Het delen van emoties op Facebook door nieuwe ouders

Trotse jonge ouders zijn positief op Facebook

Zie jij ook regelmatig ‘posts’ over kids voorbij komen op jouw Facebook-pagina? Kersverse ouders zijn alom vertegenwoordigd op deze populaire sociale netwerksite. De meeste ouders delen graag statusupdates over en foto’s van hun pasgeboren spruit. Die update tovert vervolgens bij menigeen een glimlach op het gezicht. De talloze reacties en ‘likes’ op deze berichten spreken voor zich. Facebook is een plek om emoties te delen en het gebruik van Facebook leidt tot het ervaren van emoties.

Dagelijks ‘posten’ miljoenen Facebook-gebruikers wat ze aan het doen zijn, met wie, waar en hoe ze zich daarbij voelen. Naast de alledaagse gevoelens zijn er een aantal levensgebeurtenissen welke een grote impact hebben op het emotionele welzijn. De overgang naar ouderschap is daar één van. In deze periode ervaren jonge ouders zowel positieve als negatieve emoties. In het kader van haar masterproef onderzocht Sarah Leijendekker of nieuwe ouders hun emoties delen via Facebook, op welke manier ze dit doen en wat hun beweegredenen hiervoor zijn. Daarbij is ook gekeken naar eventuele verschillen tussen vaders en moeders. De data zijn verzameld door middel van twintig diepte-interviews aangevuld met een inhoudsanalyse van hun statusupdates.

Schreeuw het van de daken

Je herkent het wel: je maakt iets mee en dan heb je de behoefte om erover te praten. Dit is heel gewoon; mensen hebben de drang om een emotionele gebeurtenis te delen. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer negentig procent van de ervaren emoties gedeeld wordt. Hoe intenser men een emotie ervaart, hoe meer men geneigd is om over de ervaring te praten. Ook Facebook is zich bewust van dit fenomeen en speelt daarop in met de nieuwe functie ‘voel me’.

Dat op Facebook voornamelijk positieve ‘posts verschijnen weet iedereen. Ook diverse wetenschappers spreken over een zogenoemde ‘positiviteitsbias’ op sociale netwerksites. Maar waarom worden bepaalde emoties wel of niet gedeeld? Nieuwe ouders antwoorden daar heel simpel op: negatieve emoties zijn privé. Facebook is dus geen plek voor negatieve gevoelens. Het lezen van negatieve berichten levert zelfs irritaties op. Een statusupdate moet positief zijn volgens ouders en de boodschap moet over een speciale gebeurtenis gaan. Die speciale gebeurtenissen zijn bijvoorbeeld een nieuwe baan, een verloving of een geboorte van een baby.

Communicatiestrategieën

Het merendeel van de geïnterviewde ouders deelt hun blijde en trotse gevoelens via Facebook. Slechts één respondent deelt ook negatieve emoties. Het wel of niet delen van emoties is soms afhankelijk van de gemoedstoestand (verveling) of dronkenschap. Deze staten kunnen zorgen voor een ondoordachte statusupdate. Over het algemeen denken ouders wél na over hun ‘post’. Hierbij wordt bijvoorbeeld de privacy-strategie toegepast: er komt geen foto van de baby online vanwege privacy-redenen. Een andere strategie is het toepassen van zelfcensuur: wanneer de foto niet voldoet aan de esthetische eisen van de auteur, wordt deze niet geplaatst.

Het toepassen van communicatiestrategieën is heel menselijk. In onze opvoeding leren we emotieregulatie technieken toe te passen. Een voorbeeld hiervan is een kind die zijn teleurstelling leert onderdrukken als het geen prijs heeft gewonnen. De gevoelde emotie wordt hierbij dus tegen gehouden. Emoties kunnen ook versterkt worden geuit. Een moeder is bijvoorbeeld blij voor haar kind als het zijn veterdiploma heeft gehaald. Zij kan deze blijdschap vergroot uiten naar het kind om hem te stimuleren. De diverse technieken zijn afhankelijk van de cultuur waarin men leeft. In het Westen spitsen de technieken zich voornamelijk toe op: 1. Het verhogen van de meer optimistische, sociale emotionele uitingen (belangstelling, empathie, lachen). 2. Het verzwakken of onderdrukken van de emoties die de potentie hebben om: A. bij de ander een soortgelijke emotionele reactie op te roepen (angstigheid, verdriet) of B. een goede interactie te veranderen in een conflict zoals jaloezie, minachting en woede.

De roze wolk op Facebook

In aanvulling op de diepte-interviews heeft de onderzoeker een inhoudsanalyse van de statusupdates uitgevoerd. Uit deze analyse blijkt inderdaad dat de updates voornamelijk positieve connotaties bevatten. Zo plaatst een moeder de volgende update:

“Voor het eerst met Anke in de trein!” (Statusupdate met foto)

Uit deze statusupdate is geen emotie te achterhalen. De ‘post’ lijkt enthousiast en positief. Uit het interview blijkt echter dat de moeder zich zorgen maakte over de gezondheid van haar dochter. Ze was onderweg naar het ziekenhuis met haar pasgeborene en voelde zich gespannen. Dat dit niet uit de statusupdate valt af te leiden, komt overeen met de gegeven antwoorden van respondenten dat niet alles wordt gedeeld en dat alleen positieve gebeurtenissen worden geplaatst.

De berichten op Facebook komen dus niet volledig overeen met de ervaren gevoelens. De emoties die niet via statusupdates worden gedeeld, worden voornamelijk face-to-face of telefonisch besproken. Nieuwe ouders delen dus zowel negatieve als positieve emoties met hun directe omgeving. De masterproef biedt bewijs dat emotie communicatie via Facebook verschilt van offline emotie communicatie: emotieregulatie technieken worden online veel strikter toegepast.

Vaders versus moeders

Moeders plaatsen veelal meer emoties op Facebook dan vaders. De geïnterviewde vrouwen ‘posten’ in het algemeen meer updates. Desondanks plaatst een aantal vaders vanuit trots foto’s van hun kind. Dat zowel vaders als moeders trots uiten valt te verklaren vanuit het feit dat deze emotie belangrijk is in individualistische culturen. De trots is bij vaders meestal niet goed af te leiden uit hun statusupdates. Moeders communiceren veel meer met expliciete emotiewoorden en emoticons. Ook maken zij soms gebruik van de functie ‘voel me’, terwijl vaders dit helemaal niet doen.    Alhoewel er geen verschillen gevonden zijn in de beweegredenen achter het al dan niet delen van emoties via Facebook, lijkt er een verschil te zijn tussen de online emotie communicatie van mannen en vrouwen.

Impact positieve statusupdates

Dat ouders voornamelijk hun trots delen via Facebook is allemaal leuk en aardig, maar het komt niet overeen met de werkelijkheid. Mensen ervaren ook negatieve emoties. Een ouder die al maandenlang slapeloze nachten heeft en gefrustreerd is van het gehuil van haar zuigeling zou ontmoedigd kunnen worden door de massaal blijde boodschappen. In het ergste geval kan dit zelfs lijden tot depressie. Welke impact hebben de positieve statusupdates daadwerkelijk op de maatschappij?