Instagram en leesgesprekken als leesmotivators
Vroeger in het lager onderwijs was ik een fervente lezer, dit werd ook gestimuleerd door maandelijkse bezoekjes aan de plaatselijke bibliotheek. Toen ik echter naar het secundair onderwijs ging, nam mijn leesmotivatie na verloop van tijd af. Er was geen tijd meer om te lezen, en wanneer je dan verplicht voor school moest lezen, hing hier altijd een opdracht aan vast. Heel wat leerlingen geraakten hierdoor hun motivatie kwijt. Veel van mijn klasgenoten gingen online op zoek naar reeds bestaande boekverslagen, omdat ze het lezen van hun gekozen boek tijdverlies vonden. Als toekomstig leraar Nederlands vind ik dit een groot verlies. Lezen brengt namelijk heel wat voordelen met zich mee, vandaar dat ik een manier wou bedenken om de leerlingen weer aan het lezen te krijgen.
Met dit in mijn achterhoofd ging ik op zoek naar een concrete werkwijze waarrond ik mijn bachelorproef kon opbouwen. Hiervoor kwam ik terecht bij Ish Ait Hamou, een schrijver, danser en producent. Hij kwam namelijk tijdens de coronapandemie met een initiatief op de proppen. Naar aanleiding van het sluiten van de bibliotheken plaatste hij elke dag een hoofdstuk van één van zijn novelles online op Instagram. Dit bracht literatuur op een laagdrempelige en gratis manier naar de jongeren, en naar al wie geïnteresseerd was om mee te lezen. Toen dit initiatief mij ter ore kwam, was ik meteen geïntrigeerd om mee te doen. Ik vond deze manier van lezen zeer motiverend, omdat ik steeds wilde weten wat er in het volgend hoofdstuk stond te gebeuren.
Figuur 1: De originele aangemaakte Instagrampagina
Door dit initiatief kwam ik op een concreet idee om de leesmotivatie bij leerlingen van het derde middelbaar te verhogen. Zo wilde ik de leerlingen een boek aanbieden via sociale media, deze zijn inmiddels niet meer weg te denken in de leefwereld van onze jongeren. Instagram is daarbij één van de populairste apps, vandaar ook mijn keuze om het boek hierop aan te bieden. Elke week, tijdens een periode van zes weken, werd er tweemaal een hoofdstuk geplaatst op de aangemaakte Instagrampagina. Deze Instagrampagina was een besloten groep waar enkel de leerlingen, hun leerkracht en ik in terecht konden. Samen met deze hoofdstukken werden ook bijhorende reflectievragen geplaatst waarop de leerlingen konden antwoorden. Op het einde van elke week moesten de geplaatste hoofdstukken en reflectievragen gelezen en beantwoord zijn, aangezien de hoofdstukken weer verwijderd werden. Op die manier vermeed ik dat de leerlingen alle hoofdstukken pas op het einde van de zes weken gingen lezen. Tussendoor werden er namelijk ook drie leesgesprekken gepland, waarop ik met de leerlingen in interactie ging over de gebeurtenissen in het boek, en gevoelens die naar boven kwamen tijdens het lezen.
Aan de hand van vragenlijsten die zowel voor als na het project ingevuld werden door de leerlingen kon ik enkele interessante besluiten trekken. Zo bleek dat het merendeel van de leerlingen de leesgesprekken positief onthaalde. Ze vonden het fijn dat het lezen op deze manier benaderd werd als een groepsactiviteit, dit zorgde namelijk voor verbinding. De leerlingen konden ook bij elkaar te rade gaan bij onduidelijkheden. Verder bleek het lezen via sociale media door een aantal leerlingen positief onthaald te worden, maar ook werd dit door een aantal leerlingen net als een negatief gegeven ervaren. Wat hierbij opviel, was dat de leerlingen die het lezen via sociale media niet fijn vonden voor aanvang van het project, aangaven graag tot zeer graag te lezen. Bij hen werkte dit dus tegenstrijdig, zij vinden het bijgevolg motiverender om te lezen op papier. Toch zijn er heel wat leerlingen die voor de start van het project aangaven niet graag te lezen, wel gemotiveerder aan de slag gegaan met dit boek door de wijze waarop het aangeboden werd, namelijk via Instagram. Zo gaf een leerling, die aangaf totaal niet graag te lezen, het volgende weer in de vragenlijst: “Ik lees niet snel uit mezelf een boek, maar nu deed ik dat wel.”
Sociale media kunnen dus op een positieve manier worden ingezet in ons leesonderwijs, zeker voor niet-lezers kan dit motiverend werken. Ook het praten over boeken verhoogt de motivatie bij het merendeel van de leerlingen uit dit onderzoek. Lezen wordt niet langer bekeken als een eenzame tijdsbesteding, maar verandert naar een groepsactiviteit. Bovendien draagt het praten over boeken bij aan de leesvaardigheid, zoals Aidan Chambers het mooi verwoord: “Praten over wat je gelezen hebt is essentieel omdat we meestal pas weten wat we denken als we het onszelf horen zeggen.”
Als je graag meer wilt weten over mijn onderzoek, en specifieke cijfers en bevindingen wil aanhoren, dan kan je me altijd mailen via: kayleeweygaart@hotmail.com
