Wat is het interessantst vanuit milieuoogpunt: renoveren of heropbouwen?

Bent u eigenaar van een woning die dringend aan vernieuwing toe is en wil u graag een steentje bijdragen aan een beter milieu? Dan heeft u zich waarschijnlijk al afgevraagd hoe u uw woning zo efficiënt en duurzaam mogelijk kan aanpakken. Is het zinvol om te renoveren of is het interessanter om de woning af te breken en vervolgens opnieuw op te bouwen?

De Europese Unie heeft als doel gesteld om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn. De bouwsector speelt hierbij een zeer belangrijke rol. Ze is namelijk verantwoordelijk voor 30% van de CO2-uitstoot, 38% van het primaire energiegebruik, 50% van de ontgonnen natuurlijke hulpbronnen en 33% van de afvalproductie. De hoge CO2-uitstoot en het hoge energiegebruik van de bouwsector zijn vooral een gevolg van de aard van het Belgische gebouwenpark. België heeft een oud vastgoedpatrimonium, wat in het algemeen gepaard gaat met weinig efficiëntie en zeer lage isolatiegraden. Om deze oude gebouwen aan te pakken en de doelstellingen te behalen wordt renovatie vaak vooropgesteld.

Als de woning echter zeer verouderd is en de renovatiewerken ingrijpend zijn, rijst de vraag of het toch niet beter is om de woning te slopen en ze vervolgens opnieuw op te bouwen. Er zijn verschillende aspecten die meespelen in de beslissing. Enerzijds kan het financiële aspect de doorslag geven. Anderzijds is er ook nog het milieuaspect. In tegenstelling tot het financiële aspect, dat relatief eenvoudig te berekenen is, kent het milieuaspect weinig duidelijkheid en wordt het bij de afweging tussen renovatie en herbouw vaak vergeten. Toch is het van groot belang om ook bij de milieu-impact van de werkzaamheden stil te staan.

Om de milieu-impact van de werkzaamheden te bepalen, wordt er rekening gehouden met de volledige levenscyclus van het gebouw. Dit wil zeggen dat de milieu-impact van de productie van de bouwmaterialen, het transport van die materialen naar de werf, de constructie, het energiegebruik en de vervangingen die nodig zijn gedurende 60 jaar en de afbraakwerken in rekening worden gebracht. De milieu-impact wordt in eerste instantie voor een rijwoning bepaald.

Passie voor passief

U heeft zeker al eens gehoord van de veelvoorkomende term ‘passiefhuis’, maar wat betekent dat precies? Een passiefhuis is een uitzonderlijk goed geïsoleerd en energiezuinig gebouw. Doorgaans zijn de thermische isolatielagen in de vloer, de spouwmuren en het dak ongeveer 20 cm dik. De ramen zijn in de meeste gevallen voorzien van drievoudig glas.

Wanneer u als ambitie heeft om uw verouderde rijwoning tot een passiefhuis om te bouwen, dan kiest u vanuit milieuoogpunt best voor renovatie. Het produceren van de nieuwe bouwmaterialen, die nodig zijn bij de heropbouw van de rijwoning, zorgen ervoor dat de milieu-impact van dit scenario heel wat hoger is dan de milieu-impact van renovatie.

Variatie in isolatiegraad

Is het niet uw ambitie om uw rijwoning tot een passiefhuis om te bouwen? Dan zijn er uiteraard nog veel andere renovatie- en herbouwopties met een lagere isolatiegraad mogelijk. Desalniettemin zal een lagere isolatiegraad altijd leiden tot een hogere milieu-impact. Een nieuwbouwwoning is, in tegenstelling tot een gerenoveerde woning, onderworpen aan minimumeisen, waardoor de herbouwscenario’s over het algemeen minder lage isolatiegraden bereiken.

Als zowel de gerenoveerde als de nieuwe rijwoning dezelfde isolatiegraad behalen, zal renovatie altijd de beste keuze zijn. Opdat herbouw dus een lagere milieu-impact zou hebben dan renovatie moet de nieuwbouwwoning performanter zijn dan de gerenoveerde woning. De vraag is: hoeveel performanter? Uit het onderzoek wordt een verschil in K-peil van gemiddeld 27 gevonden. Het K-peil geeft de globale warmte-isolatie van een gebouw weer. Als de nieuwbouwwoning meer dan 27 K-peil punten beter scoort dan de gerenoveerde woning, wordt er best gekozen voor herbouw. Dit is het geval wanneer bij renovatie minstens het dak, de ramen en de buitenmuren worden aangepakt. Er kan dus gesteld worden dat bij een verschil in K-peil van 27 een kantelpunt tussen renovatie en herbouw plaatsvindt.

Invloed van andere woningeigenschappen

Wat als de bestaande woning andere eigenschappen bezit? Welke invloed oefenen de isolatiegraad, geometrie, raamoppervlakte, daktypologie, dakopbouw, gebouwtypologie en vloerafwerking van een woning uit op de keuze tussen renovatie en herbouw?

Wanneer de bestaande toestand reeds voorzien was van isolatie, verlaagt de milieu-impact van de renovatiescenario’s significant. Van zodra de vier constructiedelen van de gebouwschil van de bestaande woning voorzien zijn van isolatie of drie constructieonderdelen en de vloer niet, is renovatie altijd de beste optie. Indien deze gevallen zich niet voordoen, wordt er vanuit milieuoogpunt best gekozen voor herbouw. Bij een grotere woning is de kans dat herbouw als beste optie uit de vergelijking komt groter. Dit is ook het geval bij een woning met een zadeldak, een halfopen bebouwing en een open bebouwing. Bij een woning met een betonnen dakstructuur is de kans dat renovatie als beste optie uit de vergelijking komt net iets groter dan wanneer de bestaande woning een houten dakstructuur heeft. De impact op het kantelpunt blijft bij elke variant echter steeds beperkt. De raamoppervlakte en de vloerafwerking van de bestaande woning hebben een verwaarloosbare impact op de keuze tussen renovatie en herbouw. In de meeste gevallen zal de keuze tussen renovatie en herbouw dus onveranderd blijven.

Conclusie

Van alle mogelijke scenario’s, zal de renovatie van een verouderde woning naar een passiefhuis altijd de laagste milieu-impact hebben. Er kan dus besloten worden dat deze strategie het best kan toegepast worden op het verouderde Belgische gebouwenpark om de CO2-uitstoot van woningen drastisch te reduceren, de energiedoelstellingen te halen en de klimaatcrisis te overwinnen.