Mythische Zorgverzekering ontrafeld: cui bono?
De Zorgverzekering, de Vlaamse Achilleshiel?
De Vlaamse Zorgverzekering… . De zoveelste verzekering die moet worden betaald. Je hoort de gemiddelde Vlaming mopperen wanneer deze rekening opnieuw in de bus valt. Sterker nog, begin dit jaar werd de bijdrage zelfs verdubbeld! Doch staat er niemand stil bij het feit dat je ze in de toekomst wel eens nodig kan hebben. De Vlaamse Zorgverzekering is dan ook een verzekering die het merendeel van de bevolking aanbelangt. Deze surplus van 130 kan degelijk het verschil maken… .Na de Tweede Wereldoorlog breidde België prompt uit tot een verzorgingsstaat. Meer dan 40% van alles dat wordt geproduceerd in België (BNP) bekostigd de sociale uitkeringen en diensten. De overheid organiseert door middel van deze inkomsten onder meer de sociale zekerheid, de hulp aan armen en de correctie van sociale onrechtvaardigheden. Maar in onze huidige maatschappij van sterke individualisering is solidariteit niet vanzelfsprekend. Het is aan de overheid om op zoek te gaan naar een evenwicht tussen de solidariteit die ze vraagt van de bevolking en wat deze hiervoor in de plaats kan geven.
Compromis à la Belge?
De Vlaamse Zorgverzekering is verplicht voor burgers die in Vlaanderen wonen en facultatief voor burgers die in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gehuisvest zijn. Mensen die in Wallonië wonen, vallen niet onder het toepassingsgebied van de Vlaamse Zorgverzekering en kunnen bijgevolg niet aansluiten. De intergenerationele solidariteit in de Zorgverzekering wordt gegarandeerd door de verplichte aansluiting. Vanaf het jaar dat men 26 jaar wordt, heeft men de verplichting aan te sluiten bij een erkende mutualiteit en moet men de jaarlijkse bijdrage betalen. Deze bijdrage werd echter vanaf 1 januari 2015 opgetrokken van 25 naar 50 euro. Aanvankelijk werd de Zorgverzekering opgericht om ouderen in hun zorgbehoeften tegemoet te komen maar in de praktijk kunnen alle leeftijdscategorieën hierop aanspraak maken. Het was immers niet vanzelfsprekend om aan jongeren vanaf 25 jaar een bijdrage te vragen voor een systeem dat hen pas iets opleverde vanaf 65 jaar.
De Vlaamse Leeuw wordt uitgedaagd
De uitdaging waarop de Vlaamse Zorgverzekering zich wil toespitsen, is de stijging van de niet-medische kosten bij zwaar zorgbehoevenden. Vandaag worden acute, medische aandoening met veel meer succes behandeld of voorkomen. Hierdoor komen chronische aandoeningen, zoals dementie en artrose, frequenter voor en worden bejaarden steeds meer afhankelijk van derden voor hun dagdagelijkse activiteiten. Omdat de traditionele zorgverleners almaar schaarser worden, stijgt de vraag naar professionele hulpverlening. De grotere vraag zorgt niet alleen voor prijsstijgingen maar brengt ook een nieuwe kost voor zorgbehoevenden met zich mee.Het doel van de Vlaamse Gemeenschap was om de groeiende vergrijzing op te vangen door middel van een Zorgverzekering. Dit zorgde echter voor heel wat politieke wrevel aangezien het Waalse landsgedeelte dergelijke regeling niet had. Wallonië vond dit discriminerend en vreesde tegelijk voor een stap in de richting van de splitsing van België. Ook Europa nam de Vlaamse Zorgverzekering op de korrel. Bovendien wordt deze verzekering door enkele studiediensten bestempeld als ‘asociaal, kafkaiaans en ontoegankelijk’. Doordat de toekenningscriteria steeds strikter gehanteerd worden, verloren heel wat zwaar zorgbehoevenden – zelfs bij een slechtere gezondheidstoestand – hun tegemoetkomingen door de Vlaamse Zorgverzekering. Dit roept bij een deel van de bevolking frustraties op.
Een financiële guerrilla?
In onze maatschappij van vandaag mantelzorgers een onmisbare schakel. Mantelzorgers krijgen stilaan een duidelijke positie in de zorgketen. Maar we mogen echter niet vergeten dat onze samenleving alsmaar evolueert: er ontstaan nieuwe gezinssamenstellingen, steeds meer mensen gaan verder van huis wonen en steeds meer mensen zijn alleenstaand. Dit zorgt ervoor dat mantelzorg niet vanzelfsprekend is. Bovendien is mantelzorg niet noodzakelijk de goedkoopste oplossing. Dit kost aan de maatschappij zeer veel geld doordat heel wat mantelzorgers minder gaan werken of sneller met pensioen gaan. Bovendien is een uitdaging voor de Vlaamse overheid om voldoende financiering te blijven verzekeren voor de tegemoetkomingen. Uit een studie die werd uitgevoerd op vraag van de Vlaamse regering blijkt dat het reservefonds van de Vlaamse Zorgverzekering – 899 miljoen euro – tegen 2029 zal uitgeput zijn in plaats van in 2033 zoals eerst werd aangenomen. Met andere woorden blijkt de financiering op lange termijn onhoudbaar. Indien de Zorgverzekering wil blijven bestaan, moet er gepleit worden voor een inkomensgebonden bijdrage. Toch lijkt deze verzekering een structuur waar de politiek niet wil raken. Het nieuwe regeerakkoord was de ultieme gelegenheid om enkele noodzakelijke hervormingen door te voeren. Helaas werd enkel de bijdrage, met een misnoegde Vlaming als gevolg, opgetrokken.
“De Vlaamse Zorgverzekering is momenteel de enige tegemoetkoming die niet-inkomensgebonden is. Op deze manier wordt iedereen als gelijkwaardig beschouwd. Er wordt geen onderscheid gemaakt onder (zieke) mensen. Deze vorm van erkenning vanuit de maatschappij is, zeker in het aanvaardingsproces, psychisch belangrijk voor mensen.”
