Het verhogen van anonimiteit bij peer-assessment door het gebruik van responstechnologie in het secundair onderwijs
Het gebruik van stembakjes bij peer assessment in het secundair onderwijs: hot or not ?!?
“ Ik vind het erg leuk en leerzaam om te werken met stemtechnologie, leraren moeten dit in de toekomst meer gebruiken!
“Voor mij zijn de stembakjes zeker voor herhaling vatbaar”
“ Met de stembakjes was een betere manier om te stemmen en veel toffer”.
In onze snel veranderende maatschappij zijn een combinatie van kennis, vaardigheden en attitudes, de zogenaamde ‘21st century skills’, essentieel. Het onderwijs heeft bijgevolg de opdracht leerlingen deze competenties aan te leren om leerlingen voor te bereiden op deze maatschappij. Competenties zoals samenwerken, flexibel zijn en elkaar constructief feedback kunnen geven zijn hierbij van belang. Nieuwe vormen van instructie, maar tevens nieuwe vormen van evaluatie/assessment dringen zich bijgevolg op.
De evaluatievorm peer assessment begint de laatste jaren zijn weg te vinden in het secundair onderwijs. Hierbij is het de bedoeling dat leerlingen (‘peers’) elkaar beoordelen (‘assessment’) op bijvoorbeeld een presentatie of een taak. De literatuur wijst op vele voordelen van peer assessment: het stimuleert zelfregulerend leren bij leerlingen, het stimuleert het kritisch vermogen en helpt de leerlingen bij het vormen van constructieve feedback. Daarnaast worden leerlingen betrokken bij de evaluatie en kunnen ze door middel van feedback eigen vaardigheden verbeteren. Kortom: peer assessment omvat niet enkel evalueren, maar ook leren.
Toch blijkt bij deze evaluatievorm niet alles rozengeur en maneschijn. Groepsdruk speelt de boosdoener in het spel. Zo is er vaak sprake van vriendjespolitiek waarbij leerlingen hoge scores neigen te geven aan vrienden. Of zijn er leerlingen die geen lage scores durven te geven uit schrik voor de reacties van klasgenoten. Leerlingen geven aan zich niet steeds comfortabel te voelen bij het publiekelijk evalueren van klasgenoten.
Op basis van deze bevindingen werd een studie opgezet om de toepassing van peer assessment in het secundair onderwijs te onderzoeken. Een groep van 69 leerlingen, afkomstig uit het ASO en KSO en twee leerkrachten die les geven aan deze leerlingen hebben hieraan deelgenomen. In dit onderzoek werd nagegaan of het creëren van een anonieme conditie met behulp van stemtechnologie -ook wel stembakjes genoemd- het probleem van groepsdruk de kop kan indrukken. Er werd een vergelijking gemaakt tussen peer assessment met kaartjes en de anonieme vorm van peer assessment met stembakjes. Bij peer assessment met kaartjes moeten leerlingen zichtbaar hun score tonen aan het publiek. Stemtechnologie bestaat uit een stembakje waarmee elke leerling anoniem zijn/haar stem kan ingeven. Alle scores van de leerlingen worden via PowerPoint procentueel afgebeeld; dit ter feedback voor diegene die beoordeeld wordt.
Er werd in deze studie ten eerste nagegaan wat leerlingen van peer assessment an sich vinden. Hierbij blijkt dat leerlingen over het algemeen positief zijn om deze evaluatievorm te gebruiken, ze voelden zich meer betrokken en geven aan dat ze een kritischere analyse van eigen sterktes en zwaktepunten kunnen maken. Ook leerkrachten zijn positief over de betrokkenheid van hun leerlingen bij de evaluatie.
Daarnaast blijkt dat het gebruik van stemtechnologie wel degelijk een oplossing biedt voor het probleem van groepsdruk: leerlingen geven aan dat ze minder faalangst, groepsdruk en stress ervaren wanneer men anoniem een score kan doorgeven. Daarnaast geven leerlingen aan een positievere houding aan te nemen ten opzichte van peer assessment wanneer deze uitgevoerd wordt met stemtechnologie, ze vonden het werken met stemtechnologie leuk en voelden zich comfortabeler in een anonieme conditie. Leraren ervaren het toepassen van peer assessment met de stembakjes als waardevol, maar enkel als er voldoende ondersteuning en training gegeven wordt waarbij leerlingen leren om elkaar goed te beoordelen.
Verder werd er tevens nagegaan of persoonskenmerken en klaskenmerken (klascultuur) een invloed kunnen hebben op de voorkeur voor het al dan niet anoniem stemmen. Enkel de klascultuur zoals die ervaren werd door de leerkracht lijkt hierbij een verband te vertonen. Daarnaast leek bij deze studie dat er verschillen zijn tussen klassen ASO en KSO. Uit deze studie bleek dat leerlingen uit het ASO het een minder prettig idee vonden om elkaar te beoordelen. Leerlingen uit het KSO daartegen ervaren in deze studie net minder groepsdruk bij peer assessment zonder technologie. Deze bevindingen vragen echter om meer onderzoek.
Een markante bevinding van deze studie is het feit dat de scores die leerlingen aan elkaar geven tijdens peer assessment verschillen naargelang de wijze waarop peer assessment uitgevoerd is. Leerlingen geven elkaar hogere scores bij peer assessment zonder technologie, de gegeven scores met de stembakjes zijn veel lager. Wanneer we deze scores vergelijken met de scores van de leerkracht is het opmerkelijk dat de (lagere) scores van de leerling bij peer assessment met stemtechnologie beter overeenstemmen met die van de leerkracht. Er kan gesuggereerd worden dat de scores bij anonieme peer assessment juister zijn omdat ze meer aansluiten bij de scores van de leerkracht. Anonimiteit heeft met andere woorden een invloed op de scores die leerlingen aan elkaar (durven) geven. De leerkracht zelf geeft dezelfde scores bij de anonieme/niet anonieme conditie; en geeft dus geen lagere scores aan zijn/haar leerlingen als deze anoniem gegeven mogen worden.
Concluderend kan gesteld worden dat peer-assessment een evaluatievorm is die gewaardeerd wordt in het secundair onderwijs. Hierbij blijkt dat door het garanderen van anonimiteit, met behulp van de stemtechnologie, groepsdruk verholpen kan worden. Peer assessment met stembakjes zijn hot. Leerkrachten en scholen kunnen deze stembakjes dus in de toekomst meer gebruiken, dit om tegemoet te komen aan de verwachtingen van de 21ste eeuw, maar ook omdat het door de leerlingen als leuk ervaren wordt.
