Arbeidsgeneeskunde: onbekend maakt onbemind

Kunt u vertellen wat arbeidsgeneeskunde is? Geen zorgen, wellicht bent u niet de enige die zich nu even in de haren krabt. Het is namelijk een (te) weinig gekozen specialisatierichting in geneeskunde en dat heeft niet zozeer te maken met wat we over arbeidsgeneeskunde weten, maar eerder wat we er niet over weten.

Neen, arbeidsgeneeskunde is niet de dienst die een controlearts op u afstuurt om na te gaan of u werkelijk arbeidsongeschikt thuis zit. En neen, arbeidsgeneeskunde heeft ook niets te maken met uw mutualiteit. Krijgt u uw griepvaccinatie via uw werkgever? Moet u in een potje plassen bij een arts die niet uw huisarts is? Heeft u al eens een aanbeveling gekregen om uw werk niet volledig te hernemen na lange ziekte, maar wel opbouwend? Dan heeft u hoogstwaarschijnlijk al eens oog in oog gestaan met een arbeidsarts. Deze arts voltrekt wonderen, maar op de meest bescheiden manier. Deze wonderen voltrekken zich namelijk door preventie, oftewel het voorkomen van onheil. Dus als u zich een arts probeert voor te stellen zoals u hebt gezien in televisieprogramma’s, dan bent u aan het verkeerde adres. Geen rock & roll aan de operatietafel, op de spoeddienst of op missie in ontwikkelingslanden. Hoe minder u in aanraking komt met de arbeidsarts, hoe beter deze zijn werk gedaan heeft. Prachtig toch? De arbeidsarts gaat namelijk kijken waar u werkt, met wat u werkt, hoe u dat doet, hoe lang u dat doet etc. om te beoordelen of dat niet nadelig zal zijn voor uw gezondheid. De arbeidsarts kan hiervoor beroep doen op vele bronnen van informatie, zoals niet alleen de werknemer, maar ook de werkgever, de wetgeving, bedrijfsverpleegkundigen, de preventieadviseurs en de vele andere partners met wie de arbeidsarts samenwerkt.

Ook geneeskundestudenten zijn niet voldoende op de hoogte van wat arbeidsgeneeskunde inhoudt. Dan kan verrassen, aangezien het een specialisatie is binnen hun studiekeuze. Maar de kennis die de studenten hierover hebben is niet gebaseerd op de info die zij via de universiteit krijgen, de stage die zij hebben gehad in arbeidsgeneeskunde of de confrontatie die zij hebben gehad met de arbeidsarts. Simpelweg omdat deze niet of beperkt heeft plaatsgevonden en de kennis over arbeidsgeneeskunde voornamelijk gevormd wordt door weinig flatterende stereotiepen met als gevolg dat er bij de  inschrijvingen voor deze specialisatie niet meteen met wachtlijsten moet gewerkt worden. Er zijn nochtans voldoende geneeskundestudenten, maar deze vinden te weinig hun weg richting arbeidsgeneeskunde. Het gevolg hiervan is dat de uitstroom, ten gevolge van huidige arbeidsartsen die op pensioen gaan, niet in balans is met de instroom van nieuwe jonge enthousiastelingen en vanzelfsprekend komt hierdoor de gezondheid en veiligheid op de werkplaats in het gedrang.

Alle hens aan dek dus en tijd om dat tij te keren. Althans, dat was de insteek van mijzelf (Evelien Jacobs) en mijn partner in crime dr. Ilse Six (afstuderend arbeidsarts). Om het tekort aan arbeidsartsen aan te pakken hebben wij de gooi naar een mogelijke oplossing gedaan in de vorm van een leerpad. Wat is een leerpad? Een leerpad maakt deel uit van een digitaal platform zoals ten heden elke school eentje heeft, Smartschool bv., en dat van Universiteit Gent noemt Ufora. Op een leerpad worden onder meer aankondigingen gedaan, opdrachten uit de doeken gedaan of opgenomen lessen gedeeld. Het leerpad dat wij ontworpen hebben heeft als doel om geneeskundestudenten op een boeiende en waarheidsgetrouwe wijze te doen kennismaken met arbeidsgeneeskunde. Diverse rolmodellen die hun steentje bijdragen in de arbeidsgeneeskunde werden betrokken, zoals de arbeidsarts zelf uiteraard maar ook diverse types preventieadviseuren, een comitélid, een personeelschef, een student geneeskunde wie stage deed op een arbeidsgeneeskundige dienst etc. Aan de hand van filmopnames stellen ze zichzelf voor alsook wat hun rol is binnen het grotere geheel. Herinnert u zich dat de arbeidsarts een bescheiden en eerder teruggetrokken functie heeft? Dat geldt nog des te meer voor de andere rolmodellen die achter de schermen zich te pletter werken door te overleggen, pleiten, redeneren en onderzoeken om zo de werkplaats en de werknemer de beste gezondheid te garanderen. Nobele helden, zowaar. En daarmee is het leerpad nog niet uitverteld. Een tweede grote deel omvat twee praktijkvoorbeelden die een (fictieve) situatie uit de doeken doen en waarbij de studenten allerlei vragen krijgen naarmate de evolutie van het handelen van de arbeidsarts. Want zelden is een probleemstelling een simpele kwestie van vraag en antwoord. De arbeidsarts gaat als een detective tewerk waarbij de informatie vanuit alle mogelijke perspectieven wordt verzameld en geanalyseerd om de ultieme oplossing te vinden.

Het leerpad kon nog niet eerder uitgetest worden bij ons doelpubliek, maar de voorbereidingen hiervoor zijn getroffen. Aan de hand van vragenlijsten, die ze te tevoren en na het doornemen van het leerpad afnemen, kan er nagegaan worden wat hun ingesteldheid is ten opzichte van arbeidsgeneeskunde en of deze is verbeterd nadat men het leerpad heeft doorgenomen. Niet geheel toevallig schatten wij, Ilse en ikzelf, in dat het leerpad positief zal worden onthaald. Als we even wat langer dagdromen dan kan het misschien extra studenten overtuigen om een stage te overwegen in arbeidsgeneeskunde, of misschien zelfs de specialisatie te overwegen? Het zou een droom zijn die in vervulling gaat, maar tot dan hopen we dat de studenten voortaan een beter beeld zullen vormen van arbeidsgeneeskunde want onbekend maakt onbemind.