Alt-right of alt-Greek?

6 januari 2021, er stromen verschillende berichten binnen uit de Verenigde Staten. Het Capitool in Washington wordt bestormd door een boze massa. In deze massa lopen aanhangers van alt-right. Een extreemrechtse groepering in de VS die haatdragende berichten verspreidt via het internet.

Nog opvallender is dat enkele van deze alt-righters Spartaanse helmen dragen of vlaggen met Griekse citaten op. De bestorming van Capitoll Hill is zeker niet de eerste keer dat alt-right teruggrijpt naar elementen uit de klassieke oudheid.

In mijn thesis zocht ik uit waar die interesse in de klassiek oudheid bij alt-right vandaan komt, hoe die tot uiting komt en wat hun grootste inspiratiebronnen zijn. De focus lag bij de racistische boodschappen van alt-right.

Methode

Om een antwoord te vinden op deze vragen begint de thesis met een uiteenzetting van het concept alt-right. Al snel bleek dat het eigenlijk niet zo simpel is alt-right te definiëren door de onderlinge verdeeldheid binnen de groepering. Daarnaast heerst de discussie of alt-right enkel bestaat in Amerika of dat er ook vertakkingen in Europa bestaan. In dit onderzoek werd om die reden enkel gekeken naar groepen die zich identificeren als alt-right in de VS. Het ultieme doel van de deze groep is de creatie van een blanke staat waar de man baas is.

Daarna volgt het onderzoek naar alt-right en de klassieke oudheid. Daarvoor schuimde ik het internet af op zoek naar bronnenmateriaal. Het gaat om berichten op sociale media en internetfora zoals 4chan, Reddit en voat.  Dit alles werd aangevuld met materiaal van het team van Vassar College. Zij verzamelen internetberichten en artikels van alt-right met een link naar de klassieke oudheid en plaatsen die op de website Pharos. Bij het verzamelen van dit materiaal viel op dat alt-right drie grote inspiratiebronnen heeft: Sparta, Plato en de val van Rome.

This is Sparta!

Het antieke Sparta is de perfecte staat in de ogen van alt-right aanhangers. Het stereotiepe beeld van de staat speelt hier een belangrijke rol in. De mosterd halen ze hiervoor bij de graphic novel 300, waarop de gelijknamige film is gebaseerd.

Het beeld dat hier wordt geportretteerd volgt theorieën die ondertussen verouderd zijn. Veel geschiedkundigen zijn het er nu over eens dat er waarschijnlijk evenveel tijd werd gestoken in het trainen van militairen als in het privéleven in Sparta.

Uit de graphic novel en de film komt ook het beeld van de strijd tussen het Westen en het Oosten. De Spartanen vechten tegen het slechte Oosten. Ook hier is het verhaal echter niet zo zwart-wit. De Spartanen zagen wel dat de Perzen anders waren, maar daarom waren zij nog niet minderwaardig.

In dialoog met Plato

Ook Plato ontsnapt niet aan alt-right. Zijn werk De Staat wordt regelmatig gebruikt door alt-righters om hun ideeën over een blanke staat te rechtvaardigen. Dit doen ze in de vorm van een wetenschappelijk artikel waarin ze gebruik maken van voetnoten of passages citeren uit het werk van Plato. De auteurs van deze artikels halen hierbij informatie uit context of ze kiezen die onderdelen die in hun straatje passen.

Het grootste probleem is hier dat deze auteurs geen echte onwaarheden verspreiden, maar er meestal niet genoeg nuance aanwezig is in hun verhaal. Plato schreef inderdaad over primitieve vormen van eugenetica, waarbij alleen de mannen met de beste kwaliteiten mochten trouwen met de beste vrouwen. Het waren ook die mensen die de beste posities kregen in zijn staat. Dit zijn verregaande ideeën, maar bij Plato is het ook niet meer dan dat. Zijn werk moet worden gelezen als een gedachte-experiment dat niet is bedoeld om uit te voeren.

De val van Rome

De val van het West-Romeinse Rijk is volgens alt-right dan weer een perfect voorbeeld van hoe het niet moet. Alt-righters hebben het dan voornamelijk over het toelaten van vreemde volkeren. Door de vreemde volkeren werd Europa in een duistere periode gestort, de zogezegde middeleeuwen. Alt-right plaatst dit naast de huidige migratieproblematiek. Volgens hen mogen er geen vreemdelingen meer worden toegelaten in de VS en Europa, want dat zou het begin betekenen van een nieuwe duistere periode.

Stellingen die meteen weer onderuit kunnen worden gehaald. Zo viel het Romeinse Rijk niet enkel door de schuld van de barbaren. Er waren veel factoren die een rol hebben gespeeld waaronder veranderingen in het klimaat, ziektes en overexpansie van het rijk.

En die duistere periode dan? De middeleeuwen mogen niet gezien worden als een periode van achteruitgang. Er waren genoeg perioden van bloei. De val van het rijk betekende ook zeker geen einde van de Romeinse invloeden in het Westen.

Wat vonden Romeinen zelf van al die nieuwkomers in hun stad? Rome was een echte wereldstad die mensen aantrok uit alle uithoeken van Europa. Er woonden in de late Republiek bijna een miljoen mensen in Rome, ongezien voor die tijd. Helaas liet het gewone volk weinig bronnen na en is het moeilijk om te reconstrueren wat zij dachten over vreemdelingen. De elite liet zich wel regelmatig negatief uit over al die vreemden in hun stad. Toch lijkt het er op dat de Romeinse samenleving een eerder open karakter had.

Memes en nazi’s

Typisch voor alt-right is het gebruik van Internetmemes. Plaatjes die onschuldig lijken en aan een hoog tempo worden verspreid. Ook hier gebruikt alt-right regelmatig beelden en citaten uit de oudheid. Namen van figuren uit de oudheid scoren ook bij alt-right, zo zijn er alt-righters die tweeten of schrijven onder namen als Virgil, Nero of Musonius Rufus.

Maar is dit allemaal wel zo nieuw? Het teruggrijpen naar de klassieke oudheid komt wel vaker voor. Denk maar aan Bart De Wever die al eens een Latijns citaat in zijn speech verwerkt. De meeste parellellen kunnen echter getrokken worden met het nazisme en het fascisme onder Hitler en Mussolini. Niet toevallig het andere stokpaardje van alt-right, hun fora staan bol van verheerlijking van het Derde Rijk.

De klassieke oudheid is dus een grote inspiratiebron voor alt-right en een thema als dit doet moeilijke vragen naar boven rijzen. Want waarom bestuderen we nu juist de klassieke oudheid en kunnen we het nog steeds gebruiken als voorbeeld in onze hedendaagse maatschappij?