Blijven kijken, blijven lijnen: de invloed vd media op anorexia nervosa

Anne
Van Deun

Blijven kijken, blijven lijnen?

 

Zetten de media aan tot diëten en eetstoornissen? Een vraag die velen bezig houdt en antwoorden die de discussies hoog doen oplaaien. De meest verspreide idee is dat de media, door het constant verbeelden van prachtige, ultradunne en populaire modellen, aan meisjes en jonge vrouwen een onrealistisch beeld geven van een gezond vrouwenlichaam, waardoor dezen zich slecht in hun vel voelen en extreem beginnen te vermageren met anorexia nervosa tot gevolg.

Ik vroeg mij af of dit inderdaad klopt. Is anorexia niet meer een psychologische ziekte in plaats van een door de media aangepraat fenomeen? Moeten we de oorzaken niet veel dieper gaan zoeken? Kunnen de media eigenlijk wel verantwoordelijk gesteld worden voor het alarmerende aantal anorexia patiënten?

 

In mijn eindverhandeling ben ik op zoek gegaan naar een sluitend antwoord, al was dat vreselijk moeilijk. Wanneer ik in academische literatuurlijsten de woordjes ‘media’ en ‘anorexia’ intikte, kreeg ik meer dan 3000 resultaten. Toch beet ik door deze zure appel heen en doorzocht elk artikel, een voor een. Stapels heb ik gelezen, en uiteindelijk kwam ik tot een overzicht van wat de meest gangbare theorieën zijn inzake de invloed van de media op anorexia nervosa. Zowel theorieën uit de communicatiewetenschappen, uit de medische wereld als uit de psychologie verwijzen voornamelijk naar een zogenaamd verstoord zelfbeeld. Door de confrontatie met magere vrouwen in de media daalt het zelfbeeld van de kijker. Om haar lichaam vergelijkbaar te maken met dat van het voorbeeldmodel begint zij extreem te diëten en hierdoor zou dan een eetstoornis, meer bepaald anorexia nervosa, ontstaan.

In andere artikels echter vond ik terug dat een verstoord zelfbeeld helemaal niet zo vanzelfsprekend is bij anorexia patiënten. Sommige magerzuchtige meisjes lijden hier niet aan. Ook is het zo dat zeer veel vrouwen zonder de ziekte een verstoord zelfbeeld hebben. Het is dus goed mogelijk dat de media een verstoord zelfbeeld veroorzaken, maar om daar meteen maar uit te concluderen dat ze ook anorexia veroorzaken, leek mij iets te voorbarig.

Daarom ging ik op zoek naar andere verklaringen voor anorexia nervosa. Een ervan was de cognitieve gedragshypothese. Volgens deze theorie lijden anorexia patiënten aan bepaalde verstoorde denkpatronen. Ze zitten met hersenkronkels waar een gezonde persoon niet aan denkt. Een ervan is bijvoorbeeld de idee dat men een absolute controle moet hebben over alle domeinen in het leven. Deze verstoord gedachten komen vooral tot uiting wanneer het meisje iets ingrijpends meemaakt. Vandaar zien we dat anorexia veel voorkomt bij bijvoorbeeld seksueel getraumatiseerden. Zo een trauma veroorzaakt gevoelens van controleverlies en laat dat nu net zijn wat deze cognitief verstoorde meisjes ten alle koste willen vermijden. Daarom gaan ze op zoek naar een nieuwe vorm van controle. En hier verschijnen de media dan op het toneel.

De media tonen aan jonge vrouwen dat het lichaam een zeer probaat middel is om controle over het leven te krijgen. Mooie en dunne vrouwen hebben daar succes en controle over hun leven, waar hun dikkere collegaatjes worden weggelachen (waardoor de media de verstoorde denkpatronen nog maar eens bevestigen). Bovendien geven ze ook precieze instructies hoe deze controle te verwerven. Allerhande dieettips, calorietabellen, reclamespots voor het zoveelste afslankingswonder en kortingen op fitnessabonnementen flitsen met een hoge snelheid aan de kijker voorbij en die slikt het als zoete koek.

Het is dus vooral deze vorm van beïnvloeding, namelijk het aanbieden van het lichaam als controle object, die de media zo gevaarlijk maakt en niet, zoals iedereen denkt, het louter tonen van dunne modellen.

 

De media spelen niet de directe rol van grote oorzaak. De oorzaak van anorexia ligt op cognitief niveau. Na een erge gebeurtenis gaat een meisje met verstoorde ideeën op zoek naar controle. En hier staan de media te springen om haar die te geven. Dankbaar neemt zij deze tips aan, want  die zullen haar helpen haar leven weer in de hand te krijgen. Deze bevindingen blijken inderdaad te kloppen. Ik interviewde namelijk een aantal meisjes met magerzucht en deze gesprekken bevestigden wat ik had samen gesprokkeld uit de literatuur.

 

De media kunnen dus wel degelijk helpen in het terugdringen van het aantal anorexia patiënten. Maar niet zozeer door minder dunne vrouwen te tonen. Wel door het lichaam niet te propageren als een controle object. Een dunne vrouw die flopt bijvoorbeeld zou een welkome verademing zijn. Dus misschien moeten de bedenkers van de volgende soapserie daar eens aan denken. Ally McBeal mag ook een uitschuiver begaan. Als dan ook nog de overweldigende stroom van vermageringstruukjes en dieettips zou afnemen, waren we helemaal tevreden! 

Universiteit of Hogeschool
Andere
Thesis jaar
2002