Leerlijn MOS OV1-type2 Ideeënbundel voor een gedifferentieerde lesinvulling

Bewust BEPERKT of beperkt BEWUST?
Kunnen mensen met een beperking meebouwen aan een duurzame toekomst?

‘Duivelse hagelstormen’, ‘Opwarming van de aarde’, ‘Ligt de Sahara binnenkort op de Brusselse Grote Markt?’. Nergens is een actueler thema te bespeuren dan de huidige klimaatperikelen. Jarenlang verruilden wereldleiders CO2 voor schone lucht, maar bakten er op de klimaatsconventies verder niet veel van.

Noem het idealistisch of naïef, maar iedereen kan nu (nog) zijn steentje bijdragen. Iedere seconde winst op de tikkende tijdbom van de milieuproblematiek, levert bij tot een betere en vooral duurzame toekomstige levenskwaliteit. Ook al is de doelgroep van dit eindwerk – jongeren met een matige tot ernstige verstandelijke aandoening – zich beperkt bewust van deze problematiek, lukt het toch met een onderbouwde en geleidelijke aanpak om ook hen voor deze thematiek te enthousiasmeren.  Leerkrachten in het buitengewoon onderwijs hebben de plicht om de mogelijkheden van elke leerling optimaal te ontdekken, te vormen en te benutten. Vaak blijkt dat deze doelgroep veel in zijn mars heeft, alleen is de weg om dit doel te bereiken niet altijd even makkelijk te bewandelen.

Lesmethodes en didactisch materiaal zijn voor een waaier aan thema’s in alle vormen en kleuren beschikbaar. Dit is ook het geval voor het vak MOS (Milieu Op School). Althans wat het basisonderwijs betreft. Binnen het buitengewoon onderwijs is dit mede door de grote diversiteit aan leerlingen en hun opleidingsniveaus veel minder het geval. Louter overnemen van lesmateriaal uit het basisonderwijs is geen optie, gezien het om jongeren met een verstandelijke beperking gaat. Een tweede gemis is dat MOS geen algemeen vak is en vaak weinig diepgang en uitwerking krijgt.

Deze problematiek , werd naar aanleiding van dit eindwerk ook besproken met de Vlaamse Overheid – dienst leefmilieu, Natuur en Energie, Afdeling Milieu-integratie en –subsidiëringen (LNE). Zij willen hier binnen hun afdeling in de toekomst meer werk van maken.

In dit eindwerk worden hiervoor oplossingen gezocht. Aan de hand van het ontwikkelen van een leerlijn rond MOS – die bepaalt welke thema’s aan bod komen tijdens een cyclus van een volledige schoolloopbaan in het buitengewoon onderwijs – kan de school jaarlijks bijhouden op welke vlakken al gewerkt is. Hierop kan  men voortbouwen en de evolutie van elke leerling nagaan. Het is de bedoeling is om een lessenpakket aan te bieden, dat aangepast is aan het niveau van iedere individuele leerling binnen het BUSO.

De thema’s, opgenomen in de leerlijn MOS, zijn opgebouwd rond de volgende kernwoorden: functioneel, ervaringsgericht, gedifferentieerd, toekomstgericht en zone van de naaste ontwikkeling. Het belangrijkste doel is om de bewustwording over milieugerelateerde onderwerpen op lange termijn te maximaliseren voor elk individu.

Het theoretisch concept van de leerlijn MOS wordt in het eindwerk gekoppeld met een praktisch toepasbaar gedeelte. Per thema binnen het onderwerp milieu (afval, natuur, mobiliteit, energie en water) wordt een ideeënbundel uitgewerkt. Deze ideeënbundel met per subthema uitgewerkte lesideeën, tips, activiteiten, uitstappen en  info- en bronnenmateriaal zijn een handleiding waaruit de leerkracht in alle vrijheid inspiratie kan putten. Deze oefening gebeurde voor drie verschillende niveaus van leerlingen OV1. Het onderwerp milieu wordt vanuit verschillende invalshoeken benaderd waardoor de lessen zo breed, functioneel en gedifferentieerd mogelijk aangeboden worden. De link met het dagelijkse leven wordt zoveel mogelijk gemaakt, zodat de leerlingen technieken of vaardigheden zoals sorteren, zuinig omspringen met water, genieten van de natuur,… vlot kunnen toepassen in hun eigen leven. De ideeënbundel wordt binnenkort ook gepubliceerd op de website van de Vlaamse Overheid (LNE) om andere scholen en leerkrachten te inspireren.

De lesmethode werd inmiddels toegepast binnen enkele klassen in onze School aan de Waterkant. Het eindoordeel volgt uiteraard pas na het doorlopen en evaluatie van een volledige cyclus. De eerste signalen zijn echter unaniem positief: de betrokken leerkrachten voelen zich gesteund en ondersteund door de gestructureerde en onderbouwde combinatie leerlijn – ideeënbundel.

Door het gedifferentieerd herhalen en voortbouwen op reeds behandelde thema’s, leren ook deze “buitengewone leerlingen” hun steentje bij te dragen tot een verbetering van ons milieu. Ook hun eigen evolutie van BEPERKT naar BEWUST betekent telkens een overwinning en vooruitgang. Op deze manier zijn wij er rotsvast van overtuigd dat ook deze vele kleine steentjes op termijn bijdragen aan een duurzame wereld.