Compliance; of hoe integriteit een plaats kreeg in de financiële wereld

Bram Pepermans
Persbericht

Compliance; of hoe integriteit een plaats kreeg in de financiële wereld

COMPLIANCE; OF HOE INTEGRITEIT EEN PLAATS KREEG IN DE FINANCIELE WERELD

 

Criminele gelden in de financiële sector zijn tijdens de tweede helft van de vorige eeuw een plaag geworden. Vele grote schandalen met betrekking tot financiële instellingen kwamen aan het licht. Talloze misdadige organisaties zochten en vonden hun heil in de bankwereld om hun opbrengsten uit criminele activiteiten wit te wassen of te verdoezelen. Hiertoe behoren misdaden zoals drugssmokkel, prostitutie en afpersing, maar ook activiteiten van interne leden van kredietinstellingen zoals handel met voorkennis en koersmanipulatie.

 

Dit alles deed geen goed aan de reputatie van financiële instellingen over de ganse wereld. Vandaar dat deze organisaties sinds de jaren negentig een nieuwe koers trachten te varen, met ondersteuning van de overheids- en politionele instanties. Nieuwe en verscherpte wet- en regelgevingen werden ingevoerd in de hoop de controle en het toezicht op de werking van de financiële instellingen te bevorderen.

 

Het naleven van deze wet- en regelgeving is wat men noemt “compliance”. Dit is een betrekkelijk jong en  nieuw begrip dat de laatste tien jaar overal ter wereld, in navolging van de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, zijn intrede heeft gedaan. Voor velen, zelfs mensen binnen de sector, is deze term nogal vaag, om niet te zeggen hen onbekend.

 

Compliance betekent letterlijk vertaald “conformiteit”, maar toegepast op de banksector dekt die Engelse term een ruimer begrip. Immers, het begrip compliance, dat zijn oorsprong vindt in de “Common Law” van de Angelsaksische landen, is onvertaalbaar in landen van Romeins recht en betekent zowel het respect voor wettelijke bepalingen als voor deontologische principes.

 

Het hoofddoel ervan is te definiëren als het bevorderen van de naleving van regelgeving die dient ter waarborging van de integriteit van de bestuurders en medewerkers van de organisatie. Volgens deze definitie vallen, naast de relevante wet- en regelgeving, ook de ethische standaarden hieronder.

 

Een bank is een onderneming die gewoonlijk terugbetaalbare gelddeposito’s op zicht of op korte(re) termijn ontvangt, met de bedoeling deze gelden voor eigen rekening tot bank-, krediet- of beleggingsoperaties aan te wenden. De werkzaamheden van een bank kunnen we dan ook groeperen in 5 domeinen, namelijk: kredietbemiddelaar, geldschepper, kassier, kapitaalbeheerder en dienstverlener. Daarnaast echter, is er de laatste jaren een bijkomende taak toegewezen vanuit onze samenleving. Zij verlangt van banken dat zij méér doen dan alleen commerciële en financiële doeleinden nastreven.

 

In feite is het maatschappelijk belang van een bank niet te onderschatten. Zij staan voor datgene waar onze samenleving al honderden jaren om draait: geld! Een zeer delicaat iets, waar met zorg moet worden mee omgesprongen. Eeuwenlang hebben banken een aureool van onschendbaarheid en eerlijkheid met zich mee gedragen. Toen in de tweede helft van vorige eeuw bleek dat ook banken, en vooral dan hun personeel, soms hun boekje te buiten gaan, is de reputatie van de financiële instellingen gekelderd. Het vertrouwen in de banken verdween en dit had nefaste gevolgen voor zowel de banken zelf, als voor de consument.

 

De overheid diende duidelijk zijn verantwoordelijkheden te nemen en dit is, in navolging van de VS en het VK, ook in België gekeurd. Een heel nieuw vakgebied zag in 1997 het licht, gevormd door een circulaire van het het CBFA: Compliance, of het naleven van wet- en regelgeving. Op relatief korte termijn heeft compliance veel aan belang gewonnen en heeft het gezorgd voor een grondige reorganisatie van het financieel landschap. Toch is waakzaamheid geboden en dient men dit domein voortdurend bij te schaven ter voorkoming van herval in slechte gewoonten.

 

De financiële instellingen zien ongetwijfeld het grote belang in van dit nieuwe integriteitsbeleid, dat van overheidswege uit gecoördineerd wordt, en maken dan ook werk van verschillende opleidingen op het vlak van financiële deontologie. De klant is niet langer koning. De reputatie en de integriteit van de banken komen op de eerste plaats, want alleen zo kan men het vertrouwen herstellen en relaties op lange termijn ontwikkelen. Het is dus een win-win situatie!

 

De invoering en snelle ontwikkeling van compliance kan vooralsnog alleen maar toegejuicht worden. Men dient echter op te letten voor het feit dat de wet- en regelgeving niet té versmachtend zal gaan optreden, want te verwachten valt dat de wetgever ook de komende jaren de controles en het toezicht op criminele gelden en financiële carrousels nog zullen verscherpen.

 

Het probleem van het criminele geld is een wereldwijd vraagstuk. Een analyse van de geldstromen tussen landen door Pino Arlacchi, van het United Nations Office on Drugs and Crime, in 1993 wees uit dat alle landen gezamenlijk een aanzienlijk overschot hebben op de betalingsbalans. Structureel wordt er dus meer geld uitgevoerd dan dat er geld wordt ingevoerd. Buiten de officiële kanalen gaat op mondiaal niveau naar schatting jaarlijks zo’n 100 miljard dollar om. Het betreft hier corruptie, fraude, belastingontduiking en manipulaties met misdaadgeld. Dat geld “verdwijnt”. Het blijft een ondergedoken bestaan leiden in belastingsparadijzen of via in het buitenland gevestigde banken, tot het via witwasconstructies weer opduikt in de legale economie.

 

In artikel 505 van het Strafwetboek is het witwassen van geld nu al meer dan tien jaar strafbaar gesteld. En er is ook de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld. Niet enkel het witwassen wordt hier beoogd, ook andere criminele herkomsten worden geviseerd zoals onder meer illegale drughandel, mensenhandel, financiële oplichting, enzovoort…

 

Daartoe is de Cel voor financiële informatieverwerking (CFI) opgericht. De Cel heeft, als centraal punt in de strijd tegen het witwassen van geld en als schakel tussen de preventieve aanpak en de vervolging van het misdrijf, als belangrijkste taken het centraliseren van de informatie inzake witwasoperaties, het ontleden van deze informatie en indien nodig deze doormelden aan gerechtelijke instanties.

 

Sinds haar ontstaan in 1993 had het CFI op 30 juni 2002 66.963 meldingen van verdachte verrichtingen ontvangen, die in 12.948 onderscheiden dossiers werden samengebundeld. De Cel meldde 4.562 zaken aan de parketten door. De enorme bedragen die daarmee gemoeid zijn komen neer op een totaal van 8,645 miljard euro. De afkomst van deze gelden zijn voornamelijk te situeren in ernstige en georganiseerde fiscale fraude (38%), illegale handel in verdovende middelen (22,9%), georganiseerde criminaliteit (17,2%) en illegale handel in goederen en koopwaren (13,6%). 659 personen werden veroordeeld tot een totale gevangenisstraf van 1.332 jaar en een boete van 14,2 miljoen euro. Het preventief beleid heeft aangetoond dat het een onmisbare schakel vormt in de strijd tegen de georganiseerde misdaad en het terrorisme.

 

Universiteit of Hogeschool
Bedrijfsbeheer, optie financie- en verzekeringswezen
Publicatiejaar
2004
Share this on: