Schaken als brug naar het dagelijkse leven

Astrid Barbier

Wat als schaken nu eens meer is dan een spelletje? Wat als het beoefenen van schaken,  als hobby, nu eens invloed zou hebben op jouw dagelijks leven? En wat als die invloed positief zou zijn voor mensen met een neurobiologische ontwikkelingsstoornis? Dat is wat de masterproef ‘Schaken als brug naar het dagelijkse leven - voor mensen met een neurobiologische ontwikkelingsstoornis’ van Astrid Barbier onderzocht.

De masterproef ‘Schaken als brug naar het dagelijkse leven - voor mensen met een neurobiologische ontwikkelingsstoornis’ beschrijft welke invloed mensen met een neurobiologische ontwikkelingsstoornis ondervinden van schaken en dit op verschillende vlakken van hun dagelijkse leven. Onder de term neurobiologische ontwikkelingsstoornissen verstaan we stoornissen waarbij er afwijkingen zijn in de hersenen vanaf de kindertijd. Hieronder vallen stoornissen zoals dyslexie, ADHD en autisme.

Voor dit onderzoek werden twintig mensen geïnterviewd, die zowel schaken als een neurobiologische ontwikkelingsstoornis hebben. Daaruit komen verschillende opvallende resultaten naar boven. Ten eerste vertelt de meerderheid dat ze zich meer geaccepteerd voelen in de schaakwereld. Belangrijk om hierbij te vermelden, is dat mensen met een stoornis vaker slachtoffer zijn van pestgedrag of zich minder geaccepteerd voelen in de maatschappij, maar dat ze dit minder of niet hebben in de schaakwereld. Bovendien ervaart de meerderheid dat er minder vooroordelen in de schaakwereld zijn dan in de maatschappij.

Daarnaast hebben mensen met een neurobiologische ontwikkelingsstoornis vaker een lager zelfbeeld, dus is in dit onderzoek ook daarnaar gepeild. Alle geïnterviewden die een negatieve invloed ervaren op hun zelfbeeld door hun stoornis, ervaren door het schaken net een positieve invloed op hun zelfbeeld. Hoewel sommigen door het schaken naast een positieve invloed tegelijk een negatieve invloed ervaren op hun zelfbeeld, vinden ze de positieve invloed prominenter.

De geïnterviewden gaven ook aan dat ze verschillende vaardigheden leren tijdens het schaken of in de schaakwereld die ze toepassen in verschillende aspecten van hun dagelijks leven zoals hun sociaal leven, schoolleven of werkcarrière.

Opmerkelijk is dat enkele geïnterviewden zelfs ervaren dat schaken een rechtstreekse invloed heeft op hun stoornis. Zo vermeldt iemand met ADHD dat schaken als een soort van therapie werkt en de symptomen van ADHD vermindert: niet alleen tijdens het schaken, maar ook daarnaast. Enkele personen met autisme geven aan dat in de schaakwereld hun autisme normaal is, waardoor het schaken hun autisme normaliseert. Als laatste is er nog iemand met een communicatiestoornis, die aangeeft dat zijn stoornis erger wordt bij stress. Doordat schaken hem ontspant, neemt daardoor ook het stotteren af. Ook deze invloed was niet enkel te merken tijdens het schaken zelf, maar ook daarnaast.

Kan schaken dus een positieve invloed hebben op mensen met een neurobiologische ontwikkelingsstoornis? Deze verkennende masterproef suggereert alvast van wel en nodigt uit om verder te onderzoeken hoe ver de mogelijkheden reiken om schaken in de praktijk in te zetten als positieve factor bij mensen met een neurobiologische ontwikkelingsstoornis.