Houd je leerkrachten aan boord!

Hoe houdt men leerkrachten binnen het onderwijs?

Meer dan ooit tevoren kampt het Vlaams onderwijs met een lerarentekort. Anderzijds zijn de mensen die kiezen voor een lerarenopleiding meer dan in andere beroepen intrinsiek gemotiveerd. Zij halen hun motivatie uit het feit dat zij graag lesgeven en jongeren iets kunnen bijbrengen. Ondanks deze motivatie haakt 1 op 4 leraren af na het eerste jaar op de werkvloer. Wat kan de directeur doen om zijn leerkrachten te behouden?

Dit werd onderzocht in de masterproef: ‘Hoe constructieve feedback gelinkt is met affectieve betrokkenheid van de leerkrachten in het Vlaams onderwijs: de rol van psychologische empowerment’ onder leiding van Prof. Dr. Mieke Audenaert.  De data voor dit onderzoek werden bekomen via een enquête bij directie en leerkrachten van het Vlaams secundair onderwijs in het schooljaar 2021-2022 .

Wat is affectieve betrokkenheid, constructieve feedback en psychologische empowerment?

Constructieve feedback is feedback die tijdig gegeven wordt, die herkenbaar is en adviserend naar de toekomst. Ze is gebaseerd  op echte observaties, ze is informatief, specifiek en begrijpelijk voor de feedbackontvanger. Zeer belangrijk is dat de feedback in meerdere cycli over een langere tijd gegeven wordt. Op die manier kan de leerkracht de tips of bemerkingen verkregen in een eerder feedbackmoment toepassen.

Men spreekt van psychologische empowerment wanneer individuen zich gemotiveerd voelen doordat ze betekenis ervaren in hun job, doordat ze de overtuiging krijgen dat ze vakkundig zijn, doordat ze zelf keuzes kunnen maken en controle kunnen uitoefenen over hun werk en doordat ze het gevoel hebben dat ze een verschil kunnen maken binnen het bedrijf of de school.

Affectieve betrokkenheid wordt gedefinieerd als identificatie met, betrokkenheid bij en een emotionele binding met het bedrijf. Het is de psychologische toestand die ervoor zorgt dat de leerkracht kiest om in het onderwijs of op de school te blijven. Hoe deze affectieve betrokkenheid positief kan beïnvloed worden vinden we terug in de bijdragen van het onderzoek.

Bijdragen van het onderzoek

Eerder onderzoek bij werknemers toonde al aan dat constructieve feedback de affectieve betrokkenheid positief beïnvloedt. In dit onderzoek bij leerkrachten van het Vlaams onderwijs wordt vastgesteld dat constructieve feedback zal leiden tot een toename van de affectieve betrokkenheid. Dit betekent dat de leerkracht het gevoel heeft dat hij of zij bij de school hoort, er emotioneel aan gehecht is en dat hij of zij ook de problemen van de school als het ware als zijn of haar eigen problemen ervaart.

Een tweede bijdrage van het onderzoek is dat constructieve feedback de leerkracht psychologisch empowert. Ook dit werd al aangetoond in eerder onderzoek buiten het onderwijs. Constructieve feedback zal de leerkracht het gevoel geven dat haar of zijn werk zinvol is, dat zij of hij competent is in de job als leerkracht en dat zij of hij impact heeft op wat er binnen de school gebeurt en zal de leerkracht een gevoel van autonomie geven in het bepalen van de manier waarop zij of hij lesgeeft. Constructieve feedback motiveert intrinsiek.

Een derde en belangrijke bijdrage van het onderzoek is dat constructieve feedback eigenlijk niet rechtstreeks leidt tot een toename van affectieve betrokkenheid, maar dat constructieve feedback eerder een positief effect zal hebben op het gevoel van empowerment bij de leerkrachten. Deze psychologische empowerment zal op zijn beurt dan weer leiden tot een toename van affectieve betrokkenheid bij de leerkrachten.

Cruciaal belang van (in)formele constructieve feedback van directeur bij behoud van leerkrachten

Uit dit onderzoek bleek dat de controlevariabele ‘het contact met de directeur’ zeer belangrijk is. Zowel constructieve feedback, als psychologische empowerment, als affectieve betrokkenheid namen toe als het contact met de directeur stijgt. Meer contact met de directeur leidt dus tot een hoger gevoel van empowerment en tot een hogere affectieve betrokkenheid.

Een leerkracht zal intrinsiek gemotiveerd starten, maar externe factoren zoals lastige klassen, moeilijke administratie enzovoort kunnen zijn of haar motivatie doen afnemen. Wanneer de leerkracht regelmatige en kwalitatieve constructieve feedback (tips en bemerkingen) ontvangt zal hij of zij psychologisch empowered worden. Op die manier zal zij of hij minder vlug afhaken.

Directeurs en schoolleiders spelen een zeer belangrijke rol in het enthousiasmeren en motiveren van hun leerkrachten. Dit door regelmatig zowel formele als informele constructieve feedback te geven aan hun leerkrachten. Uit onderzoek blijkt dat heel wat scholen een feedbackgesprek organiseren op het einde van het schooljaar. Zo’n feedbackmoment voldoet totaal niet aan de criteria van kwalitatieve constructieve feedback. De leerkracht weet pas op het einde van het schooljaar of hij of zij al dan niet goed bezig is, hij of zij zal inmiddels twijfelen aan zijn competentie, zal zijn of haar job misschien inmiddels minder zinvol vinden… én dreigt af te haken…

Vanaf week 1 leerkrachten formeel en informeel kwalitatief en constructief feedback geven of evalueren zal hen enthousiasmeren en minder doen afhaken.

Beste directeurs, remember, nieuwe leerkrachten in het onderwijs houden start al met feedback vanaf  1 september!