Het secundair volwassenenonderwijs opstap naar meer? Een longitudinale studie

TWEEDEKANSONDERWIJS KEERT KANSEN DEFINITIEF

Meer dan 83% van de volwassenen die het diploma secundair onderwijs behaalden via het tweedekansonderwijs (TKO) geeft aan dat dit een belangrijk keerpunt in hun leven was. Dat stelt Gert Van Bunderen, student opleidings- en onderwijswetenschappen aan de Universiteit Antwerpen die voor zijn masterproef poolshoogte nam bij 450 cursisten.

Het is intrigerend om te zien hoe onderwijs en opleiding mensen verrijkt en hen kansen aanreikt om zich te ontwikkelen. Een bijzondere groep mensen zijn diegenen die door de meest diverse omstandigheden geen diploma secundair onderwijs verwierven en toch de moed hebben gehad dit alsnog te behalen via het tweedekansonderwijs. Vaak is dit een beslissing die verregaande gevolgen heeft zowel voor de persoon zelf als voor zijn onmiddellijke omgeving. Het behalen van een secundair diploma is bij velen immers geen eindpunt, maar een doorstart naar meer.

“Door mijn diploma heb ik meer keuze om werk te vinden en zonder kan je nergens terecht. Je kan ook verder in je leven en verder studeren en meer verdienen en je voelt je ook meer waardig met diploma dan zonder.” (vrouw, 36 jaar)

Positieve effecten
Het tweedekansonderwijs, decretaal ‘studiegebied algemene vorming’ genoemd, stelt als doel volwassenen de mogelijkheid te geven een diploma secundair onderwijs te behalen. Dit houdt niet enkel kennisoverdracht in, maar ook het ontwikkelen van vaardigheden om beter te kunnen participeren aan het maatschappelijke en professionele leven. Concreet betekent dit het verbeteren van: het geloof in eigen kunnen, de mondigheid, de zelfstandigheid, de zelfredzaamheid op de arbeidsmarkt en het verantwoordelijkheidsgevoel.

Verder studeren
Deze positieve effecten zijn zowel op privé als professioneel gebied voelbaar. Door het herwonnen geloof in eigen kunnen is de bereidheid groot om deel te nemen aan initiatieven van het verenigingsleven en de buurtwerking. De cursisten voelen zich ook beter in staat om nieuwe studies aan te vatten.  “Ik ben zo blij dat TKO bestaat”, getuigt een 25-jarige cursiste. “Zo heb ik toch nog mijn diploma kunnen halen en studeer ik nu verder voor master ingenieur bouwkunde. Zonder TKO was ik nooit meer zo ver geraakt. Het heeft mijn leven veranderd!” Opmerkelijk is, rekening houdend met een geblutst studieverleden, dat van de 142 respondenten die minstens 5 jaar gelden afstudeerden er 34 een bachelordiploma behaalden 4 een masterdiploma. Voor de 308 respondenten die na 2007 afstudeerden is het nog te vroeg om conclusies te trekken maar toch behaalden reeds 17 een bachelor en ééntje een masterdiploma. 

Beroepsleven
Op professioneel gebied geven cursisten aan dat ze meer keuzemogelijkheden hebben en kunnen doorgroeien naar werk dat ze aangenamer vinden. In vergelijking met de periode voor het behalen van het diploma is de tewerkstellingsgraad en de jobtevredenheid sterk gestegen. Een belangrijk aspect in deze context is dat de cursisten nu beter in staat zijn om zakelijke brieven te schrijven en een sollicitatieprocedure te doorlopen.

“Dank zij het TKO diploma was er meer keuze in zoeken naar een job. Met dit diploma werd ik meer gewaardeerd door de werkgever.” (man, 45 jaar)

Sociale status en welzijn

De sociale status wordt bepaald door iemands positie in de samenleving en volgens de mate van autonomie die de persoon ervaart in het vormgeven van het eigen leven. In de context van ons onderzoek  blijkt dat als het onderwijsniveau is gestegen,  men meer tevreden is met zijn job, men meer participeert  in maatschappelijke context en men het gevoel heeft een grotere invloed te kunnen uitoefenen op de eigen toekomst.  Daarnaast bleek uit het onderzoek dat de respondenten veel beter op de hoogte zijn van de regelingen binnen de samenleving en zo makkelijker hun  weg vinden naar ondersteuning dan voor de aanvang van de studies. Ons besluit is dat het TKO er toe bijgedragen heeft om zowel het  welzijn als  de sociale status van zijn cursisten te verhogen.

“Het diploma tweedekansonderwijs heeft mijn leven op alle mogelijke gebieden positief beïnvloed. Ik ben zelfzekerder geworden en heb door dit diploma de studie van mijn dromen kunnen doen om vervolgens ook de job van mijn dromen te vinden. Het behalen van mijn diploma secundair onderwijs is achteraf gezien één van de beste stappen van mijn leven geweest.” (man, 36 jaar)

Longitudinale effecten

We kunnen concluderen dat de gunstige effecten van het behalen van een secundair diploma blijven doorwerken op het leven van de cursisten. Bij de groep van studenten die 5 tot 10 jaar geleden afstudeerden is de positieve perceptie van de respondenten op het behalen van het diploma nog meer uitgesproken. Het vertrouwen in de eigen mogelijkheden en de motivatie om te participeren in onderwijs is na het behalen van een secundair diploma enorm  gegroeid. Dit hangt sterk samen met de mogelijkheden om het eigen leven vorm te geven en zo meer onafhankelijkheid te ervaren. We kunnen terecht besluiten dat het TKO zijn doelstellingen ‘het emanciperen van cursisten’ waarmaakt en hun leven een nieuwe wending geeft.