Duurzame ontwikkeling vanaf de kleuterklas

“Genoeg, voor altijd en voor iedereen” Deze uitspraak van een kleuter legt op een hele simpele, begrijpbare en duidelijke manier uit wat de essentie van duurzame ontwikkeling is. Duurzame ontwikkeling is een begrip dat de laatste jaren steeds belangrijker wordt.

De mens moet steeds meer aandacht besteden aan duurzaamheid aangezien de wereld achteruitgaat. Eén van de oorzaken is de overconsumptie in onze maatschappij. Door de steeds toenemende vraag van de consumenten moeten de producenten hierop steeds een antwoord bieden. Op deze manier ontstaat er overproductie. Dat heeft negatieve gevolgen voor de aarde zoals grote bergen afval, chemische stoffen in de lucht en watervervuiling door fabrieken, mensen, productie,…

Toch weten mensen vaak niet hoe ze het probleem gericht moeten aanpakken. Ze zien de gevolgen, maar de oorzaak en de beste oplossing is niet altijd duidelijk. Via educatie voor duurzame ontwikkeling proberen we hier verandering in te brengen. Die doelen of principes voor duurzame ontwikkeling zijn systeemdenken, actiegerichtheid, nieuwe kennis, waardeontwikkeling en omgaan met emoties. Deze worden mogelijk gemaakt door vier pijlers, namelijk onderwijs, media, cultuur en wetenschap. De rol van het onderwijs hierin is niet weg te denken. Het onderwijs moet ervoor zorgen dat kinderen van kleins af aan in contact komen met duurzame ontwikkeling.

Wij kozen daarom bewust voor een derde kleuterklas. De duurzame ontwikkeling is bevattelijk voor die leeftijdsgroep. Wij kozen het onderwerp ‘deeleconomie bij kleuters’ en het viel ons op dat dit onderwerp nog niet behandeld werd op de school waar wij onze bachelorproef uitvoerden. Daarom leek het ons ideaal om op deze school rond deeleconomie te werken.

Terwijl we informatie verzamelden voor onze literatuurstudie, stootten wij op de Piraminder. Dit is een piramide waarin beschreven wordt hoe mensen, op een duurzame manier, aan voorwerpen kunnen geraken zonder de voorwerpen aan te kopen. Dit met als doel om de wegwerp- en consumptiemaatschappij te doorbreken. Dit leek ons een interessant invalspunt om op verder te werken voor onze bachelorproef, aangezien het bevattelijk gemaakt kon worden voor de kleuters. Bovendien bevat de piramide al enkele handvaten waarop mensen duurzamer aan de slag kunnen gaan.

Zo kwamen we tot de onderzoeksvraag ‘Hoe kunnen we het concept van de ‘Piraminder’ laten leven op de kleuterschool?’. We kozen deze onderzoeksvraag aangezien we de Piraminder ook voor kleuters concreet en bevattelijk wilden maken. We wilden ons echter ook richten naar de ouders en naar de school toe. Op die manier kwamen er drie deelvragen tot stand.

1. Hoe kunnen we het concept en het achterliggende doel van de Piraminder concreet en bevattelijk maken voor oudste kleuters?
2. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat er op schoolniveau concrete en haalbare acties plaatsvinden volgens de filosofie van de Piraminder?
3. Hoe kunnen we de ouders stimuleren om deel te nemen aan de acties opdat zij op termijn het concept van de Piraminder meenemen in hun eigen gedrag?

Aangezien onze onderzoeksvraag uit drie deelvragen bestaat, gebruiken we ook verschillende onderzoeksmethoden. Met de kleuters gaan we vooral in gesprek en doen we speelse activiteiten. Om de Piraminder concreet te maken, linken we dieren aan elke laag van de piramide. Ook maken we elke laag, met bijbehorend dier, concreet door er telkens een actie aan te linken.
Zo organiseren we, samen met de kleuters, een ruilbeurs voor alle kleuters en hun ouders, maken we een weggeeftrap en een promofilmpje, spelen we ‘het piraminderspel’ met de kleuters, …

Om de noden en de beginsituatie van de ouders te leren kennen, nemen we een enquête af. We proberen daarnaast de ouders te stimuleren om deel te nemen aan duurzame acties. Daarom organiseren we een ruilbeurs. Tijdens de ruilbeurs gingen we met verschillende ouders in gesprek om te achterhalen wat de effecten van ons project zijn op hun aankoopgedrag. Als besluit van ons project stelden we een brochure op met daarin de resultaten van de enquête. Daarnaast vermelden we nog enkele tips om ons aankoopgedrag aan te passen.

Op schoolniveau werkten we een handleiding uit waarin mogelijke acties en hun aanpak worden uitgeschreven. Hiermee kunnen scholen aan de slag.

Benieuwd hoe we de kleuters hebben getriggerd en met hen aan de slag zijn gegaan?
Nieuwsgierig naar het succes van onze ruilbeurs en onze weggeeftrap?

In onze bachelorproef kunt u alles lezen.