Van bipolair naar binair
Jullie zijn ongeveer drie jaar samen. Ondertussen kennen jullie elkaar door en door. Jullie hebben geen geheimen voor elkaar. Hij staat altijd voor je klaar en kent een antwoord op al je vragen. Hij ligt naast je terwijl je slaapt en maakt je wakker met lekkere muziek. Kun je je een leven voorstellen zonder hem aan je zij? Een leven zonder je geliefde mobiel? Geen zorgen, dat is ook niet nodig.
Tegenwoordig is onze mobiel onmisbaar geworden. Dankzij moderne technologie kan de gezondheidszorg mee profiteren van deze nieuwe trend. Mijn onderzoek is onderdeel van een project dat als doel heeft een nieuwe gemengde therapie voor mensen met een bipolaire-stemmingsstoornis te ontwikkelen waarin persoonlijke training gecombineerd zal worden met een speciaal ontwikkelde mobiele applicatie. De term “bipolair” verwijst naar twee extreme polen: een up en een down, een manische en een depressieve pool. Iemand met een bipolaire-stemmingsstoornis beleeft als het ware pieken en dalen in zijn stemming. Tussenin kan hij gedurende een kortere of langere periode symptoomvrije intervallen hebben. Er bestaan twee voornaamste vormen van de ziekte. Bij ‘bipolaire-I-stoornis’ wisselen depressie en intense manie elkaar af. Bij ‘bipolaire-II-stoornis’ worden korte depressieve episoden afgewisseld door hypomane episoden.
Medicatie is de hoeksteen van de behandeling maar is onvoldoende gebleken om de impact van bipolaire-stemmingsstoornis te beperken. De bevordering van zelfmanagement vormt een essentieel onderdeel van de behandeling. Het verwerven van ziekte-inzicht en controle van de patiënt(e) over zijn/haar eigen ziekte zijn van vitaal belang voor een optimale kwaliteit van leven. Zelfmanagement benadrukt de centrale rol van het individu in het beheer van zijn geestelijke en lichamelijke gezondheid. De basiselementen van zelfmanagement zijn drievoudig: het leren herkennen van prodromen (vroege symptomen) van een stemmingsepisode, inzicht verwerven in factoren die het ziekteverloop beïnvloeden (triggers) en effectieve strategieën ontwikkelen om met de ziekte om te gaan.
Afbeelding 1: De 3 pijlers van zelfmanagement bij bipolaire-stemmingsstoornissen
In het kader van een bipolaire-stemmingsstoornis zou effectief zelfmanagement zorgen voor vermindering van hospitalisaties, terugval en ernst van de symptomen met daarbij een daling van de bijbehorende negatieve gevolgen.
Het idee achter mijn onderzoek is dat een mobiele applicatie zelfmanagement zou kunnen bevorderen en optimaliseren. In een studie naar bestaande mobiele applicaties (Nicholas e.a. 2015), bleek dat van de 82 geïncludeerde mobiele apps voor bipolaire-stemmingsstoornissen geen enkele onderworpen was aan enige vorm van wetenschappelijke evaluatie. Ook citeerden de apps nooit naar gepubliceerde materiaal over de haalbaarheid of effectiviteit van de applicatie. De meerderheid van de apps werd ontwikkeld door commerciële aanbieders. Monitoring was de meest voorkomende zelfmanagement eigenschap aangeboden door de apps, meer bepaald monitoring van slaap, stemming en medicatie. Echter, een groot aantal van de apps voorzag geen notificatie of alert functie om gebruikers eraan te herinneren dagelijks data in te voeren. De grote voordelen die mobiele applicaties zouden kunnen bieden worden dus in de praktijk niet optimaal benut.
Afbeelding 2: visueel prototype
Tabel 1: Prodromen van boven naar onder gerangschikt van meest naar minst voorspellende prodroom (BS-I: bipolaire-I-stoornis; BS-II: bipolaire-II-stoornis)
Tabel 2: Strategieën van boven naar onder gerangschikt van meest naar minst werkzame strategie (BS-I: bipolaire-I-stoornis; BS-II: bipolaire-II-stoornis; ZM: zelfmonitoring)
Dit onderzoek heeft belangrijke nieuwe inzichten geleverd over bipolaire-stemmingsstoornissen in het algemeen en over zelfmanagement in het bijzonder. Men heeft bijkomende kennis en nieuwe opvattingen over de correlatie tussen prodromen, gedrag, stemming en strategieën kunnen verschaffen. De bekomen gegevensbank zal clinici en patiënten kunnen voorzien van peer-gegenereerde suggesties. Bovendien werd hiermee het visuele prototype een stap dichterbij gebracht tot een werkend prototype.
