Try-out met jong en oud

De coronacrisis hakte er op verschillende domeinen stevig in. Dit was ook zo in de zorg en het onderwijs. Bewoners in woonzorgcentra zaten achter slot en grendel, op scholen waren geen externen meer toegelaten. Nochtans kunnen kinderen en ouderen zoveel van elkaar leren! Het project ‘intergenerationeel leren’ zoekt uit hoe we zowel tijdens als na een gezondheidscrisis deze twee generaties weer nader tot elkaar kunnen laten komen.

‘Oudere mensen zijn saai’

Uit kwalitatief onderzoek met kinderen van de basisschool blijkt dat er heel wat vooroordelen rusten op ouderen. Zo zouden zij niks meer kunnen, saai en ongelukkig zijn of altijd pijn ervaren. Dit project uit de bachelor Verpleegkunde focust op het achterhalen van deze stereotypering en via een intergenerationeel traject meer verbintenis en wederzijds respect te generen. Het uiteindelijke doel hierbij is met wederzijdse leermomenten verbintenis te scheppen.

Het effect van samenwerken op de kinderen en de ouderen

Een buddyproject met kinderen en ouderen is meer dan alleen gezellig samen zijn. Er zijn ook heel wat invloeden op de levenskwaliteit en sociale vaardigheden bij beide doelgroepen: de schoolgaande kinderen en de ouderen die verblijven in een woonzorgcentrum.

De kinderen kunnen op vele vlakken ervaring opdoen. Zo kunnen de kinderen hun sociaal(wenselijk) en doelgericht gedrag verder ontwikkelen waardoor ook hun zelfsturende vaardigheden verbeteren. Dat zorgt voor een beter functioneren op school en in de maatschappij. Ze kunnen werken aan hun impulscontrole, werkgeheugen en cognitieve flexibiliteit. Dit moet worden ondersteund door ontwikkeling maar ook door stimulatie vanuit de omgeving. Deze omgeving, die tevens het kind bewuster leert handelen, kan de thuissituatie zijn of de school, maar in dit project kan dat ook de omgeving met de ouderen zijn van het woonzorgcentrum. Ten slotte kunnen de kinderen in een woonzorgcentrum vrijer bewegen en deelnemen aan fysieke activiteiten met de bewoner van het woonzorgcentrum. Tijdens een lesdag wordt er namelijk te lang stilgezeten, wat slechte gevolgen heeft op de gezondheid.

Voor de ouderen die verblijven in een woonzorgcentrum, kunnen de eventuele overbodigheidsgevoelens worden ontkracht. De ouderen kunnen bij een buddyproject ervaren dat ze nog steeds van tel zijn in de maatschappij. Zij staan namelijk mede in voor het zorgen voor iemand en bijdragen in de ontwikkeling van deze kinderen. Het contact kan ook dienen ter afleiding, hierdoor kunnen de eventuele aanwezige eenzaamheidsgevoelens afgeremd worden. Verder leunt dit project aan bij het principe van Active Aging, daarbij past het gezond ouder worden als uitkomst met een gezonde levensverwachting en waarbij de levenskwaliteit centraal komt te staan. Ook wordt er door het gebruik van een intergenerationeel project meer aan beweging gedaan en minder stilgezeten. De belangrijkste doelen bij beweging voor ouderen is: krachttraining, evenwicht- en lenigheidsoefeningen. Kinderen hebben de gave de oudere hierin te stimuleren en hen zelfs hun fysieke grenzen te helpen overwinnen.

Toekomstige verpleegkundigen gingen educatie geven aan schoolgaande kinderen

Natuurlijk moest dit praktijkonderzoek gebeuren conform de Covid-19-maatregelen. Tijdens de lockdown hielden de woonzorgcentra de deuren strikt gesloten, ook de lagere scholen hebben hun gesloten periodes gekend. Het was belangrijk om creatief uit de hoek te komen om toch verbintenis te scheppen tussen de jongste en oudste generatie. Het resultaat is een draaiboek vol originele intergenerationele activiteiten die zowel tijdens als buiten een pandemie kunnen georganiseerd worden. Het draaiboek biedt kant-en-klare handvaten voor scholen of WZC’s. Daarnaast werd er een educatief gezelschapsspel uitgewerkt.

Om dit pakket uit te testen, werden er inleefdagen georganiseerd in de kleuterklas en klassen van de lagere school. De onderzoekers hebben een zeer divers lespakket aangereikt om de kennis over ‘ouderen’ te verruimen en eventuele stereotypering af te vlakken. Zo keken de leerlingen naar een toneel en ervaarden de leerlingen hoe het is om oud te zijn door middel van de geriatrische koffer. De koffer bevat onder meer brillen met veel voorkomende oogaandoeningen voor ouders en een harnas dat een ouder lichaam simuleert. Daarnaast werd er gewerkt rond gezonde voeding en beweging maar ook het thema rouw werd niet uit de weg gegaan.

“Ook al is mijn oma dood, opa is nog altijd verliefd op haar”  Citaat van een leerling uit het tweede leerjaar

Het draaiboek

Om leerkrachten, zorgmedewerkers en ergotherapeuten uit de geriatrische sector een duwtje in de rug te geven, is er een draaiboek samengesteld. Hierin staan een 25-tal activiteiten met een heleboel tips om samen met kinderen en bewoners te doen. Generatietuin, leesoma’s en -opa’s, multicultureel koken, speeltijd in het woonzorgcentrum, … behoren tot de mogelijkheden.

Via een activiteitenkalender kan makkelijk een intergenerationeel traject uitgestippeld worden, op afstand of met elkaar. Dit onderzoek dient daarbij als leidraad en biedt heel wat referentievoorbeelden.

Het gezelschapsspel ‘Geborgen zorgen’

Er werd ook een alternatief bedacht om de lagereschoolkinderen kennis te laten maken met het reilen en zeilen binnen een woonzorgcentrum. De auteurs ontwierpen een gezelschapsspel dat werd gespeeld tijdens de inleefdag in de lagere school. Zo ontdekten de kinderen zelf welke ruimtes er in een woonzorgcentrum aanwezig zijn, wat de belangrijkste werknemers zijn en dat levenskwaliteit bij ouderen heel belangrijk is. Het dobbelspel kan gespeeld worden met vijf spelers en is ontwikkeld voor kinderen vanaf zeven jaar. Het doel van het spel is om de geluksbarometer van de pion (een bewoner) volledig te vullen, zodat de gelukkigste bewoner van het woonzorgcentrum wint. De gezondheidsmunten en welzijnsmunten, die op de geluksbarometer moeten komen, zijn te verdienen door een positieve kanskaart te nemen of door een opdracht uit te voeren van de verschillende kamerkaarten.

Op naar een intergenerationele samenleving

Dit project laat zien dat intergenerationeel samenwerken voor beide doelgroepen heel wat opportuniteiten biedt. Het project biedt heel wat potentieel tot een boeiende verbintenis tussen scholen en woonzorgcentra. Een ruimtelijke inplanting van scholen en woonzorgcentra dicht bij elkaar, kan hierbij helpen om in de toekomst meer projecten tussen deze uiterste generaties tot stand te brengen.