Narcisme, verlegenheid en het gebruik van sociale media bij jongeren

Narcisme en verlegenheid. Facebook als verlengde van de persoonlijkheid?

Is Facebook nu werkelijk een aantrekkelijke omgeving voor narcisten? En zo ja, waarom dan wel? En hoe verklaren we dan dat Facebook eveneens een handig instrument kan zijn voor eerder verlegen personen? Narcisme en verlegenheid zijn namelijk twee persoonlijkheidskarakteristieken die sterk van elkaar verschillen wat betreft de manier van interageren met anderen. Narcisten communiceren met als doel tot verheerlijking van zichzelf te komen en krijgen zo de kans het centrum van alle aandacht te zijn. Verlegen personen daarentegen, gaan communicatie met anderen eerder uit de weg omwille van hun angst om afgewezen of afgekeurd te worden.

Facebook, een waar “walhalla”?

De sociale netwerksite Facebook heeft ongeveer 968 millioen dagelijkse gebruikers. Een overgrote meerderheid van deze gebruikers zijn jongeren. Facebook laat hen toe een brede reeks van sociale contacten te onderhouden en hun persoonlijke identiteit uit te bouwen op verschillende manieren.

Recent onderzoek focust zich alsmaar meer op de manier waarop iemands Facebook gebruik in relatie staat tot diens persoonlijkheid. Facebook zou een waar “walhalla” zijn voor narcisten gezien de sociale netwerksite toelaat aantrekkelijke profielfoto’s te publiceren en zelf-promotende en zelf-relevante status updates te posten. Uit voorgaand onderzoek bleek dat narcisten meer gebruik maken van Facebook. Maar ook verlegen personen zouden meer tijd op Facebook doorbrengen. Daarnaast zouden verlegen personen over een meer positieve attitude beschikken tegenover het gebruik van Facebook. Waarom precies, daar vond men tot nog toe geen eenduidige verklaring voor.

Gebruiken narcistische en verlegen jongeren nu werkelijk meer Facebook? En welke variabelen spelen al dan niet een rol in het verklaren van hun Facebook gedrag? Op deze vragen werd getracht in dit onderzoek antwoorden te vinden. We legden ons toe op actief Facebook gebruik, namelijk het plaatsen van status updates. Een grootschalige vragenlijst werd gelanceerd. Deze werd ingevuld door 385 jongeren, waarna zestien van hen werden geselecteerd voor verder onderzoek. Het Facebook profiel van ieder van de zestien jongeren werd tot een jaar terug geanalyseerd, waarna kwalitatieve diepte-interviews werden afgenomen.

Actief Facebook gebruik

Wat bleek nu? Narcistische jongeren zijn wel degelijk meer actief op Facebook wat betreft het plaatsen van status updates. De “Wat ben je aan het doen?”-Facebook balk wordt meer regelmatig gebruikt door narcistische jongeren dan niet-narcistische jongeren. Deze resultaten sluiten aan bij voorgaand onderzoek. Maar wat met de inhoud van deze statussen? Narcistische jongeren blijken meer regelmatig hun eigen mening te posten. Ze willen bestaande kwesties aanklagen maar vooral reacties, en eveneens likes, uitlokken. Zoals een van de narcistische participanten letterlijk zei “Als het natuurlijk mijn mening is, dan krijg ik daar wel veel reacties op. Het is aangenaam om te zien dat je niet alleen staat. Het is fijn om te zien dat anderen vinden dat je gelijk hebt”. Narcisten krijgen op die manier de bevestiging en verering waarnaar ze streven.

En wat met verlegen jongeren? In contrast met voorgaand onderzoek bleken verlegen jongeren niet meer actief te zijn. Meer nog, verlegen jongeren plaatsen net minder status updates dan niet-verlegen jongeren. Daarnaast delen verlegen jongeren minder regelmatig foto’s waarop ze zelf zichtbaar zijn. Enige nuance is hier echter op zijn plaats. Hoewel verlegen jongeren minder zelf-relevante foto’s posten is het wijzigen van de profielfoto, waarop ze zelf zichtbaar zijn, een van de meest vaak uitgeoefende activiteiten wat betreft het plaatsen van status updates. “Af en toe verander ik eens een profielfoto. Maar voor de rest eigenlijk niets.”

Met welk doel?

Zeer interessante resultaten zijn dit. Maar waarop zijn deze gestoeld? Eerst en vooral vinden narcistische jongeren het prettig om persoonlijke informatie in status updates mee te delen. Echter, zoals hierboven reeds aangehaald, gaat het hen om het uitlokken van interactiviteit om zo de dagelijkse portie bevestiging en verering te verkrijgen. Persoonlijke informatie delen wordt bij verlegen jongeren vanuit een heel andere invalshoek bekeken. Zelf doen ze dit zelden tot nooit. Ze interpreteren dit als “jezelf in de kijker zetten” en “stoefen”.

Bij het meer specifiek toeleggen op sociale relaties blijkt dat narcisten het actief zijn op Facebook en dus het plaatsen van status updates als vruchtbaar beschouwen voor het onderhouden van eerder zwakke sociale relaties. In combinatie met het offline onderhouden van hun sterke sociale relaties is dit de ideale manier om de kansen op zelfverering en zelfcentralistie zo hoog mogelijk te krijgen. Over het comfort en de controle die Facebook hen biedt bleven narcistische jongeren eerder verdeeld. Verlegen jongeren geven aan dat bij het aangaan van nieuwe sociale relaties via Facebook minder durf vereist is. Onwennige momenten worden vermeden, wat een zeker comfort in de hand werkt. Hier dienen we te benadrukken dat verlegen jongeren geen uitspraken konden doen over het plaatsen van status updates. Enkel één-op-één communicatie werd door hen gerapporteerd.

Waar narcistische en verlegen jongeren het wel over eens zijn, is de rich-get-richer hypothese. Deze hypothese stelt dat personen die populair zijn en dus veel vrienden hebben in de offline wereld hun populariteit zullen uitbreiden in de online wereld.

Tot slot zijn zowel narcistische als verlegen jongeren het eens over het gevoel van intimiteit dat likes en reacties, op zijn of haar statusupdate, teweeg brengen. Beiden besteden hier aandacht aan. Op een verschillend niveau echter. Terwijl verlegen jongeren aangeven “dit wel leuk te vinden”, gaven narcistische jongeren aan zich zorgen te maken bij het krijgen van onvoldoende likes of reacties.

En jij?

Ben jij toevallig narcistisch? Dan deel je meer statussen. Bovendien bevatten deze vaker jouw eigen mening. Je staat positief tegenover het delen van persoonlijke informatie, het onderhouden van je zwakke sociale contacten via Facebook en likes en reacties zijn meer dan cruciaal.

Ben jij misschien een verlegen persoon? Dan deel je minder statussen en bevatten deze minder foto’s waarop je zelf zichtbaar bent. Toch is het delen van profielfoto’s een van de meest uitgevoerde activiteiten met betrekking tot status updates. Persoonlijke informatie delen is niet aan jou besteed. Facebook is voor jou een handige tool om het eerste contact te leggen, gezien minder durf vereist is. En ook jij kan reacties en likes best apprecieren.