De gevaren van een te hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap voor zowel moeder als kind

Tijdens de zwangerschap heeft ongeveer 10% van de vrouwen een te hoge bloeddruk (hypertensie). Volgens wetenschappelijk onderzoek kan dit belangrijke nadelige gevolgen hebben voor zowel moeder als kind. Zo kan het onder andere schadelijk zijn voor de hersenontwikkeling van de baby. Lana Hoebeke en Celine Vlerick, twee studenten geneeskunde aan de Universiteit Gent, bestudeerden in hun masterproef of vrouwen met een hypertensieve aandoening tijdens de zwangerschap, met name pre-eclampsie, al dan niet meer kans hadden op het krijgen van een baby met een autismespectrumstoornis (ASS). 

Pre-eclampsie

Pre-eclampsie, in de volksmond beter bekend als zwangerschapsvergiftiging, is een medische term die vaak gebruikt wordt door gynaecologen. Deze zwangerschapscomplicatie ontstaat na de 20e zwangerschapsweek door een slechte werking van de moederkoek en komt bij gemiddeld 3-5% van alle zwangere vrouwen voor. Het wordt gekenmerkt door een te hoge bloeddruk met daarnaast de aanwezigheid van eiwitten in de urine of het slecht functioneren van bepaalde organen (bv. lever en nieren) bij de moeder. Als gevolg kan pre-eclampsie ervoor zorgen dat de baby niet meer in optimale omstandigheden groeit in de baarmoeder. Indien het niet tijdig behandeld wordt, kunnen er zowel voor moeder als kind complicaties optreden en kan het leven van het ongeboren kindje en/of moeder zelfs in gevaar raken. Suikerziekte, obesitas en tweelingzwangerschap zijn enkele risicofactoren voor het ontwikkelen van pre-eclampsie bij zwangere vrouwen.

Uit voorgaande studies is gebleken dat pre-eclampsie kan zorgen voor een verstoorde hersenontwikkeling bij het ongeboren kind. Er zijn al onderzoeken gebeurd waarbij kinderen van een gezonde moeder werden vergeleken met kinderen waarvan de moeder pre-eclampsie had tijdens de zwangerschap. Hieruit blijkt dat de moeders met pre-eclampsie tijdens de zwangerschap een hoger risico hebben op een kindje met gedragsproblemen, ADHD, verminderde intelligentie, epilepsie of ASS. 

AutismeSPECTRUMstoornis

ASS is een ontwikkelingsstoornis van de hersenen die meestal ontstaat op vroege kinderleeftijd. De eerste ‘S’ in de afkorting ASS staat voor spectrum, wat betekent dat de symptomen van kind tot kind kunnen verschillen. Zo kan het bijvoorbeeld leiden tot ontwikkelingsachterstanden en problemen in het persoonlijk, sociaal, en later professioneel functioneren. Hoe deze stoornis ontstaat is nog niet volledig achterhaald door wetenschappers. Men vermoedt dat een combinatie van afwijkingen in het genetische materiaal (DNA) en omgevingsfactoren (bv. vroeggeboorte, oudere leeftijd van de moeder tijdens de zwangerschap (>35 jaar), obesitas bij de moeder,...) een rol spelen in de het ontstaan en de verdere ontwikkeling van ASS.  

Het verhoogd risico op ASS

Om een antwoord te vinden op de onderzoeksvraag ‘Is er een verband tussen pre-eclampsie en ASS bij het kind?’ werd er een literatuurstudie uitgevoerd door beide studenten. Hun zoektocht in medische databanken en systematische analyse van relevante studies toont aan dat er tot op vandaag, wereldwijd, nog maar dertien studies verricht werden naar deze relatie. In elf van de dertien studies werd een statistisch significant verband gevonden tussen pre-eclampsie bij de zwangere vrouw en de ontwikkeling van ASS bij de pasgeboren baby. In twee andere studies werd dit verband niet aangetoond. Op basis van deze masterproef kan besloten worden dat het risico op het ontwikkelen van ASS bij het kind gemiddeld met 30% stijgt als de moeder pre-eclampsie had tijdens de zwangerschap. 

Het werkingsmechanisme

Hoe kan pre-eclampsie nu een effect hebben op de ontwikkeling van ASS bij het kind? Hiervoor moet er kort even stilgestaan worden bij de functie van de moederkoek tijdens de zwangerschap. De moederkoek wordt gevormd tijdens de innesteling van de baby in de baarmoeder. Onder andere voedingsstoffen en zuurstof gaan via de bloedvaten van de moederkoek van de moeder naar de foetus, afvalstoffen van de foetus gaan via dezelfde weg terug. De moederkoek bij vrouwen met pre-eclampsie is foutief aangelegd, namelijk de bloedvaten ervan zijn onderontwikkeld. Hierdoor wordt de transfer van voeding en zuurstof naar de foetus bemoeilijkt. Dit heeft tot gevolg dat de groei en ontwikkeling van het ongeboren kind niet optimaal verloopt met mogelijks een weerslag op de hersenontwikkeling. Een zwangere vrouw met pre-eclampsie heeft bovendien ook een verhoogd aantal ontstekingscellen die via de moederkoek in de bloedbaan van de foetus kunnen terechtkomen en zo schade kunnen aanrichten in diverse organen, waaronder ook de hersenen. Het exacte mechanisme is nog niet volledig gekend. Wetenschappers hebben een sterk vermoeden dat zowel de verminderde toevoer van zuurstof en voeding alsook de verhoogde ontstekingscellen bij de moeder kunnen bijdragen tot problemen tijdens de aanleg en groei van de hersenen van de foetus en de latere ontwikkeling van ASS.  

Deze masterproef deed mee aan de Scriptieprijs in de hoop dat er zo meer mensen (bv. zwangere vrouwen, partners, hulpverleners,…) bewust worden van de risico’s van een te hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap, in het bijzonder is er een risico op een verstoorde ontwikkeling van de hersenen van de foetus wat mogelijks kan leiden tot ASS. Een regelmatige controle van de bloeddruk bij de huisarts tijdens de zwangerschap is dan ook sterk aanbevolen. De kans op ernstige complicaties kan met een tijdige doorverwijzing en/of behandeling zo geminimaliseerd worden.