De COVID-19 pandemie, laatste druppel die emmer doet overlopen bij verpleegkundigen?
4 op de 10 verpleegkundigen tewerkgesteld in de Belgische gezondheidszorg tijdens de COVID-19 pandemie geven een intentie aan om de zorgsector te verlaten.
België kent tot nu toe 4,8 miljoen geregistreerde COVID-19 gevallen sinds het begin van de pandemie, waarvan 156.300 hospitalisaties. Hierdoor kan gesteld worden dat de pandemie een grote druk uitoefent op het zorgsysteem en de werkdruk van verpleegkundigen aanzienlijk verhoogt. In 2022 publiceerde het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg reeds cijfers over de intentie van verpleegkundigen tewerkgesteld op intensieve zorgen om het beroep te verlaten. Deze lagen toen op 26,5%.
Hoge werkdruk
Onderzoek geeft weer dat de beïnvloedende factoren voor de werkdruk bij verpleegkundigen het aantal patiënten waarvoor de verpleegkundige verantwoordelijk is, de mate van afhankelijkheid van de patiënten, het type zorg en daarnaast ook de gemiddelde tijd van hulpverlening die voor elke patiënt nodig is.
Het ervaren van een overmatige werkdruk werd eerder in relatie gebracht met de overweging om de job in de gezondheidszorg te verlaten, zowel vóór als tijdens de pandemie.
4 op de 10 verpleegkundigen overwegen de zorgsector te verlaten
Dit enquête-onderzoek bij 1090 Belgische verpleegkundigen tijdens de vierde en vijfde COVID-19 golf vond een hoge intentie om de zorgsector te verlaten. 41,3% oftewel 4 op de 10 verpleegkundigen tewerkgesteld in de Belgische gezondheidszorg overwegen om de zorgsector te verlaten. De prevalentie bleek het hoogste te zijn bij verpleegkundigen werkzaam op intensieve zorgen afdelingen en spoedgevallen diensten, waar 1 op de 5 verpleegkundigen overwegen om een job te zoeken buiten de zorgsector.
Is de pandemie de boosdoener?
Volgens het onderzoek werd de intentie om de zorgsector te verlaten in sterke mate beïnvloed door het ervaren van een gebrek aan controle over het werk en of verpleegkundigen het gevoel hadden dat ze kwaliteitsvolle zorg konden verlenen. Daarenboven heeft de ervaren druk in de werkomgeving, beoordeeld via de zogenaamde “zorgdrukbarometer”, een grote impact op de overweging om de zorgsector te verlaten. Een stijging of daling in COVID-19 hospitalisaties bleek vreemd genoeg geen invloed te hebben op de intentie om de zorgsector te verlaten.
Wat nu?
De resultaten van het onderzoek zijn een duidelijk noodsignaal naar beleidsmakers en politici omwille van het nijpend tekort aan verpleegkundigen. Het onderzoek benadrukt de behoefte aan retentie initiatieven binnen de zorgsector met specifieke focus op verpleegkundigen op intensieve zorgen afdelingen en spoedgevallen aangezien bij hen de prevalentie van het overwegen om de zorgsector te verlaten het hoogste is.
De aandacht dient te gaan naar passende hervormingen met het doel specifieke arbeidsomstandigheden te verbeteren, die kunnen leiden tot het tijdig en gericht voorkomen van personeelsverloop. Het investeren in een retentiebeleid in de vorm van het verhogen van werktevredenheid en het nakomen van organisatorische verplichtingen minimaliseert de intentie om een job buiten de zorgsector te zoeken. Bijkomend zijn het opstellen van een beleid rond veilige verpleegkundige bestaffing en het uitbreiden van initiatieven voor de bevordering van een kwaliteitsvolle werkomgeving van belang.
De zorgdruk samen met het gebrek aan controle over het eigen werk zijn factoren die volgens het onderzoek bijdragen aan de intentie om de zorgsector te verlaten. Daarnaast blijkt uit ander eerder onderzoek dat het vertrouwen van het personeel in en de steun van de organisatie voor het personeel kernfactoren zijn die beschermen tegen het overwegen om de zorgsector te verlaten. Altezamen zijn deze mogelijke aanknopingspunten voor beleidsmakers om de intentie van verpleegkundigen om de zorgsector te verminderen.
Recentelijk werd er een aanzet tot de hervorming van het verpleegkundig beroep gegeven door Frank Vandenbroucke, minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid. Echter dient er naast het aantrekkelijker maken van het beroep eveneens ingezet te worden op het verhogen van de intentie om in het zorgberoep te blijven bij het huidige zorgpersoneel.
