Wat Maakt u Gelukkig? Triangulatie van positieve psychologie studies en een wereldwijde kwalitatieve studie

Wat maakt u gelukkig?

Wat maakt u gelukkig? Talloze geluksgoeroes verkopen hét antwoord in dure workshops "geluk in 5 stappen!" en kleurrijke boeken met gele smileys op de kaft. Wij volgden een ander pad op zoek naar de oorsprong van het geluk. Enerzijds bestudeerden we de wetenschappelijke literatuur rond de vraag wat mensen gelukkig maakt. Anderzijds zochten we mensen op in 70 verschillende landen en stelden hen de eenvoudige vraag: "Wat maakt u gelukkig?". Dit leverde erg diverse en verrassende antwoorden op: een wereldwijde Test-Aankoop voor gelukkige levenskeuzes.

Hippe wetenschap

Vraag aan een willekeurige voorbijganger: "Wat wenst u uw kinderen toe in het leven?". De kans is groot dat het antwoord het woord "geluk" bevat. Geluk is hip. En terecht: uit onderzoek blijkt dat gelukkige mensen tot 10 jaar langer leven. Gelukkige mensen hebben betere relaties, zijn creatiever, worden minder ziek, slapen beter en zijn altruïstischer. Gelukkige mensen hebben zelfs een kleinere ecologische voetafdruk: geluk als remedie tegen de opwarming van de Aarde.

 

Geluk is dus belangrijk, daar is de wetenschap het over eens. Maar hoe kan dit geluk bereikt worden? De vraag "wat maakt mensen gelukkig" is niet zo eenvoudig wetenschappelijk te beantwoorden. Zou bijvoorbeeld "elke dag een goede daad verrichten" een mens gelukkig maken? De enige manier om dit met zekerheid vast te stellen is om de geluksinterventie ("een goede daad verrichten") te testen zoals een nieuw medicijn getest wordt. Dit gebeurt in een zogenaamde "Randomized Controlled Trial" of RCT. In een RCT meet men het geluk van de deelnemers vóór en na de interventie. Dit kan, want intussen beschikt de wetenschap over een aantal robuuste meetinstrumenten voor geluk. Een RCT vereist bovendien dat deze voor- en nametingen gebeuren bij een interventiegroep en een controlegroep ("placebo") die op toevalsbasis zijn samengesteld. De zogenaamde "positieve psychologie" (de psychologie die menselijke bloei onderzoekt) onderwerpt sinds een tiental jaar allerlei geluksinterventies aan dergelijke RCT-studies. Wij verzamelden deze studies en verkregen zo een overzicht van wat mensen gelukkig maakt, gesteund op wetenschappelijke evidentie.

Aardbei



Deze RCT studies tonen het aan: "elke dag een goede daad verrichten" maakt inderdaad mensen gelukkig. Niet alleen de ontvanger, maar vooral degene die de daad verricht wordt er gelukkiger van. Er zijn nog talloze andere "geluksinterventies" met aangetoonde werkzaamheid. Een andere geluksverhogende activiteit blijkt bijvoorbeeld regelmatige lichaamsbeweging. Sporten houdt je dus niet alleen gezond, je wordt er ook gelukkig van. Je kan ook bijvoorbeeld een "dankbaarheidsdagboek" bijhouden: op regelmatige tijdstippen schrijf je hierin waarvoor je dankbaar bent (bijvoorbeeld "mijn partner", "mijn kinderen", "de kersen die ik vanmorgen at", "de Beatles", ...). Een andere geluksklassieker is de "dankbaarheidsbrief": schrijf een brief naar iemand die veel betekend heeft voor jou maar die daarvoor nog nooit fatsoenlijk bedankt werd. "Jouw persoonlijke sterktes gebruiken" is ook een goede geluksbevorderaar. Ben je bijvoorbeeld van nature uit creatief, genereus, dapper, vriendelijk, liefhebbend, ... dan tonen studies aan dat je waarschijnlijk gelukkig zal worden als je deze sterktes ook bewust gebruikt. Om gelukkig te worden kan je ook best vertoeven in het hier en nu. Het geeft niet of je dit "in het hier en nu zijn" oefent door mindfulness, mediteren, bidden, of gewoon door volop te genieten van de zon, een frisse wind, muziek of een verse aardbei.

 

Sloppenwijk

Al deze activiteiten bevorderen het geluk. De wetenschap levert daartoe evidentie, want deze interventies ondergingen dezelfde wetenschappelijke test die geneesmiddelen moeten ondergaan om hun werkzaamheid aan te tonen. Deze zogenaamde RCT-tests zijn echter niet vrij van kritiek. Zo worden deze studies meestal verricht met een heel selecte groep van proefpersonen: veelal blanke, westerse, hoogopgeleide deelnemers uit hogere sociale klassen die vaak zelf interesse hebben voor geluksonderzoek. De vraag is of bijvoorbeeld een Indische sloppenwijkbewoner, die nooit de kans kreeg om te leren schrijven, ook gelukkig wordt van het bijhouden van een "dankbaarheidsdagboek" of het schrijven van een "dankbaarheidsbrief"...

Daarom gingen we op zoek naar eventuele blinde vlekken in deze RCT-onderzoekslijn. Hiervoor zochten we bewust die mensen op die anders nooit in dit soort onderzoek aan bod komen: 130 mensen uit 70 verschillende landen, armere mensen, mensen onder tijdsdruk, mensen die nog nooit gehoord hebben van geluksonderzoek, … Aan deze kleurrijke waaier van mensen stelden we de verrassend eenvoudige vraag: "Wat maakt u gelukkig?". De antwoorden werden dan op inhoud geanalyseerd en volgens thema's geordend. Vervolgens werden de resultaten van dit wereldwijde veldwerk met het zonet besproken wetenschappelijk onderzoek vergeleken.

Gelukkig zijn doe je samen

De belangrijkste conclusie van dit veldonderzoek? Een opvallende 43% van de responsen heeft te maken met "verbondenheid met andere levende wezens". "Anderen" is in onze data met ruime voorsprong het belangrijkste antwoord op de vraag "wat maakt u gelukkig?". In vele collectivistische culturen blijkt individueel geluk zelfs een erg vreemd concept. "Mijn geluk" valt er samen met "het geluk van de anderen". Gelukkig zijn doe je samen.

"Sterktes gebruiken" lijkt mensen ook vaak gelukkig te maken (13% van de antwoorden). Hier zit de positieve psychologie volgens onze wereldwijde responsen duidelijk op een goed spoor. Of het nu gaat om lesgeven, lekkende kranen repareren of zieken verzorgen: gebruik van persoonlijke sterktes beschouwen vele mensen als een bron van geluk.

Eenvoud

"Genieten van de kleine dingen" is een ander antwoord dat in allerlei vormen en kleuren vaak terugkomt (10% van de responsen). De warmte van de zon, de geur van lavendel, de zang van een lijster, … "Eenvoud" is een andere antwoord dat mensen over de hele wereld vaak vermelden (10%): "Ik heb niet veel nodig om gelukkig te zijn", "rust en eenvoud", "gewoon leven", …

Er zijn in onze data een aantal antwoorden waarmee vele recente wetenschappelijke gelukstheorieën helemaal geen raad weten. De chauffeur uit Venezuela die gelukkig is "als mijn hele familie 's avonds veilig thuiskomt en niemand beroofd, ontvoerd of doodgeschoten werd". De jongen uit Ghana die rapporteert dat "naar school mógen gaan" hem gelukkig maakt. Hier blijkt hoe onze bestaande gelukstheorieën soms zonder dat we het beseffen een erg westerse bril dragen…

Conclusie

Wat maakt u gelukkig? Ik kan het u niet vertellen. Maar de kans is groot dat andere mensen een erg belangrijke rol spelen in uw geluk. Dat u gelukkig wordt als u uw sterktes kan gebruiken. En dat u gelukkig wordt als u kan genieten van kleine dingen. En eenvoud. Misschien is geluk wel heel erg eenvoudig. Maar dat zullen de geluksgoeroes u niet vertellen, want daarmee maken ze zichzelf overbodig…