Het effect van multimediatasken op het onthouden en begrijpen van nieuws

MULTIMEDIATASKEN KAN DEMOCRATIE OP LOSSE SCHROEVEN ZETTEN

Leren van nieuws daalt wanneer aandacht verdeeld wordt

Jongeren onthouden en begrijpen minder van het televisiejournaal als ze tijdens het kijken ook googelen. Dat blijkt uit een studie uitgevoerd aan de KU Leuven. Door twee verschillende media op hetzelfde moment te gebruiken, wordt de cognitieve verwerking van informatie bemoeilijkt, wat leidt tot verminderde leerprestaties. De studie toonde evenwel aan dat er een onderscheid gemaakt moet worden tussen het soort mediataak dat tegelijkertijd uitgevoerd wordt.

De 21ste eeuw wordt gekenmerkt door de introductie van verscheidene technologieën zoals laptop, smartphone en tabletcomputers. Het handige formaat en de draagbaarheid van deze toestellen zorgen ervoor dat ze op eender welke plaats gebruikt kunnen worden. Steeds vaker worden deze media dan ook gebruikt terwijl men tegelijkertijd een tweede medium consumeert, een fenomeen dat ‘multimediatasken’ heet. Zo geeft een recent artikel uit Knack (Jagers, 3 april 2013) aan dat, in navolging van Amerikaans onderzoek, ook in Vlaanderen de helft van de televisiekijkers een smartphone of tablet gebruikt tijdens het televisiekijken. Deze trend komt vooral voor bij de jongere, digitale generatie en wordt steeds vaker aangemoedigd door bijvoorbeeld televisieprogramma’s die vragen om te tweeten tijdens de uitzending. Een illustratie hiervan zijn de hashtags die het duidingsprogramma Terzake in beeld brengt om kijkers aan te zetten te discussiëren over de nieuwsinhouden op Twitter, of het vermelden van de programmawebsite voor kijkers die meer achtergrondinformatie willen.

Hoewel deze interactiviteit zeker iets positiefs kan toevoegen aan programma’s, houdt dit multitasken ook een risico in zich. Het menselijke brein heeft namelijk leren denken in sequenties – eerst de eerste taak en dan de volgende taak – en heeft moeilijkheden met het tegelijk verwerken van informatie van twee verschillende taken. Het multitasken zoals we het kennen is dan ook eerder een snelle aaneenschakeling van afwisselende aandacht voor de eerste en de tweede taak.

In mijn masterproef ben ik het effect nagegaan van een specifieke vorm van multimediatasken: het opzoeken van informatie op internet gedurende het kijken naar het televisiejournaal. Hierbij werd er in een experiment aan Leuvense studenten gevraagd om aan de hand van een splitscreen tegelijkertijd antwoorden op internet op te zoeken en naar een nieuwsfragment te kijken. Nadien werd er nagegaan hoeveel de studenten onthouden hadden van het nieuwsfragment en of ze die informatie ook effectief begrepen.

Uit dit onderzoek blijkt dat het combineren van twee taken er voor zorgt dat er minder onthouden en begrepen wordt van het nieuws dan wanneer men zich enkel op het televisiejournaal concentreert. Onze studie toonde aan dat dit effect te wijten is aan de beperkte verwerkingscapaciteit van het brein die niet toelaat tegelijkertijd twee informatiestromen grondig te verwerken. Het multimediatasken vraagt dus meer cognitieve middelen dan er voorhanden zijn.

Toch tonen onze bevindingen aan dat niet alle multitasktaken over eenzelfde kam geschoren kunnen worden. Zo blijkt dat wanneer informatie opgezocht wordt die verband houdt met het nieuwsonderwerp, dit nieuws makkelijker onthouden en begrepen wordt dan wanneer niet-gerelateerde informatie wordt opgezocht. Een verklaring voor deze bevinding is dat informatie van het journaal tijdens het cognitief verwerkingsproces gekoppeld kan worden aan de informatie die opgezocht wordt. Hierdoor kan de informatie makkelijker verwerkt en gereproduceerd worden bij de onthoud- en begrijpvragen die peilen naar het leren van nieuws.

Tot slot blijkt ook het soort nieuws waarnaar men kijkt een invloed te hebben op de grote van het multitaskeffect: de onthoud- en begrijpprestaties nemen in grotere mate af bij het kijken naar politieke berichtgeving (het zogenaamde ‘hard news’) dan bij het kijken naar meer sensationeel nieuws (zgn. ‘soft news’). Deze bevinding is verontrustend gezien aandacht voor politieke nieuwsberichtgeving cruciaal is voor het vormen van burgers en, meer algemeen, het effectief functioneren van een democratische samenleving.

Samenvattend toonde deze studie aan dat tegelijkertijd televisienieuws kijken en googelen een nefast effect heeft op wat er onthouden en begrepen wordt van het nieuws. Deze bevinding wordt verklaard door de beperkte verwerkingscapaciteit van het menselijk brein die niet toelaat informatie van twee mediataken tegelijkertijd grondig te verwerken. Hoewel inhoudelijk gerelateerde multimediatasktaken tot betere cognitieve prestaties leidt dan niet-gerelateerd multimediatasken, wordt er meer van het nieuws onthouden en begrepen wanneer er niet gemultitaskt wordt. Dit onderzoek pleit er dan ook voor dat nieuwsprogramma’s voorzichtiger omspringen met het aanzetten van kijkers tot het gebruik van tweede scherm-applicaties.