Onderzoek naar evidence-based informatie rond natuurlijk zwanger worden: de ontwikkeling van een informatiebrochure voor patiënt

Natuurlijk zwanger worden? Het kan! De vroedvrouw geeft tips en advies.

Koppels, die beslissen om aan kinderen te beginnen zitten vaak met heel wat vragen en hebben nood aan informatie. De vroedvrouw kan hen hierbij informeren, praktische tips geven en hen helpen om vlot en op een gezonde manier zwanger te worden. Iedereen die dat wenst, kan voor preconceptioneel advies bij een vroedvrouw terecht, maar je kan natuurlijk ook aankloppen bij je huisarts of gynaecoloog. En ook onderstaande tips helpen je al een heel eind op weg.

Het lichaam eerst (ver)kennen

Heel veel vrouwen hebben weinig kennis over hun eigen lichaam en de menstruele cyclus. Daarom volgt hier eerst een klein lesje anatomie.

De vrouwelijke voortplantingsorganen

De vrouwelijke voortplantingsorganen zijn niet in de buikholte gelegen, maar wel in het klein bekken. Daartoe behoren de baarmoeder (uterus) (1), waarin de beide eileiders (2) uitmonden. Aan de uiteinden hiervan bevinden zich de beide eierstokken (3). (figuur 1; figuur 2; figuur 3)

De menstruele cyclus

Om vlot zwanger te worden, is het handig om je eigen menstruele cyclus te kennen. Vele vrouwen kunnen op die manier de dagen uitrekenen waarop ze vruchtbaar zijn.
De menstruele cyclus begint op de eerste dag van de menstruatie (de eerste dag van vers rood bloedverlies) en eindigt op de dag vὀὀr de volgende menstruatie.
Centraal binnen de cyclus, tussen de 1ste en 2de fase, vindt de eisprong of ovulatie plaats. Tijdens de eisprong komt een eicel uit een follikel vrij. Dit is het cruciale moment binnen het voortplantingsverhaal; het is bijgevolg nuttig te weten wanneer de eisprong binnen de cyclus plaatsvindt.

Het precieze tijdstip van de eisprong varieert van vrouw tot vrouw, naargelang de lengte van de cyclus. De gemiddelde cycluslengte bedraagt 28 dagen of 4 weken. De eisprong vindt plaats ongeveer 14 dagen voordat je weer ongesteld moet worden. (figuur 4)

Bij sommige vrouwen varieert de cycluslengte maand na maand. Indien je een dergelijke onregelmatige cyclus hebt, is het moeilijker om je vruchtbare dagen uit te rekenen. In dit geval kan je wel gebruik maken van een aantal hulpmiddelen, die de vruchtbare dagen in één cyclus identificeren. Deze hulpmiddelen kan je ook gebruiken als je een regelmatige cyclus hebt. Zo kan je ook weten wanneer de eisprong plaatsvindt en kunnen jullie de ideale momenten voor seksuele betrekkingen plannen. De zwangerschapskans wordt hierdoor groter. (figuur 5)

Een kwestie van timing

Wie eenmaal besloten heeft zwanger te worden, hoopt natuurlijk dat het snel lukt. Dat heb je echter niet helemaal in de hand. Bij vruchtbare koppels is het soms al van de eerste of tweede keer raak. Anderen moeten wat meer geduld oefenen. Tot je 30ste is je gemiddelde kans om zwanger te raken vijftien à twintig procent per maand. Na je 30ste nemen die kansen stelselmatig af. Wanneer je na een jaar 'proberen' nog niet zwanger bent, spreken we van 'verminderde vruchtbaarheid'. Het is dan aangewezen je arts te consulteren. Dat geldt ook voor vrouwen van boven de 35 die na een halfjaar nog niet in verwachting zijn.

Uiteraard beïnvloeden de frequentie waarmee en het moment waarop je geslachtsgemeenschap hebt je kansen op succes. Ben je niet gehaast om zwanger te worden, dan kan je gewoon de natuur zijn gang laten gaan. Gemiddeld zijn er per menstruele cyclus zes dagen waarin seksuele betrekkingen tot een zwangerschap kunnen leiden. Deze periode - ‘vruchtbare periode’ of ‘vruchtbaarheidsvenster’ genoemd - omvat strikt genomen vijf dagen vὀὀr de eisprong en de dag van de eisprong zelf.

Uiteraard heb je meer kans om zwanger te worden als je drie keer per week vrijt, dan wanneer je het maar twee keer per maand doet. Wil je de natuur een handje helpen, dan kan je dat, door rekening te houden met je menstruatiecyclus en gerichter te gaan vrijen. Ervaring leert dat veel koppels zich al te zeer fixeren op het moment van de eisprong, terwijl ook seks in de dagen voor of na de eisprong je kansen aanzienlijk kan verhogen.

Om ervoor te zorgen dat de zaadcellen op de juiste plaats én op het juiste tijdstip aankomen, is het aan te raden om in de periode rond de eisprong regelmatig betrekkingen te hebben. Een frequentie van om de twee à drie dagen in de week vὀὀr tot enkele dagen na de eisprong wordt aangeraden. Elke dag vrijen zou namelijk nadelig kunnen zijn voor de spermakwaliteit.

Er doen ook heel wat volkswijsheden de ronde over allerlei houdingen en standjes die je kansen op succes zouden doen toenemen, maar daar is absoluut geen wetenschappelijk bewijs voor. Ook blijven liggen of met je benen in de lucht liggen na de geslachtsgemeenschap heeft geen enkele invloed.

Een gezonde start

Vaak zijn enkele kleine aanpassingen aan de levensstijl genoeg om de vruchtbaarheid drastisch te zien verbeteren. Een paar voorbeelden op een rij: enkele kilo's afvallen kan de kans op een zwangerschap bij zwaarlijvige vrouwen al aanzienlijk verhogen. Maar ook het effect van roken op je kans op een zwangerschap is niet te onderschatten. Nicotine tast namelijk zowel de vrouwelijke vruchtbaarheid als de zaadkwaliteit van mannen aan. En meeroken is al bijna net zo schadelijk.