DIGITALE AANVAL TEGEN ANTIBIOTICARESISTENTIE
Antibioticaresistentie is een hedendaags probleem dat dringend aangepakt moet worden. Er worden nog steeds te veel antibiotica onnodig voorgeschreven en verkeerd gebruikt waardoor resistentie in de hand wordt gewerkt. De kwestie dringt zich niet alleen op in de humane sector, ook in de dierlijke gezondheidssector stoot men op dit probleem. Hoe kan men als veehouder en als dierenarts deze resistentieproblematiek tegengaan?
Veel antibiotica ingezet bij de mens worden vaak ook gebruikt bij de voedselproducerende dieren zoals rundvee. Ze worden niet enkel ingezet om bacteriële infecties te behandelen, maar worden dikwijls ook gebruikt ter preventie van zo’n infecties. Bij overmatig en verkeerdelijk gebruik van antibiotica kunnen resistente bacteriën overleven bij de voedselproducerende dieren en via verschillende wegen terecht komen bij de mens. Wanneer mensen (die onder andere via het voedsel in contact komen met deze resistente bacteriën) ziek worden, kunnen ze met de gangbare antibiotica moeilijk of niet meer genezen. Het is daarom uiterst belangrijk dat zowel op humaan als dierlijk vlak maatregelen getroffen worden om deze problematiek tegen te gaan.
AMCRA’s 10-puntenplan
Er zijn verschillende instanties en organisaties die zoeken naar een manier om verstandig om te springen met het antibioticagebruik bij mens en dier. In 2012 is in België de vzw AMCRA opgericht (Anti-Microbial Consumption and Resistance in Animals). Dit is een kenniscentrum inzake antibioticagebruik- en resistentie bij dieren dat streeft naar een duurzaam antibioticabeleid. AMCRA ontwikkelde onder andere het ’10-puntenplan’. Dit is een plan met drie doelstellingen omtrent het antibioticagebruik in de veesector en zeven maatregelen om deze doelstellingen te helpen realiseren. Eén van de maatregelen is ‘Ieder bedrijf een plan’. Hierbij wordt beoogd om een bedrijfsgezondheidsplan te introduceren voor elk individueel bedrijf waarmee het volledige bedrijf in kaart kan worden gebracht. Alle facetten worden hierbij in acht genomen (kalveropfok, jongvee-opfok, afkalfmanagement…). Deze verschillende processen kunnen gescoord worden aan de hand van parameters die vooringestelde maximum- en minimumwaarden bevatten. Hiermee kan men vaststellen dat bepaalde processen goed, gemiddeld of slecht scoren en kunnen er gericht maatregelen getroffen worden.
Met dit plan kan men veel meer verwezenlijken dan enkel een reductie in het antibioticagebruik. Door de preventieve aanpak en het vroegtijdiger opsporen van problemen kan men de algemene bedrijfsvoering optimaliseren. Een concreet voorbeeld hiervan is dat wanneer de hygiëne op het bedrijf stijgt ook het dierwelzijn stijgt. Als gevolg hiervan stijgen de dierprestaties en kan dit voor de veehouder een economisch voordeel zijn.
Digitale vormgeving ‘Ieder bedrijf een plan’
Om zo’n bedrijfsgezondheidsplan interessant en bruikbaar te maken, moet een efficiënte manier gevonden worden om dit in de veesector aan te bieden. DGZ (Dierengezondheidszorg Vlaanderen) ging het engagement aan om een applicatie te ontwikkelen om het bedrijfsgezondheidsplan vorm te geven. Een vooronderzoek naar de vereisten en de behoeftes van de rundveesector is essentieel. Het gebruik van een initieel prototype is tweeledig: enerzijds helpt het de vereisten van de applicatie vast te stellen, terwijl het anderzijds noodzakelijk is om het effectieve gebruik te toetsen aan de realiteit en de behoefte van de gebruikers. Wanneer deze gegevens vastgelegd zijn, kan men een fit-gap-analyse gaan uitvoeren met de bestaande producten op de markt die de applicatie zouden kunnen vormgeven. Op deze manier wil men een bruikbare applicatie ontwikkelen met een zo groot mogelijke adaptatie op het terrein.
Veesector warm maken voor het idee
De ontwikkeling van een gebruiksvriendelijke applicatie was een eerste stap, de veesector aansporen om er gebruik van te maken, is de volgende. Het lijkt een huzarenstukje om de veesector warm te maken om gebruik te maken van de bedrijfsgezondheidsplan-applicatie als ondersteuning voor de bedrijfsvoering zonder de indruk te wekken van een audit. Het is daarom belangrijk om de sector duidelijk te maken dat deze applicatie een hulpmiddel kan zijn om zowel het antibioticagebruik te laten dalen alsook de algemene bedrijfsvoering te verbeteren. Hier hebben zowel de dierlijke sector als de algemene gezondheid van mens en dier baat bij. Eén van de belangrijkste manieren om dit te kunnen aantonen, is het weergeven van effectieve resultaten van het gebruik van de applicatie op veebedrijven. Daar de applicatie nog niet actief is, is een alternatief noodzakelijk om het potentieel van het bedrijfsgezondheidsplan aan te tonen. Aan de hand van gegevens uit de literatuur kan een praktijksimulatie gedaan worden waarbij het mogelijke effect kan aangetoond worden. Een concreet voorbeeld hiervan binnen de rundveesector is het voorkomen van mastitis (d.i. uierontsteking) reduceren door een aangepaste melktechniek te hanteren. In de rundveesector worden veel antibiotica ingezet bij het vaststellen van mastitis. Mastitis wordt beïnvloed door verschillende factoren waaronder de melktechniek. Aan de hand van de literatuur kan aangetoond worden dat een optimalisatie van de verschillende aspecten van de melktechniek ervoor kan zorgen dat er minder mastitisgevallen optreden en als gevolg hiervan minder antibiotica worden gebruikt. Door de sector hiervan bewust te maken, kan het gebruik van het bedrijfsgezondheidsplan in de hand gewerkt worden. Wanneer de applicatie eenmaal actief gebruikt wordt, kunnen data verzameld en gebenchmarkt worden.
Het is duidelijk dat de heersende problematiek rond antibioticaresistentie moet aangepakt worden. De weg die AMCRA en DGZ ingeslagen zijn, is een interessante uitdaging waar veel potentieel in zit. De ontwikkeling van een efficiënte applicatie die voldoende gebruiksvriendelijk is, is niet eenvoudig. Niettemin is de bedrijfsgezondheidsplan-applicatie een ware digitale aanval tegen het antibioticagebruik op veebedrijven en kan hiermee de antibioticaresistentie teruggeschroefd worden.
