Leerkrachten + Prentenboeken = Wiskundeplezier!
Stel je voor dat je terug een kleuter bent, zittend op een zacht tapijt met je favoriete knuffel op schoot, omringd door al je leuke klasgenootjes. De leerkracht kijkt je aan en opent een prentenboek vol met kleurrijke illustraties en betoverende personages. Wat als dit boek je niet alleen verhalen vertelt, maar ook het eerste hoofdstuk van jouw wiskundige ontdekkingsreis onthult? En wat als jouw leerkracht de sleutel tot die wiskundige wereld in handen heeft?
Vecteezy.com
Het belang van een vroege wiskundige ontwikkeling voor tal van latere school- en levensuitkomsten staat buiten kijf. Het is dan ook een goed idee om de vroege wiskundige vaardigheden van kleuters te stimuleren. Toch spenderen ouders en leerkrachten voornamelijk tijd en aandacht aan activiteiten die de taalontwikkeling bevorderen, zoals het voorlezen van prentenboeken. Recente studies tonen aan dat deze ontspannende activiteit eveneens de kracht heeft om de wiskundige ontwikkeling van kleuters te stimuleren. Ik hoor je al denken: "Hoe is dat in godsnaam mogelijk?”. Wel, het antwoord is simpel: door wiskundige vragen te stellen aan je kind tijdens het voorlezen. Uit onderzoek weten we bovendien dat het aantal en de complexiteit van deze vragen hier een belangrijke rol bij spelen. Maar wat bepaald er nu hoeveel wiskundige vragen we stellen en hoe moeilijk we onze vragen maken? Met een gevulde brooddoos en een grote portie enthousiasme trokken we naar verschillende Vlaamse kleuterscholen om het uit te zoeken.
Twee Groepen, Twee Boeken: Ons Onderzoek Onder de Loep
In ons onderzoek bestudeerden we of het doel waarmee de leerkracht voorleest en het soort prentenboek dat voorgelezen wordt, een invloed heeft op hoeveel en hoe ingewikkeld de wiskundige vragen zijn die ze tijdens het voorlezen stellen. Om dit te onderzoeken deelden we de 20 deelnemende leerkrachten op in twee groepen. De ene groep kreeg de opdracht om tijdens het voorlezen de vroege wiskundige ontwikkeling van de kleuters te stimuleren. De andere groep kreeg deze opdracht niet. Beide groepen lazen op twee verschillende momenten een prentenboek voor. Het ene moment lazen ze een wiskundig prentenboek voor (geschreven met als specifiek doel om de wiskundige ontwikkeling te stimuleren), het andere moment een niet-wiskundig prentenboek (geschreven zonder specifiek doel om de wiskundige ontwikkeling te stimuleren). In totaal observeerden we 40 voorleesmomenten, die we nadien verder onder de loep namen. Voor elk voorleesmoment brachten we in kaart hoeveel wiskundige vragen de leerkracht steldde en hoe complex deze vragen waren. Via ingewikkelde statische analyses, waar we je de details van gaan besparen, konden we de wiskundige vragen van beide groepen leerkrachten gesteld bij het voorlezen van beide soorten prentenboeken met elkaar vergelijken.
Niet-wiskundig prentenboek, Noot © Dijkstra, L. (2014). Willemijn wil geen broertje. Gottmer.
Wiskundig prentenboek, Noot © Dijkstra, L. (2014). Willemijn wil een optocht zijn. Gottmer.
1 Duim + 1 Duim = Een Dikke Pluim
Vele lange dagen en liters koffie later, vonden we een antwoord op de vraag die we ons bij de start van ons onderzoek stelden. Het doel waarmee de leerkracht voorleest en het soort prentenboek dat voorgelezen wordt heeft wel degelijk een invloed op hoeveel wiskundige vragen de leerkracht stelt. Kleuterleerkrachten stellen namelijk meer wiskundige vragen tijdens het voorlezen van wiskundige prentenboeken dan bij het voorlezen van niet-wiskundige prentenboeken. Daarnaast stellen ze ook meer wiskundige vragen als ze voorlezen met het doel om de wiskundige ontwikkeling te stimuleren dan wanneer ze voorlezen zonder dit doel. Daarentegen zagen we dat het soort prentenboek en het voorleesdoel van de leerkracht geen invloed heeft op de moeilijkheidsgraad van de wiskundige vragen. Kleuterleerkrachten stelden vooral vragen die de kinderen konden beantwoorden op basis van de informatie op de prent. Ze stelden beperkt vragen die het kind uitdagen om ook andere informatie mee te nemen, voorspellingen te doen of problemen op te lossen. Dit was zo bij wiskundige en niet-wiskundige prentenboeken, en ongeacht het doel waarmee de leerkrachten voorlazen.
Wat onthouden we nu uit dit onderzoek? Allereerst verdienen onze Vlaamse kleuterleerkrachten een dikke pluim, want ze stimuleren de vroege wiskundige ontwikkeling van hun kleuters tijdens voorleesactiviteiten in de klas. We zien dat beide groepen leerkrachten voorlezen met een wiskundige bril en in wiskundig gesprek gaan met hun kinderen tijdens het voorlezen van prentenboeken. Er zijn echter nog wel verschillen tussen beide groepen leerkrachten en beide soorten prentenboeken wat betreft het aantal gestelde wiskundige vragen, en over het algemeen zijn de gestelde wiskundige vragen vrij eenvoudig. Met andere woorden is er nog wat ruimte voor verbetering.
Wil jij de vroege wiskundige ontwikkeling van jouw kleuter(s) op een leuke manier stimuleren? Deze drie tips helpen je alvast op weg:
- Het stellen van een wiskundig doel kan helpen om meer wiskundige vragen te stellen tijdens het voorlezen. Dus, wanneer je de volgende keer een prentenboek tevoorschijn haalt om voor te lezen, bedenk dan dat je er niet alleen de taalontwikkeling maar ook de wiskundige ontwikkeling mee kunt stimuleren.
- Een goede keuze van een geschikt prentenboek is key. Ga in de bib, de boekenwinkel of online ook eens op zoek naar toffe prentenboeken met een wiskundige focus. Het voorlezen van wiskundige prentenboeken vergemakkelijkt het voeren van wiskundige gesprekken met je kleuter(s).
- Stel wiskundige vragen tijdens het voorlezen en wissel meer eenvoudige vragen af met vragen die wat complexer zijn en meer denkwerk vergen. Een goede balans tussen eenvoudige en complexe vragen is essentieel om de vroege wiskundige ontwikkeling optimaal te stimuleren.
