Wat als het onderwijs nu eens gebaat zou zijn met een adempauze?

Vraag aan elke leerkracht in het secundair onderwijs of een pauze tijdens de les helpt om de leerstof beter te verwerken en je krijgt een volmondig: “ja, natuurlijk”. Toch wordt dit in bijna geen enkele school toegepast. Het grootste argument is het verlies van lestijd. Want er is al zo weinig effectieve lestijd. Dus ga je er toch niet opzettelijk nog wat extra tijd van afdoen?

Waarom duurt een les 50 minuten?

Er blijkt echter al een probleem te zijn met de duur van 50 minuten. Deze blijkt op zeer oud experimenteel onderzoek gebaseerd van eind 20ste eeuw en werd in die tijd vooral ingegeven door economische belangen, met name kinderarbeid. Verder blijkt dat de overheid de totale onderwijstijd wel vastlegt, maar niet hoe je deze spreidt in lesblokken. Er is dus geen verplicht wettelijk kader om die vast te leggen in lesblokken van 50 minuten.

In het kader van het tekort aan leerkrachten wordt in het onderwijs momenteel alles in vraag gesteld behalve de essentie: de lestijd. Uit recent onderzoek blijkt dat 2 lesblokken van 20 minuten veel efficiënter zijn voor het brein dan een lesblok van 40 minuten. Meer bepaald zou de leerstof in het eerste geval gedurende 36 minuten worden opgenomen en in het 2de geval ‘maar’ 30 minuten. Dus een pauze van 5 minuten tussen die 2 lesblokken zou in die optiek zelfs zorgen voor winst in effectieve lestijd in vergelijking met een lesblok van 40 minuten.

Naar een adempauze in de les

Met deze overwegingen in het achterhoofd werd in deze masterproef een onderzoek gedaan naar het effect van een pauze tijdens de lessen wiskunde en opvoedkunde bij leerlingen van 6 TSO. Er werd met name onderzocht of 5 minuten pauze in een les zorgde voor een betere score op de geziene leerstof in de les door een quiz op het einde van de les. Om deze 5 minuten pauze nuttig in te vullen, werd er een ademhalingsoefening gegeven die bestond uit 5 seconden in en 5 seconden uitademen door de neus, wat ‘coherent ademen’ wordt genoemd. De resultaten waren opvallend positief met scores die tot 20 tot 25% beter waren dan die in de doorlopende les.

Bij de les blijven

Er zijn verschillende redenen waarom leerlingen beter presteren bij 2 kortere lesblokken. Leerlingen blijken vooral aan het begin en aan het einde van een les de meeste leerstof te onthouden. Dit valt eenvoudig te verklaren door zelf eens te denken aan die keer dat je in de winkel stond en jouw boodschappenlijstje was vergeten. Wedden dat je nog het begin en het einde van het lijstje wist? Dit is ook bij leerlingen zo. Door de lestijd in te korten naar 2 les blokken, zorgt dit dus op zich al voor een sterker effect. De pauze zorgt er echter ook voor dat het brein tijd krijgt om de geziene leerstof te verwerken en op te slaan, maar ook plaats te maken voor de nieuwe leerstof na de pauze.

Eventjes op adem komen

Een pauze in een les zorgt er niet alleen voor dat leerlingen beter presteren, maar zorgt er ook voor dat de leerkracht zelf wat op adem kan komen. Het voordeel van de ademhalingsoefening tijdens die pauze is niet alleen dat ze gemakkelijk aan te leren is maar dat leerlingen bovendien op een heel eenvoudige manier in aanraking komen met mediteren. Ze kunnen deze oefening later ook gebruiken bij paniek of acute stress, bijvoorbeeld op een mondeling examen.