The Male Gaze: Investigation of the Male Gaze in Mad Men

Deze Masterproef behandelt het onderwerp van de male gaze (mannelijke blik) in film en televisie studies. De gaze is een complex begrip dat we kunnen verbinden met de machtsrelatie tussen de observeerder en datgene dat geobserveerd wordt. We kunnen dit dan ook gemakkelijk associëren met fantasie en verlangen, namelijk de wens van het subject om het bekeken object te beheersen. De gaze is een concept dat overgenomen werd uit de wereld van psychoanalyse, waar het door Jacques Lacan geïntroduceerd werd. Tijdens de jaren zeventig werd de term steeds vaker gebruikt door film studies en, meer specifiek, door feministische film studies, dat beweerde dat traditionele cinema de idealen van de patriarchale maatschappij volgde. Hierdoor wordt the gaze verbonden met mannelijkheid, wat de dominante positie van de man bevestigd, terwijl de vrouw zich onderdanig opstelt en gezien wordt als een object.

De Masterproef is verdeeld in drie grote hoofdstukken. Het eerste hoofdstuk bespreekt de theoretische achtergrond met betrekking tot het ontstaan en betekenis van de male gaze. Eerst worden enkele inleidende opmerkingen gegeven over feministische filmtheorie en zijn plaats in filmgeschiedenis. Belangrijk om op te merken is dat deze filmtheorie beïnvloed werd door zowel feminisme, semiotiek en psychoanalyse. Daarna hebben we enkele specifieke termen uitgelegd die belangrijk zijn voor het begrijpen van feministische filmtheorie. Hierbij hebben we het verband gelegd met het Britse magazine Screen, dat een enorme invloed had op internationaal niveau. Het is essentieel om een goede basis te geven, om het volgende deel over de theorie van Laura Mulvey voldoende te kunnen omvatten. Haar invloedrijk maar controversieel essay, “Visual Pleasure and Narrative Cinema” werd gepubliceerd in 1975 in Screen, en werd vervolgens beschouwd als één van de grondleggers van de feministische film theorie. Het artikel legde de nadruk op vier hoofdzaken: Hollywood, feminisme, psychoanalyse en avant-garde. Mulvey stelde dat vrouwen geobjectiveerd werden in traditionele cinema, omdat de man de volledige controle had. Verder beschuldigde ze conventionele Hollywood films van voyeurisme en scopophilia, waarbij de mannelijke figuur plezier beleefd aan het bekijken van het vrouwelijk lichaam. Desondanks heeft Mulvey’s theorie heel wat kritiek opgewekt. Het tweede hoofdstuk gaat dan ook om met de verschillende kritiek die Mulvey doorheen de jaren te verduren kreeg en de redenen waarom haar theorie zoveel controverse creëerde. Het derde hoofdstuk biedt een meer praktische kant aan het verhaal: hier onderzoeken we een case-study die verband houdt met hedendaagse televisie, namelijk de serie ‘Mad Men’ (2007-). Deze serie kan beschouwd worden als een interessant voorbeeld met betrekking tot het aspect van de male gaze, omdat het voorziet van een dubbel perspectief. Aan de ene kant kopieert het perfect de wereld van de jaren zestig, een patriarchaal universum vóór feminisme, waar de man was uiterst dominant. Aan de andere kant bekritiseert de serie dit “ideaalbeeld” vanuit een hedendaags standpunt. Hoewel ‘Mad Men’ vaak beschuldigd is geweest van seksisme, proberen wij hier te bewijzen dat er toch wel een feministisch bewustzijn schuilt achter deze façade. Uiteindelijk bereiken we een conclusie, waar we een antwoord vinden op de vraag die ons deze hele tijd heeft beziggehouden, namelijk wat is de male gaze en heeft het nog steeds invloed op moderne televisie?