Een dodelijke bacterie als probiotica?

Wist u dat onze lichaamscellen veruit in de minderheid zijn als we dit aantal vergelijken met het aantal microbiële cellen die leven op en in ons lichaam? Meer zelfs, er zijn naar schatting zo een 150 keer meer microbiële genen aanwezig in ons lichaam dan menselijke genen. Dit toont aan hoe noodzakelijk deze micro-organismen zijn voor onze gezondheid. De darmen bevatten de grootste densiteit van bacteriën over heel het lichaam en bevat ook de grootste bacteriële diversiteit. Vele van deze bacteriën zijn goed voor ons, andere zijn gevaarlijk en sommige zijn beiden . Eén van deze controversiële bacteriën is Bacteroides fragilis. In mijn thesis probeerde ik door genoom data te achterhalen waarom deze bacterie zowel een goede als een slechte invloed op ons lichaam kan hebben.

In het verleden was al gevonden dat B. fragilis twee versies van zichzelf heeft. Een versie die het gevaarlijke toxine (Bacteroides fragilis toxin of bft) bevat en een andere versie waarbij deze ontbreekt. De versie die het gen niet heeft, is geassocieerd met het verhelpen van diverse ziektes (zoals multiple sclerose, astma, inflammatoire darmziekten en zelfs autisme) en is daarom ook recent gesuggereerd als een probiotica. Maar er is nog niet veel geweten over de evolutie van de bacterie en voornamelijk hoe het bft gen verspreid is over de wereld.

Door gebruik te maken van 500 online beschikbare genomen heb ik een evolutionaire boom kunnen recreëren waarin verschillende afstammingslijnen aanwezig zijn. Elke afstammingslijn bevatte specifieke genen die zowel een ziekte kunnen verhelpen maar ook verergeren. Daarnaast toonde ik ook aan dat de afstammingslijnen bundels van genetische informatie met elkaar uitwisselden (recombinatie) wat van grootte invloed was en is op de evolutie van de bacterie. Deze bundels omvatten antibiotica resistente genen, toxinen zoals het bft gen (afbeelding) maar ook genen die helpen bij de spijsvertering.

In conclusie, de diversiteit van Bacteroides fragilis was in het verleden onderschat. Verder wordt de diversiteit sterk beïnvloed door recombinatie. De bacterie is een potentiële probiotica kandidaat maar de dynamiek rondom B. fragilis voordelige en pathogene eigenschappen moet eerst nog beter worden begrepen voordat er Bacteroides fragilis gebaseerde geneesmiddelen kunnen worden ontwikkeld. Met mijn thesis heb ik hier een bescheiden steentje kunnen bijgedragen.