“Mama jij blogt zonder dat het mocht!”
Uw leven staat online. Tenminste, dat is wat vandaag het geval is bij de meeste kinderen. Ouders zijn vaak de schuldigen die in de plaats van hun kinderen beslissen hoe hun digitale identiteit er zal uitzien. Mag dat wel? Jurist Simon Verschaeve (UGent) onderzocht het in zijn masterproef.
“Mama, we hebben het er al over gehad. Je post geen foto’s van mij zonder mijn toestemming.” Met deze woorden reageerde de veertienjarige Apple Martin op een Instagram-post van haar moeder, actrice Gwyneth Paltrow. Eerder dit jaar werd de moeder achter het populaire YouTube-kanaal Fantastic Adventures opgepakt nadat bleek dat ze haar kinderen fysiek en mentaal misbruikte wanneer ze niet goed genoeg presteerden in haar video’s.
In eigen land hebben ook heel wat (bekende) mama's en papa's een blog of een vlog. Er staan bovendien talloze kinderfoto’s op sociale media. Wanneer ouders op regelmatige basis verhalen, nieuws, afbeeldingen, video’s en andere informatie delen over hun kinderen, noemen we dit tegenwoordig 'sharenting', een samentrekking van sharing en parenting.
Vele ‘onschuldige’ kinderfoto’s gepost door ouders vinden hun weg naar websites voor pedofielen
In het ‘Apestaartjaren’-onderzoek geeft de meerderheid van de Vlaamse jongeren aan dat hun ouders op sociale media actief zijn. Meer dan de helft van die ouders deelt er informatie over hun kinderen, vaak zonder hun toestemming. Eén op de vijf jongeren wiens ouders aan sharenting doen, blijkt daar problemen mee te hebben.
Storm in een glas water?
Vele ouders delen dus online informatie over hun kroost. Toch is dit niet zonder risico's. Zo bestaat een reëel gevaar op digital kidnapping. De informatie die ouders delen kan later gebruikt worden voor frauduleuze leningen, kredietkaarttransacties en oplichting bij online shopping. Sharenting zal volgens de internationale bank Barclays tegen 2030 de oorzaak zijn van twee derde van alle identiteitsfraudes die jonge mensen treffen.
Daarnaast stellen zich problemen voor de fysieke veiligheid van een kind. Vele ‘onschuldige’ kinderfoto’s gepost door ouders vinden hun weg naar websites voor pedofielen. Een foto geeft heel wat informatie prijs, zoals locatie. Kwaadwilligen gebruiken deze informatie om kinderen onder een valse identiteit te contacteren, met de bedoeling hen te misbruiken ('grooming').
Ook heeft de online tattoo een grote invloed op de sociale relaties. Aangezien informatie online vaak gedateerd, inaccuraat en irrelevant is, leidt het gebruik ervan tot een scheefgetrokken en verkeerd beeld van iemands identiteit.
Dat kan dan weer problemen veroorzaken bij de toelating tot buitenlandse universiteiten, sollicitaties of wanneer je een verzekering aanvraagt. Het wordt bovendien moeilijker om later een eigen identiteit te ontwikkelen, die afwijkt van de keuzes die ouders vroeger gemaakt hebben.
Sharenting-paradox
Sharenting leidt tot zeer paradoxale situaties op juridisch vlak. Zo is er voor het delen van foto’s en video’s waarop kinderen herkenbaar afgebeeld staan, toelating nodig van de afgebeelde persoon. Maar aangezien kinderen nog niet altijd juridisch bekwaam zijn, kunnen ouders aan zichzelf toelating geven om de afbeelding van een kind online te verspreiden.
Wanneer ouders veel delen op social media, is het moeilijk voor de kinderen om een eigen identiteit te ontwikkelen
Maar wat is nu toegestaan op sociale media? Het uitgangspunt voor de doorsnee ouder is dat delen met een onbegrensd publiek niet mag. Delen op sociale media kan alleen met een zelfgeselecteerde groep van familieleden, vrienden en kennissen die de ouder persoonlijk kent. Delen op een openbaar profiel is dus niet toegestaan.
In de meeste gevallen is het vanaf 12 à 14 jaar aan de kinderen om zelf te beslissen. Hun eventuele veto moet dan gerespecteerd worden.
Bijzondere situaties
Er zijn nochtans gevallen waarin de rechten en belangen van ouders zo zwaar doorwegen dat die van hun kinderen ervoor moeten wijken. Als ouders met hun bijdrage het maatschappelijk debat voeden, kunnen ze zich beroepen op hun vrijheid van meningsuiting om alsnog met een onbeperkt publiek te delen. Toch is dit geen vrijgeleide: de identiteit, foto’s en video’s van een kind zullen ook hier zelden mogen worden onthuld.
ikbeslis.be
Bij sharenting komt dus heel wat meer kijken dan het posten van een knap gemonteerd filmpje of een aanstekelijke foto. Vele blogs, vlogs en socialemediaprofielen van ouders respecteren de geldende regels niet. Op 'ikbeslis.be' vind je meer informatie hierover.
Promotor: prof. dr. Eva Lievens
Simon Verschaeve neemt deel aan de Vlaamse Scriptieprijs 2019. Studeer je dit jaar af en verdient jouw bachelor- of masterproef meer aandacht? Doe vandaag nog mee aan de Vlaamse Scriptieprijs en maak kans op prijzen tot 2.500 euro!
Dit artikel verscheen ook op in Metro en in de Vlaamse Scriptiekrant.
LEES OOK