De wereld van k3: educatie in K3-liedjesteksten

“Doe je mee? ‘k Heb een droom die vast uitkomt als jij met me zingt. Kijk, het begint..." (Iedereen K3, 2016)

Imagine

Beeld je in dat kinderen niet alleen leren op school of van hun ouders, maar ook uit liedjesteksten…

Veel muziekartiesten verwerken educatieve boodschappen in hun nummers waaruit de luisteraar iets kan opsteken. Iedereen kent wel Earth Song van Michael Jackson over de lichtzinnigheid waarmee we omgaan met de natuur of Imagine van John Lennon over samenhorigheid en gelijkheid. Het gaat om ‘prosociale’ teksten waaruit het publiek – en dus ook kinderen – een bepaald wereldbeeld aannemen.

Iedereen K3

Popmuziek heeft grote invloed op hoe kinderen hun identiteit construeren. Eerder onderzoek toonde aan dat het luisteren naar prosociale liedjesteksten resulteert in een daling van agressieve gedachten, vooroordelen en discriminerend gedrag. Wel zijn het vooral de emoties, noden en interesses van een individu die doorslaggevend zijn bij het opnemen en interpreteren van bepaalde waarden uit liedjesteksten. Wil een producent kinderen iets bijleren, dan sluit hij best aan bij hun leefwereld.

Vlaamse en Nederlandse kinderen groeien op met de liedjes van kinderpopgroep K3. Hun liedjes vormen zo een groot deel van de non-formele, of buitenschoolse educatie, van kinderen. Ondanks de enorme media-aandacht werd de inhoud van hun liedjes nooit eerder bestudeerd, net als de perspectieven van zender noch ontvanger op deze educatieve rol. Deze scriptie is de eerste wetenschappelijke studie die werd gevoerd rond K3 en vormt een aanzet tot specifiekere studies.

K3-pedagogie

K3 is ingebed in een ruimte waarin kinderen als mediagebruikers worden gezien, als consument van populaire cultuur. Hun liedjes zijn daarom een vorm van pedagogie en dus het bestuderen waard door een pedagogische bril. Deze scriptie bekeek de wereld van K3 door deze bril aan de hand van twee onderzoeksvragen: ‘Welke thema's komen in de K3-liedjesteksten aan bod?’ En ‘Wat is het perspectief van stakeholders, namelijk zenders en ontvangers, op de educatieve rol van K3-liedjesteksten?’

Om de educatieve rol van K3 te bestuderen werden drie kwalitatieve methoden gebruikt. Allereerst werden de liedjesteksten van de albums 10.000 luchtballonnen (2015), Ushuaïa (2016) en Love Cruise (2017) thematisch geanalyseerd. Hieruit blijkt dat K3 zingt over een uiteenlopende waaier aan thema’s, samen te vatten in 6 K3-titels. K3 scandeert: Het leven is een feest!; Iedereen is een held!; Leve de liefde!; We horen bij elkaar!; Kinderen zijn de toekomst! en Hier is iedereen K3! Het gaat om universele thema’s, waarin men samen met de luisteraar fantaseert over een ideale wereld.

Naast een thematische analyse van de liedjes werden ook de tekstschrijver, namelijk Alain Vande Putte, en de drie huidige zangeressen Hanne, Marthe en Klaasje geïnterviewd. Hieruit blijkt dat men zich erg bewust is van hun enorme bereik bij kinderen en de verantwoordelijkheid die ze daarom dragen. Dankzij de marketingstrategieën van productiehuis Studio 100 heeft men bij K3 een breed platform om hun wereldbeeld uit te dragen. Men zet in op leren op een leuke manier voor kinderen, maar ook voor hun ouders. Door een gelaagdheid in de teksten worden verschillende interpretaties mogelijk, en dus ook identificatie.

Om het onderzoek naar de educatieve rol van K3 te vervolledigen werden ook kinderen uit het 1e, 2e en 3e leerjaar lager onderwijs bevraagd over hun betekenisgeving van de K3-teksten. Aan de hand van tekeningen en een bijhorende bespreking blijkt dat de kinderen zich bewust waren van de onderliggende betekenissen van de nummers. Bij 10.000 luchtballonnen bijvoorbeeld legde men de link met oorlog en vrede, maar was niet iedereen het eens of oorlog nu echt kan stoppen. En bij Prinsesje en Superman interpreteerden sommigen de tekst als oproep om stereotypen te vergeten, anderen als tolerantie voor homoseksualiteit. Kinderen hebben dus belangstelling voor de inhoud en gaan, in lijn met de geraadpleegde literatuur, op een kritische en persoonlijke manier om met teksten.

De wereld van K3

K3-liedjes kunnen dus gesitueerd worden in educatie omdat ze een bepaald wereldbeeld verkondigen en zowel schrijver als zangeressen bewust inzetten op leren. Dit doelbewust beïnvloeden van kennis, inzicht en vaardigheden buiten een schoolse context duidt op non-formele educatie. Toch is het ook belangrijk te kijken naar de representaties die onbewust in de K3-beeldvorming sluipen. Een kritische blik op de verhouding tussen wat K3 zingt en wat K3 doet is nodig. Zo gaan veel liedjesteksten over schoonheid die vanbinnen zit, over het belang van jezelf zijn en het tolereren van diversiteit. Terwijl K3 deze teksten zingt ziet het publiek echter drie mooie, blanke en slanke meisjes in drie dezelfde outfits. Dit illustreert de discrepantie tussen de creatieve input in de liedjes enerzijds en de marketingstrategieën van Studio 100 anderzijds. Het is dus van belang dat K3, maar ook andere populaire cultuurproducenten, zich bewust zijn van representaties die niet bewust educatief zijn, maar waaruit kinderen wel leren. Dit is wat populaire cultuurproducten zoals K3 zo complex maakt.

Bij K3 geeft men aan de impact van hun teksten met eigen ogen te zien. Het gaat vooral om de inclusieve wereld die ze gecreëerd hebben, waarin aanvaarding, emotionele steun en vrolijkheid centraal staan. Zo zien ze bijvoorbeeld jongens naar hun optredens komen in een jurkje. De wereld van K3 is dus vrolijk, liefdevol, inclusief en tolerant, waarbij K3 kinderen enkele handvaten aanreikt om naar het leven te kijken, zowel maatschappijkritisch als door een roze bril. En zoals K3 het zelf zingt:

"1, 2, 3 zie jij wat ik zie? Alle kinderen dansen hand in hand in de wereld van K3!” (De wereld van K3, 2016)