Extra aandacht voor ‘self-confidence’ en psychosociaal welzijn. Leerkrachten kunnen nog meer rekening houden met de achtergrond van elke ex-OKAN- leerling en daarop inspelen tijdens de les daarvoor is een artikel in het schoolbeleidsplan noodzakelijk.

Doelgroep beschrijven

Ex-OKAN-leerlingen zijn jongeren die door een aantal factoren gevlucht of gemigreerd zijn naar België. Wanneer deze jongeren naar België komen zijn ze verplicht één jaar Nederlands te volgen in het Onthaal onderwijs. Het Onthaal onderwijs biedt hen de mogelijkheid om Nederlands te leren met veel aandacht voor praktisch taalgebruik. Het Onthaalonderwijs dient als een soort welkom onderwijs en draagt bij tot het realiseren van gelijke onderwijskansen voor deze jongeren. Wanneer deze jongeren voldoende taalvaardig zijn, doorstromen ze naar het regulier onderwijs. Voor OKAN-leerlingen die het OKAN-onderwijs verlaten, de zogenoemde ‘ex-OKAN-leerlingen’, is deze overgang vaak niet zo eenvoudig. Wanneer ze instromen in het regulier onderwijs wordt van hen verwacht dat ze volledig meedraaien en presteren. Deze grote verandering brengt veel onzekerheden met zich mee. Dit heeft mogelijk een impact op hun ‘self-confidence’ en psychosociaal welzijn tijdens het eerste schooljaar in de vervolgschool.

Ex-OKAN-leerlingen in hun eerste schooljaar in de vervolgschool

Na de doorstroming naar het regulier onderwijs komen deze leerlingen in een nieuwe schoolomgeving terecht met veel onbekende gezichten. De nieuwe veranderde omgeving zorgt er mogelijk voor dat ze onzeker worden in hun eigen kunnen. Deze onzekerheden kunnen een belemmering vormen voor het goed kunnen omgaan met klasgenoten en leerkrachten. Dit ontmoedigt de ‘self-confidence’ bij deze leerling. Zo durven deze leerlingen vaak niet te praten of vragen te stellen in de klas. Durven ze dit wel, dan worden ze vaak uitgelachen door klasgenoten. Daarnaast heeft de leerling soms te maken met onverwerkte trauma’s omdat deze niet verwerkt zijn in de OKAN-klas. In de OKAN-klas wordt vooral gefocust op integratie en de Nederlandse taal waardoor het psychosociaal welzijn onvoldoende aandacht krijgt. Ex-OKAN-leerlingen kunnen nog meer geprikkeld worden in het regulier onderwijs door ze nog meer bij de les te betrekken. In dit onderzoek wordt nagegaan hoe ex-OKAN-leerlingen in het regulier middelbaar hun eerste schooljaar ervaren hebben.

 

Opzet van het onderzoek

Om dit fenomeen te onderzoeken werden er acht ex-OKAN-leerlingen geïnterviewd aan de hand van een semigestructureerd interview. Een kwalitatief onderzoek werd gekozen voor deze studie omdat er zo dieper kon worden ingegaan op de gevoelens en gedachten van de participanten. Op basis hiervan werd een vragenprotocol ontworpen die gebruikt zou worden om de deelonderzoeksvragen te beantwoorden. De onderzoekseenheden van deze studie zijn ex-OKAN-leerlingen in het reguliere middelbaar. De participanten moesten aan een aantal criteria voldoen. Zo zijn alle participanten ex-OKAN-leerling. Omdat de ervaringen gedurende het eerste jaar van hun regulier onderwijs centraal staat, zitten een aantal participanten daadwerkelijk ook in het eerste jaar van het regulier onderwijs. Een ander aantal participanten zitten inmiddels in het tweede jaar regulier onderwijs. In dit laatste geval werd gevraagd naar de ervaringen gedurende het eerste jaar.

Resultaten

Uit de resultaten blijkt dat het verschil tussen de school van moederland en België extra onzekerheden bij deze leerlingen met zich mee kunnen brengen wanneer ze instromen in de vervolgschool.

“Het system van lesleven was moeilijk voor mij want in mijn land kreeg ik maar 4 of 5 uur per dag les maar hier in België is dat ongeveer 8 uur per dag. Ook de manier waarop leerkrachten lesgeven was ook nieuw voor mij”

De Nederlandse taal speelt ook een belangrijke rol bij de omgang met leerkrachten en klasgenoten. Zo worden ze vaak uitgelachen door klasgenoten als ze Nederlands spreken. Ze vertellen ook dat leerkrachten soms dialect spreken en geen rekening houden met hen in de klas waardoor ze het gevoel hebben er niet bij te horen. Uit dit onderzoek blijkt dat sommige participanten traumatische gebeurtenissen meegemaakt hebben en daar nog steeds last van hebben. De participanten vertellen ook dat ze geen vertrouwensgevoel hebben in de school en daar ook niet terecht kunnen met hun problemen.

“Ik weet het niet. Misschien heb ik geen vertrouwen in de school. De leerkracht heeft niet eens zijn best gedaan toen ik in de klas werd uitgelachen waarom zou ik dan met mijn persoonlijke problemen bij hem gaan”

Aanpak

Met het verkregen resultaat van dit onderzoek wordt getracht een folder te maken voor vervolgscholen. Voor het opstellen van de folder wordt rekening gehouden met de wensen van de participanten. Er wordt proactief gepeild naar de persoonlijke noden van de participanten in hun eerste schooljaar. De brochure omvat de onderwerpen waarvan de participanten dachten nood te hebben om hun zelfvertrouwen en psychosociaal welzijn te vergroten in hun eerste schooljaar in de vervolgschool.

Hier worden voorbeelden van hun noden gegeven.

“Ze moeten ex-Okan-leerlingen helpen en motiveren om tijdens de les meer naar voor te komen en te durven spreken in de klas. Dit kan gewoon door complimentjes te geven”

“De school kan bijvoorbeeld iedere nieuwe anderstalige leerling een meter/peter of een buddy geven die hen begeleidt tijdens de eerste twee maanden”