Journalism studies in beeld: inventarisatie van een jonge discipline, 2000-2011

Journalism R.I.P.: feit of fictie? 

ANTWERPEN – Hoewel de journalistiek meer dan ooit aanwezig is in het dagelijkse leven van Jan Modaal, is ze in crisis. Het onderzoek naar de journalistieke wereld is daarentegen in volle bloei. Een grondige doorlichting van haar onderzoeksgebied, journalism studies, biedt inzicht en geeft voor het eerst een overzicht van onderzoek naar journalistiek.

Als je op het internet surft, moet je niet veel moeite doen om afkeurende uitlatingen over de journalist en zijn werk terug te vinden. Feit is dat de journalistiek vandaag meer dan ooit te kampen krijgt met kritiek. Men spreekt zelfs over het einde van de journalistiek. Die vaststelling doet vragen rijzen. Want wie komt er niet dagelijks in aanraking met de journalistiek? Wie komt er de dag nog door zonder beroep te doen op informatieve media?

Anneleen Aerts en Danuta Peeters, twee masterstudentes aan de Universiteit Antwerpen, onderzochten waarom de journalistiek zich in zo’n benarde situatie bevindt en hoe het gesteld is met het onderzoek naar de journalistiek. Via een analyse van drie vooraanstaande Angelsaksische wetenschappelijke tijdschriften inventariseerden ze welke aspecten van de journalistiek al onderzocht werden. Zo formuleerden ze een antwoord op de vraag ‘Wat is journalism studies?’ die de rode draad vormde in hun masterscriptie.

Journalism studies is een verzamelnaam voor het onderzoek naar de uiteenlopende aspecten die journalistiek omvat. In tegenstelling tot de journalistiek, is journalism studies een relatief jonge en bloeiende discipline die zich recent afsplitste van de communicatiewetenschappen. Doordat de journalistiek echter nooit een duidelijke definitie kreeg, bestaat er tot op vandaag veel onenigheid over wat journalism studies is of zou moeten zijn.

Maatschappelijke verschuivingen als gevolg van de toenemende mobiliteit en de globalisering doen het ‘zijn’ van het journalistieke veld veranderen. Vooral de digitale revolutie, die zich sinds het einde van de 20e eeuw kenbaar maakt, doet de grenzen vervagen en breidt het journalistieke veld uit met nieuwe topics, online newsrooms en allerhande bloggers. Toch zijn heel wat journalistieke onderzoekers van mening dat ondanks deze groei de onderzoeksfocus binnen journalism studies eerder beperkt blijft tot bepaalde geografische gebieden en traditionele elitemedia.

De onzekerheid en verwarring rond de toekomst van het journalistieke vak leiden vaak tot interessante debatten en vragen over het journalistieke ‘zijn’. In hun masterscriptie namen Aerts en Peeters even afstand van alle theorieën, standpunten en veronderstellingen en gingen ze verkennend, vanuit een open blik, op zoek naar hoe journalism studies er anno 2012 uitziet.

De studentes willen in hun masterscriptie het jonge onderzoeksdomein van journalism studies zo volledig mogelijk in kaart brengen. Zo geven ze enerzijds een overzicht van de trends en focuspunten in dit studiegebied, anderzijds gaan ze na waar er nog blinde vlekken liggen. Op die manier kunnen andere onderzoekers hun werk in een ruimere context plaatsen en is het mogelijk om inspiratie te putten uit deze studie voor verder onderzoek. Bovendien draagt deze studie ook bij aan een meer concrete definitievorming van het nog onbegrensde onderzoeksdomein dat journalism studies is. Verder hopen Aerts en Peeters dat hun onderzoek een tastbaarder beeld van de journalistiek en haar onderzoeksveld kan weergeven. Ook willen ze, via dit onderzoek, de journalistieke waardering en de ontwikkeling van een journalistieke opleiding in de toekomst bevorderen.

Uit de resultaten van het onderzoek blijkt dat journalism studies een erg breed onderzoeksveld is. Toch dekt journalism studies de variatie die het journalistieke veld aan de dag legt nog niet volledig. Zo verdiepen journalistieke wetenschappers zich bijvoorbeeld onvoldoende in bepaalde geografische gebieden, inhoudelijke thema’s en mediaplatformen. Er is op verschillende vlakken nog veel mogelijkheid tot groei en verdere ontplooiing van het onderzoek naar de journalistiek.

Volgens de studentes staat één ding vast: de journalistiek is wel degelijk alive and kicking. Zij concluderen dat de zogenaamde crisis van de journalistiek niet zal leiden tot de dood ervan, maar tot haar heruitvinding, wat enkel boeiend en verrijkend kan zijn.

Deze masterscriptie is een gezamelijk werk van Anneleen Aerts en Danuta Peeters.