Naar de invoering van de anonieme of discrete bevalling in België?

Van vondelingenluik tot wettelijke regeling? Geen anonieme bevalling, wel discrete.

In februari was er baby Jules in het vondelingenluik, in augustus baby Marie in een berm. Ook dit jaar zijn er in de media reeds verschillende verhalen verschenen over pasgeboren kinderen die ergens worden achtergelaten. Waarom zijn er vrouwen die ervoor kiezen om ergens in het geheim te bevallen en hun kind te dumpen in plaats van naar het ziekenhuis te trekken? Het antwoord is simpel: wie in België van een kind bevalt, wordt door het Burgerlijk Wetboek automatisch als juridische moeder aanzien. Hierdoor wordt echter een belangrijk sociaal feit ontkend, aangezien niet elke vrouw een band wil met het kind waar ze van bevallen is. Daarom trekken jaarlijks ook verschillende Belgische vrouwen naar ziekenhuizen in Noord-Frankrijk om daar anoniem te bevallen. Moet België ook niet een eigen regeling inzake anonieme of discrete bevalling invoeren in plaats van blind te blijven voor dit fenomeen?

Hoezo anonieme of discrete bevalling?

Vooraleer er kan worden overwogen of een regeling mogelijk is, moet natuurlijk eerst duidelijk zijn waarover dit allemaal gaat. Een anonieme bevalling houdt in dat een vrouw op het moment van haar bevalling kan vragen dat haar naam niet in de geboorteakte van het kind wordt opgenomen en dat haar identiteit geheim zal blijven.

Bij een discrete bevalling daarentegen, is de vrouw wél verplicht om informatie over zichzelf over te maken. Deze worden bijgehouden door een instantie die ze onder bepaalde voorwaarden kan vrijgeven, bijvoorbeeld aan het kind.

In beide gevallen wordt de naam van de vrouw echter niet in de geboorteakte opgenomen en wordt zij juridisch gezien dus niet als de moeder van het kind beschouwd.

Het invoeren van een dergelijke regeling kan er dus voor zorgen dat vrouwen niet langer gedwongen worden om hun kind in het vondelingenluik achter te laten of om naar Frankrijk te trekken indien ze om welke reden dan ook niet willen dat hun zwangerschap uit officiële documenten blijkt.

Vergeet de mensenrechten niet!

Dit kan echter niet zonder slag of stoot. Iedere persoon heeft immers bepaalde fundamentele rechten. Er moet niet alleen rekening worden gehouden met wat de moeder wil, ook de pasgeboren baby moet in het plaatje voorkomen. Zo heeft België het Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind ondertekend, waarin staat dat het belang van het kind steeds een belangrijke overweging moet zijn bij elke wettelijke beslissing die ook maar iets met kinderen te maken heeft. Bovendien hebben kinderen volgens datzelfde Verdrag ook het recht om voor zover mogelijk hun ouders te kennen. De overheid moet bij het ontwikkelen van een nieuwe regelgeving dus met dit Verdrag rekening houden.

Daarnaast is er natuurlijk ook het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens dat een groot belang hecht aan het recht op privéleven van zowel de moeder als het kind. Bovendien heeft het Europese Hof voor de Rechten van de Mens zich al verschillende malen uitgesproken over de kwestie van anoniem bevallen. Uit deze arresten is duidelijk gebleken dat het Hof op zich niet tegen een dergelijke regeling is gekant , maar dat er wel aan een aantal voorwaarden moet zijn voldaan. De vrouw moet eerst en vooral voldoende informatie krijgen over de volledige procedure en alle gevolgen van haar beslissing. Bovendien moeten de gegevens van de vrouw door de overheid worden bewaard en moet er voor het kind een mogelijkheid bestaan om hier toegang toe te krijgen. Ten slotte, en dit is de belangrijkste voorwaarde, moeten deze gegevens worden bijgehouden door een onafhankelijke instantie die de belangen van de partijen kan afwegen om te beslissen of de informatie aan het kind wordt vrijgegeven.

De regeling in Frankrijk en het Groothertogdom Luxemburg, hoe het niet moet.

Nu het duidelijk is dat een regeling rond anonieme of discrete bevalling op zich niet ingaat tegen de mensenrechten, zou het dan niet handig zijn om de bestaande regeling in Frankrijk of het Groothertogdom Luxemburg gewoon over te nemen in België? Toch niet! Beide landen voerden immers oorspronkelijk een anonieme bevalling in, waardoor er op geen enkel moment informatie over de vrouw wordt bijgehouden. Dit betekent dat deze regelingen de mensenrechten schenden. Hierdoor wordt zowel in Frankrijk als in het Groothertogdom Luxemburg enorm veel kritiek geuit op deze wetgeving, waardoor in beide landen een evolutie in de richting van een discrete bevalling op gang is gekomen.

Het heeft voor België dus geen enkele zin om zich hierop te baseren. Bovendien kan uit alle kritiek in onze buurlanden en uit de mensenrechtenverdragen worden afgeleid dat een discrete bevalling de enige realistische optie is. Ook onze politici zijn tot deze conclusie gekomen. Hoewel er bij de recent ingediende wetsvoorstellen wel een aantal voorstellen rond anonieme bevalling te vinden zijn, richt de meerderheid ervan zich immers wel degelijk op een discrete bevalling.

Er kan in België een Dienst voor Discrete bevallingen worden opgericht in de schoot van de Centrale Adoptieautoriteiten. Deze Dienst krijgt de opdracht om informatie bij te houden over vrouwen die bij de bevalling vragen om dit discreet te kunnen doen. Van zodra het betrokken kind de leeftijd van 12 jaar heeft bereikt, kan het deze gegevens opvragen bij de Dienst. Indien de vrouw zich echter tegen de vrijgave ervan verzet, zal de familierechter definitief beslissen of en in welke mate het kind toegang krijgt tot de informatie. Deze procedure zorgt ervoor dat zowel vrouw als kind medisch in veilige handen zijn en dat hun mensenrechten volledig gerespecteerd worden.

Vondelingen zijn van alle tijden en het is duidelijk dat hun aantal niet afneemt. België mag niet blind blijven voor dit fenomeen. Door het invoeren van een mogelijkheid tot discrete bevalling, moeten wanhopige vrouwen zich niet langer tot het vondelingenluik of een of andere godverlaten berm wenden en zitten we binnen 15 jaar niet met een hele rits Jules’ en Maries die een hoop vragen hebben over hun afkomst waar niemand op zal kunnen antwoorden. Wat we wel zullen hebben zijn vrouwen die in een ziekenhuis kunnen bevallen en kinderen die ergens met hun vragen terechtkunnen.