To the victor belongs the spoils: plunderen!
Kristel Van Audenaeren
Schatten roven is van alle tijden. De oude Grieken en zeker de Romeinen deden het al. De overwinnaars lopen met veel trots met de oorlogsbuit te pronken tijdens een triomftocht. Alles wat maar draagbaar is en los zit behoort komt mee met de glorieuze overwinnaars. Goud, wapens, bekers, munten...alle kunstschatten van een volk zijn buit. Verovert en vernederd, de verslagen volkeren hebben geen keuze, de schatten behoren nu eenmaal tot de geschenken die de overwinnaar eist van de overwonnen. Al vroeg steken ethische en morele dilemma's de kop op bij al dat plunderen.
Roofkunst, meer dan een gestolen voorwerp
Generaal en latere president Dwight Eisenhower zelf zorgt persoonlijk voor een vliegtuig voor de veilige repatriëring van het magistrale meesterwerk van de gebroeders van Eyck, het Lam Gods naar België. Dit symbolisch dossier is exemplarisch voor een goede teruggave van roofkunst.
Ruim tachtig jaar na de tweede wereldoorlog is alle door de Duitsers gestolen kunst nog steeds niet teruggegeven. In sommige gevallen is het zelfs nog steeds onduidelijk wie de eigenaar is van een kunstwerk.
Methodologisch
Deze educatieve masterproef gaat dieper in op roofkunst tijdens de tweede wereldoorlog. Naast een uitgebreid literatuuronderzoek naar de historische achtergrond van roofkunst en de dilemma's die ontstaan wordt gebruik gemaakt van de methodiek van herinneringseducatie van het Bijzonder Comité voor herinneringseducatie (BCH). De drie pijlers van de methodologie: kennis en inzicht, empathie en betrokkenheid en reflectie en actie krijgen een vertaling naar een voorstel met diverse lesinhouden en een rondleiding met workshop in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis (KMKG). De masterproef gaat dieper in op de sleutelcompetenties burgerschap, historisch bewustzijn en vooral cultureel bewustzijn en expressie.
Een instap voor een zwaarder thema
Roofkunst is niet beperkt in geografische regio en tijd, het is nog steeds een actueel thema. De roofkunst, de georganiseerde diefstal van kunst door Duitsland gaat niet over de horror van oorlog, nu bijna tachtig jaar na het einde van de wereldoorlog gaat het over menselijke aspecten zoals een culturele identiteit en eigenheid, cultureel bezit van een natie of volk, het familieverleden en particulier bezit.
Roofkunst is een instap waarbij de veel zwaardere thematiek van discriminatie en racisme tijdens WOII in Duitsland en de bezette gebieden via de cultuurpolitiek van het derde rijk aangekaart kan worden. In een educatieve context is het van belang om een hoopvolle boodschap te brengen. Kunst kan via een zachtere, minder dwingende manier ingang vinden om de moeilijke en zware thema’s te bespreken die in het heden nog steeds een nagalm hebben.
