bewustmakingscampagne in openbare zwembaden. Tevens zet ze haar liefde voor oogzorgonderzoek voort als technisch oftalmologisch assistent in de Oogkliniek Deurne.
