Aanvulling op ‘de huisapotheker’ naar het model van minister De Block

In maart 2017 stond de apothekerswereld even op zijn kop toen het meerjarenkader voor apothekers werd ondertekend met minister van Volksgezondheid Maggie De Block. Dit reeds eeuwenoude beroep is altijd in evolutie, maar door het meerjarenkader kwam het plots in een stroomversnelling. De apotheker zou een huisapotheker worden. Hiermee krijgen ze de kans om hun rol binnen de gezondheidszorg te versterken.

Iedereen is wel eens ziek of heeft bepaalde gezondheidsklachten. U gaat naar de dokter of apotheker voor een geneesmiddel of gezondheidsproduct en wanneer enkele dagen of weken later de klachten voorbij zijn, ligt het product daar. Wat moet er dan mee gebeuren en hoe moet het bewaard worden? Dit probleem stelt zich niet alleen bij patiënten met acute klachten, maar ook bij patiënten met een chronische aandoening die thuis vaak veel geneesmiddelen bewaren. De bewaring van medicatie bij patiënten thuis is een van de vele puzzelstukjes in een therapie. Die kan alleen optimaal verlopen als elk puzzelstukje op zijn plaats ligt. De bewaring van medicatie is iets waar in het verleden nog maar heel weinig onderzoek naar gevoerd is, maar waar heel veel fouten tegen gebeuren.

Bewaring van medicatie

Een goede bewaring van medicatie zorgt ervoor dat de producten in optimale conditie toegediend kunnen worden, waardoor ook de werking optimaal zal zijn. Een optimale conditie is gegarandeerd wanneer het geneesmiddel niet vervallen is en altijd binnen de correcte temperatuursintervallen is bewaard. In dat geval kunnen er zich geen structuurveranderingen hebben voorgedaan. Om medicatie op een goede manier te bewaren, dient er ook nog aan een aantal andere voorwaarden te worden voldaan. Niet enkel de temperatuur en de locatie zijn van belang, maar ook enkele meer praktische zaken zorgen mee voor een goede bewaring. Een voorbeeld hiervan is het aanbrengen van de indicatie en gebruiksinformatie op de verpakking.

Er werd een onderzoek uitgevoerd waarbij een student-apotheker langs ging bij patiënten thuis om de huisapotheek te controleren en, indien nodig, aan te passen en te optimaliseren. Uit het onderzoek is gebleken dat de locatie niet altijd in orde is, maar wat het meest opviel, is dat bijna de helft van de patiënten niet meer weet welke geneesmiddelen hij in huis heeft of waarvoor ze dienen. Hierdoor wordt correct gebruik van geneesmiddelen zeer moeilijk. Een ander opvallend fenomeen van het onderzoek is zelfmedicatie. Hierbij gebruikt de patiënt geneesmiddelen zonder het medeweten van de vaste arts en apotheker. Problemen zoals dubbelmedicatie en geneesmiddeleninteracties kunnen zich dan sneller voordoen. Bij deze producten is er ook zo goed als nooit gebruiksinformatie terug te vinden op de verpakking. In tegenstelling tot producten gehaald in een apotheek, waar de apotheker alle nodige informatie over een correcte inname aanbrengt op de verpakking. Positief was dat alle patiënten heel blij waren met dit bezoek en er ook optimaal gebruik van maakten door bijvoorbeeld vragen te stellen die ze tijdens een bezoek aan de apotheek vergeten of die ze daar niet durven te stellen.

Het algemene besluit van dit onderzoek is dat meestal slechts een klein aantal aspecten van een correcte bewaring in orde zijn en dat het merendeel nog een probleem vormt. Er is dus nog veel ruimte voor verbetering. Vaak ligt een slechte communicatie of een gebrek eraan aan de basis van het probleem omdat veel patiënten niet op de hoogte zijn van wat een goede bewaring is en wat de eventuele gevaren van zelfmedicatie zijn. Een mogelijke oplossing is dus de communicatie tussen apotheker en patiënt verbeteren.

Meerjarenkader

Het meerjarenkader dat apothekers hebben ondertekend gaat over het invoeren van een huisapotheker. Dit houdt in dat patiënten met chronisch medicatiegebruik een vaste apotheker kiezen die instaat voor de volledige opvolging van de therapie met onder andere de medicatiebewaking, het opstellen van medicatieschema’s etc. Deze overeenkomst pleit voor een intensievere samenwerking tussen apotheker en patiënt en dus ook voor een betere communicatie. Ondanks dat het onderzoek reeds werd opgestart voor de overeenkomst plaatsvond, kunnen ze elkaar aanvullen omdat ze vertrekken van hetzelfde basisidee. Beide willen de rol van de apotheker binnen de gezondheidszorg versterken en zo de farmaceutische zorg voor patiënten verbeteren. Door het project ‘huisapotheker’ in de toekomst te combineren met het controleren van huisapotheken wordt het positieve van beide gecombineerd. Ondanks dat hier slechts een beperkt onderzoek werd uitgevoerd, kwamen er toch zeer opvallende resultaten naar voor. Daarom zou het interessant en nuttig zijn voor de patiënt om in de toekomst de apotheker tot bij de patiënten thuis te laten komen. Bij een bezoek aan een patiënt kan de apotheker eerst de algemene aspecten van de bewaring controleren. Daarna kan hij de inhoud van de huisapotheek bekijken om interacties en dubbelmedicatie op te sporen, om tot slot een geïndividualiseerd medicatieschema op te stellen. De verdere opvolging van de patiënt kan dan weer wel in de apotheek plaatsvinden, maar dankzij het huisbezoek is er een optimale start geweest.

Huisbezoek + huisapotheker = besparingen

Besparingen zijn de laatste maanden een hot topic in de actualiteit. Ook de gezondheidszorg krijgt het hierbij vaak hard te verduren. Door huisbezoeken in te voeren en te combineren met de individuele opvolging door een huisapotheker zal de farmaceutische zorg voor de patiënt optimaliseren. Daardoor kan er bespaard worden: onnodige, dure zaken zoals dubbelmedicatie en geneesmiddeleninteracties met een invloed op de gezondheid, kunnen onder andere hiermee vermeden worden. Bijgevolg zal de kost per patiënt afnemen en neemt de kwaliteit van de gezondheidszorg toe.