Hoe kan kinderopvang een cruciale rol spelen in de toekomst van plantaardige voeding en een duurzamere wereld?
Op deze vraag probeert het onderzoek “PlantAARDIG opgroeien een gift… op weg naar een betere wereld met de eiwitshift” een antwoord te vinden. Dit onderzoek focust op de implementatie van de eiwitshift in kinderdagverblijven als een duurzame benadering om onze kinderen reeds op jonge leeftijd bewust te maken en mee te laten participeren aan een betere wereld.
De Green Deal “eiwitshift op ons bord”
De aanleiding voor het onderzoek situeert zich bij de Green Deal “de eiwitshift op ons bord” waar de stad Gent en Arteveldehogeschool zich samen met de Vlaamse overheid engageren om tegen 2030 een vermindering te bekomen van dierlijke eiwitconsumptie. De eiwitshift verwijst immers naar een verandering in voedingspatronen waarbij de consumptie van dierlijke eiwitten wordt verminderd en plantaardige eiwitten worden gestimuleerd, of concreter: het eten van minder vlees en vis en meer groenten, granen en bonen.
De rol van kinderopvang
In dit onderzoek wordt het belang van het betrekken van kinderdagverblijven bij de eiwitshift in kaart gebracht. Het biedt tevens inzichten in de rol die kinderopvang kan opnemen om een duurzame implementatie van de eiwitshift te bekomen. Vanuit de sociale, pedagogische en economische functie die kinderopvang vervult liggen heel wat toekomstmogelijkheden voor de kinderen zelf, hun ouders, en hun ruime omgeving. Kinderen zijn immers echte onderzoekers. Ze bestuderen de mensen en de ruimte of omgeving om zich heen en ontwikkelen door te onderzoeken en vervolgens na te bootsen. Daarom juist is de rol en voorbeeldfunctie die medewerkers in de kinderopvang vervullen ontzettend belangrijk. Kinderbegeleiders en teamverantwoordelijken kunnen een grote bijdrage leveren in het slagen van de eiwitshift. Maar ook organisaties met een voorbeeldfunctie in het werkveld, zoals agentschap Opgroeien kunnen hun steentje bijdragen om plantaardige voeding vanuit een positief verhaal meer in de kijker te zetten, met name richting de ouders en het professionele werkveld van kinderopvang. Daarom werd in dit onderzoek ook heel wat aandacht besteed aan pedagogische en gedragsveranderende factoren zodat in kaart gebracht kon worden wat nodig is om verandering te bekomen in het eetgedrag van kinderbegeleiders en teamverantwoordelijken. In het onderzoek wordt hiervoor verwezen naar de Adkar methodiek. De belangrijkste uitgangspunten zijn: bewustzijn creëren over de noodzaak aan een eiwitshift,, het verlangen om deel te nemen aan de eiwitshift en deze te promoten bij anderen, kennis bijbrengen over hoe de eiwitshift kan gerealiseerd worden, de mogelijkheden om de eiwitshift te implementeren en te zorgen dat dit ook duurzaam gebeurt.
Impact van een eiwitshift op onze planeet
Het onderzoek werd uitgevoerd in de kinderdagverblijven van de stad Gent, waarbij kinderbegeleiders en teamverantwoordelijken werden bevraagd over hun kennis, voedingsvoorkeuren en de rol van pedagogische factoren bij het bevorderen van de eiwitshift.
Uit de literatuurstudie blijkt dat de eiwitshift belangrijke voordelen biedt op het gebied van milieu, gezondheid, dierenwelzijn en biodiversiteit. Het verminderen van de consumptie van dierlijke eiwitten kan de uitstoot van broeikasgassen verminderen, het waterverbruik verminderen en de biodiversiteit bevorderen. Bovendien kunnen plantaardige eiwitten gunstige effecten hebben op de gezondheid, zoals het voorkomen van osteoporose, hart- en vaatziekten en diabetes type 2. Het onderzoek toont aan dat kinderbegeleiders al enige bekendheid hebben met de term eiwitshift, maar er is zeker nog ruimte voor verbetering wat betreft hun kennis en bewustzijn. Dit blijkt ook uit de invloed die de persoonlijke voedingsvoorkeuren en het voedingsbeleid in kinderdagverblijven hebben op de implementatie van de eiwitshift. Daarnaast is het ook duidelijk dat pedagogische factoren, zoals het creëren van een positieve eetomgeving en het aanleren van gezonde eetgewoonten, een belangrijke rol spelen bij het bevorderen van de eiwitshift bij jonge kinderen.
Het Veggiehuisje: aanbevelingen voor een duurzaam plantaardig voedingssysteem
Om de eiwitshift duurzaam te implementeren in kinderdagverblijven, werd daarom het Veggiehuisje ontwikkeld als educatieve tool. Het Veggiehuisje biedt verschillende educatieve materialen en activiteiten om kinderen op speelse wijze kennis te laten maken met plantaardige en gezonde voeding. Kinderen worden meegenomen doorheen de verschillende kamers van het Veggiehuisje. In deze kamers komen interactieve leuke activiteiten, interessante verhalen, en zachte vitamineknuffels hen tegemoet. Het Veggiehuisje is inzetbaar in zowel voorschoolse kinderopvang, buitenschoolse opvang en het onderwijsveld. Hoewel het Veggiehuisje nog in de onderzoeksfase zit, toont het potentieel om bij te dragen aan de eiwitshift in de kinderopvang en kinderen bewust te maken van gezonde en duurzame voedingskeuzes. Het onderzoek benadrukt echter dat verdere uitwerking van het Veggiehuisje nodig is om de effectiviteit en impact van het Veggiehuisje in kaart te brengen. Vanuit die insteek werden enkele aanbevelingen in kaart gebracht die het Veggiehuisje als educatieve tool meer draagkracht kunnen bezorgen en de tool duurzamer kunnen inzetten in het ruime werkveld van de kinderopvang. De onderzoeksresultaten werden als basis genomen om de aanbevelingen te verantwoorden. Zo wordt het oorspronkelijke Veggiehuisje aangepast naar de verschillende doelstellingen die het dient:
een VEGGIE-kennis-HUIS: gericht op het bijbrengen van kennis over plantaardige voeding bij medewerkers in de kinderopvang en de bestaansreden van het oorspronkelijke Veggiehuisje te verduidelijken.
een VEGGIE-doe-HUIS: om het educatieve karakter van het Veggiehuisje te verhogen voor kinderen en hun begeleiders
een VEGGIE-inspiratie-HUIS: om workshops, vorming en uitwisseling en positieve beleving betreffende plantaardige voeding te stimuleren in het volledige kinderopvanglandschap.
Blik op de toekomst
In dit onderzoek bleven ook enkele partijen onderbelicht die gerust aansluiting en participatie kunnen vinden bij de verdere ontwikkeling van de drie verschillende Veggiehuisjes, met name:
- ouders en de opvoedingsstijl die ze hanteren, welke bepalend kan zijn voor de vrije voedingskeuze die een kind al dan niet heeft binnen het gezin.
- De meerwaarde en eventuele voorwaarden van plantaardige voeding bij cultureel diverse groepen.
Wanneer deze worden meegenomen in verder onderzoek kan het effect van de Veggiehuisjes nog beter in kaart worden gebracht om tegemoet te komen aan de doelstelling van de Green Deal “eiwitshift op ons bord”.
