Het probleem van de clandestiene opgravingen en studie van clandestien opgegraven objecten uit Jiroft, in de provincie Kerman, Iran.
Jiroft geteisterd door clandestiene opgravingen.
Ans Quintelier
Clandestiene opgravingen, een universeel probleem van alle tijden.
Archeologische opgravingen maken slechts een klein deel uit van de archeologische wetenschap. Ze zijn de enige manier waardoor zekerheid kan verworven worden over theorieën, die het verleden trachten te reconstrueren. Hierbij mag niet vergeten worden dat opgraven een éénmalige en destructieve methode is om kennis te vergaren. Opgravingen dienen bijgevolg zorgvuldig uitgevoerd te worden. Het ontbreken van tijd en geld echter maakt het zeer moeilijk om overal wetenschappelijke opgravingen uit te voeren. Veel plaatsten zijn daarom niet of nauwelijks onderzocht binnen de archeologie en vallen ten prooi aan de technologische vooruitgang en de clandestiene opgravingen. Deze boosdoeners vormen dan ook een continue bedreiging voor het archeologisch patrimonium en veroorzaken onnoemelijk veel schade aan enerzijds de objecten van de site en anderzijds aan de site zelf. Het is wel zo dat de clandestiene opgravingen vooral een probleem vormen voor zogenaamde bronlanden. Dat zijn landen waar een rijk cultureel erfgoed aanwezig is en waar nauwelijks het eigen patrimonium beschermd kan worden, in tegenstelling tot de marktlanden. Bovendien komt door de clandestiene opgravingen het wetenschappelijk onderzoek in het gedrang omdat veel informatie over het verleden verloren is gegaan. Eenmaal de site leeggeroofd is, zwerven de voorwerpen de wereld rond tot ze uiteindelijk in een museum of privé-collectie belanden en misschien wel nooit meer het daglicht zien. In die tussentijd zijn ze het handelscircuit doorgelopen, waar hun waarde alsmaar kon stijgen. Dit probleem en de daaraan gekoppelde praktijken heeft geleid tot een hels debat, dat nog steeds aan de gang is. Oplossingen lijken dan ook niet onmiddellijk in het verschiet omdat niet alle belangen te verenigen zijn.
De clandestiene opgravingen in het gebied rond Jiroft.
Jiroft, een stadje gelegen ten zuiden van de provinciehoofdstad van de provincie Kerman in Iran, heeft zijn naam gegeven aan een cultuur die een reeks sites langs de Halil rivier omvat. Een vijftal jaar geleden kwamen bij toeval voorwerpen aan het licht, die bijzonder waardevol bleken te zijn. De ontdekking van de bronstijd sites gaf kort daarop aanleiding tot systematische plunderingen, die tot op heden zijn blijven duren. Aanvankelijk werden weinig maatregelen genomen om de plunderingen tegen te gaan met als gevolg dat ondertussen heel wat voorwerpen illegaal het land uitgesmokkeld zijn. Een groot deel echter van die objecten kon in beslag worden genomen en is nu in handen van professor dokter Y. Madjidzadeh. Samen met een team van archeologen heeft hij de objecten bestudeerd. Naast vaatwerk in ceramiek en chloriet, zijn tal van small finds onderzocht en gepubliceerd in een catalogus. De catalogus moet de archeologische wereld en de kunstwereld bewust maken van het bestaan van de voorwerpen, als ook de verkoop van gelijkaardige voorwerpen tegengaan. Naast de publicatie van de catalogus houdt professor Madjidzadeh lezingen om de plaatselijke bevolking in te lichten over het belang van de voorwerpen. Want het zijn zij die als gevolg van een klein inkomen het plunderen noodzakelijk achten om te voorzien in hun levensonderhoud. Dankzij de lezingen wordt gewezen op de economische waarde van het eigen patrimonium, zodat deze op lange termijn voor inkomsten kunnen zorgen en niet alleen op korte termijn. Sinds een tweetal jaar heeft ook de overheid maatregelen genomen tegen de plunderingen. Nochtans zijn deze slechts van korte duur en alleen van toepassing op het Jiroftgebied, dat niet het enige gebied is dat geteisterd wordt.
De gerecupereerde small finds uit Jiroft en hun verwantschap met de omliggende culturen.
Onder de gerecupereerde small finds bevinden zich een aantal opmerkelijke voorwerpen, die mogelijk hun oorsprong aan het Jiroftgebied ontlenen. Een specifiek type objecten, namelijk de spelborden, zijn qua vorm en iconografie uniek voor het gebied. Van andere objecten, waaronder de handtasvormige objecten, de stempelzegels en enkele sieraden, werden vroeger in de aanpalende regio’s wel gelijkaardige objecten teruggevonden, maar nooit exact dezelfde objecten. Opvallend is ook dat bepaalde voorwerpen, die in Jiroft samen voorkomen, afzonderlijk lijken te hebben bestaan in de buurtregio’s. Uit deze bevindingen kan geconcludeerd worden dat Jiroft de kern moet hebben gevormd van een cultuur die zich uitstrekte over de omliggende sites. Verder noord-, oost- en westwaarts zijn de parallellen minder sprekend. Vooral in het noorden zijn er pas in een later stadium (2de mil. B.C.) gelijkenissen merkbaar. Het oosten blijkt dan weer de leverancier van zowel afgewerkte als ruwe albasten voorwerpen, aangezien er identieke albasten vazen in Jiroft en zelfs meer in het westen zijn opgedoken. Van de drie grote omliggende culturen kent het Jiroftgebied nog de meeste parallellen met het westen. In Mesopotamië, Susa en de Golfregio komen voorwerpen voor zoals er ook in Jiroft zijn gevonden. Ook iconografisch hebben de westelijke regio’s grote verwantschap. Kenmerkend voor de iconografie van zowel oost als west zijn het motief van de slang, de schorpioen, de schorpioenmens en de palmboom. De uitwerking van de menselijke figuur met grote amandelvormige ogen en een grote neus is bijna altijd overeenkomstig met antropomorfe figuren uit het westen. Terwijl die uit het noorden en oosten veel schematischer zijn. Daarnaast komen frequent geometrische motieven voor, zoals het trapvormige motief dat gerelateerd wordt aan de traptempel of ziggurat.
Datering van de voorwerpen en belang van het Jiroftgebied.
Op basis van de parallellen in de iconografie en de vormgeving van de objecten uit Jiroft en de omliggende sites en sites die verder weggelegen zijn, kunnen de objecten geplaatst worden in de tweede helft van het 3de millennium B.C. Omdat de voorwerpen afkomstig zijn uit clandestiene opgravingen kan geen exacte datering worden vooropgesteld. Een bijkomend probleem waar rekening mee gehouden moet worden is het feit dat er een kans bestaat dat er vervalsingen onder de objecten kunnen circuleren. Toch wijzen de recente wetenschappelijke opgravingen in het gebied op een originele cultuur die te dateren is in het 3de millennium. In die periode moet het Jiroftgebied een vrij welvarende regio geweest zijn, dat een centrale plaats in het handelsnetwerk tussen oost en west innam. Zelfs met de kustgebieden moeten er contacten hebben bestaan, zoals blijkt uit vondsten van schelpen afkomstig uit de Golfregio en de Indische Oceaan. Bovendien konden heel wat grondstoffen, die door andere culturen zeer gegeerd waren, plaatselijk worden ontgonnen. Zijn gunstige ligging binnen het handelsnetwerk en nabij natuurlijke bronnen heeft zich dan ook duidelijk weerspiegeld in de materiële cultuur van het Jiroftgebied.
Bibliografie
Bibliografie:
Amiet, P., 1966. Elam, France: Archée Editeur
Amiet, P., 1973. ‘La civilisation du Désert Lut’, Archéologia 60, 21-27
Amiet, P., 1974. ‘Antiquités du Désert Lut. A propos d’objects de la Collection Foroughi’, Revue d’Assyriologie et d’Archéologie Orientale 68, 97-110
Amiet, P., 1977. ‘Bactriane Proto-Historique’, Syria 54, 89-121
Amiet, P., 1978. ‘Antiquités de Bactriane’, La Revue du Louvre et des Musées de France 20, 153-164
Amiet, P., 1986. L’Age des échanges inter-iraniens. 3500-1700 avant J. C., Notes et documents des musées de France 11, Paris: éditions de la Réunion des Musées Nationaux
Amiet, P., 1990a. ‘Elam and Bactrië’, in Ligabue, G. & Salvatori, S. (eds). Bactria : An ancient oasis civilization from the sands of Afghanistan, Venezia: Erizzo, 125-140
Amiet, P., 1990b. ‘Antiquities of Bactria and Outer Iran in the Louvre collection’, in Ligabue, G. & Salvatori, S. (eds). Bactria : An ancient oasis civilization from the sands of Afghanistan, Venezia: Erizzo, 159-180
Anonymus, 2003. ‘Extraits du Catalogue Madjidzadeh’, Dossiers d’Archéologie 287, 27-63
Anonymus, 2004. ‘L’ancêtre des ziggourats à Jiroft’, Archéologia 413, 14-25
Bibby, T. G., 1973. Preliminary Survey in East Arabia. 1968, Jutland archaeological society publications XII, Copenhagen: Gyldendal
Boehmer, R. M., 2002. ‘Der figürlich verzierte Becher von Karasamb’, Archäologische Mitteilungen aus Iran und Turan 34, 193-207
Burkholder, G., 1971. ‘Steatite Carvings from Saudi-Arabia’, Artibus Asia 33, 4, 306-322
Caldwell, J. (ed.), 1967. Investigations at Tal-I Iblis. Preliminary Reports 9, Sprinfield: Illinois State Museum
Casanova, M., 1991. La vaisselle d’albatre de Mésopotamie, d’Iran et de d’Asie centrale aux IIIe et IIe millénaires avant J.-C., Paris : éditions Recherche sur les civilisations
Ciarla, R., 1985. ‘Kuwait. Bronze Age Crafts at Failaka : some preliminary observations on stone vase fragments’, East and West 35, 396-406
Cleuziou, S., 2003. ‘Jiroft et Tarut, Plateau iranien et péninsule arabique’, Dossiers d’Archéologie 287, 114-124
Connan, J. & Deschesne, O., 1996. Le Bitume à Suse. Collection du musée du Louvre, Paris: éditions de la Réunion des Musées Nationaux
Covington, R., 2004. ‘What was Jiroft?’, Saoudi Aramco World Sept/Okt., 2-11
Crawford, H., 1991. Sumer and the Sumerians, Cambridge: University Press
Curtis, J., 1989. Ancient Persia, London: British Museum Publications Ltd.
De Cardi, B., 1970. Excavations at Bampur, a third millennium settlement in Persian Baluchistan, 1966, Anthropological papers of the American Museum of Natural History 51, 3, New York: Lund Humphries
Delougaz, P., 1960. ‘Architectural representations on steatite vases’, Iraq 22, 90-95
De Miroschedji, P., 1973. ‘Vases et Objects en Stéatite Susiens du Musee du Louvre’, Cahiers de la DAFI 3, 9- 80
Deshayes, J., 1960a. ‘Les outils de Bronze, de l’Indus au Danube(IVe au IIe Millénaire) I’, Institut Français d’Archéologie de Beyrouth, bibliothèque archéologique et historique LXXI, Paris : Librairie Orientaliste Paul Geuthner
Deshayes, J., 1960b. ‘Les outils de Bronze, de l’Indus au Danube(IVe au IIe Millénaire) II’, Institut Français d’Archéologie de Beyrouth, bibliothèque archéologique et historique LXXI, Paris : Librairie Orientaliste Paul Geuthner
Dunn-Vaturi, A. E., 2004. ‘Course-poursuite àu Kerman’, Orient Express Okt., 72-74
Durrani, F. A., 1964. ‘Stone Vases as Evidence of Connection between Mesopotamia and the Indus Valley’, Ancient Pakistan 1, 51-96
Editorial Sol 90 (ed.), 2002. Atlas, Azië – Oceanië, Brussel: Paperview NV en Artis-Historia
Forest, J. D., 1996. Mésopotamie: l’apparition de l’etat. VII – III millénaires, Paris: Millénaires
Godard, A., 1931. Les Bronzes du Luristan, Ars Asiatica XVII, Paris : Les éditions G.Van Oest
Hakemi, A., 1997. Shahdad: Archaeological Excavations of a Bronze Age Center in Iran, Instituto Italiano per il Medio ed Estremo Oriente Centro Scavi e Ricerche Archeologiche 27, Rome: IsMEO
Hermann, G., 1968. ‘Lapis lazuli: the early phases of its trade’, Iraq 30, 21-57
Hiebert, F. T., 1994. Origins of the Bronze Age Oasis Civilization in Central Asia, Cambridge: Peabody Museum of Archaeology and Etnology Harvard University
Hiebert, F. T. & Lamberg-Karlovsky, C. C., 1992. ‘Central Asia and the Indo-Iranian borderland’, Iran 30, 1-15
Jéquier, G., 1905. ‘Cachets et cylindres archaïques’, in Morgan, G. (ed.), Recherches Archéologique, Mémoires de la Délégations en Perse VIII, Paris : Ernest Leroux éditeur, 1-27
Kohl, P., 1974. Seeds of Upheavel : the Production of Chlorite at Tepe Yahya and Analysis of Commodity Products a Trade in South West Asia in mid 3the millennium. Part I, Harvard
Kohl, P., 1977. ‘A Note on Chlorite Artifacts from Shahr-I Sokhta’, East and West 27, 111- 127
Kohl, P., 1981. ‘The Namazga Civilization: An Overview’, in Kohl, P., The Bronze Age Civilization of Central Asia, Recent Soviet Discoveries, New York: M.E. Sharpe, Inc., vii-xxxviii
Lamberg – Karlovsky, C. C., 1970. Excavations at Tepe Yahya, Iran 1967-1969. Progress Report 1, Cambridge: Harvard University Printing Office
Lamberg – Karlovsky, C. C., 1971. ‘Excavations at Tepe Yahya’, Artibus Asia 33, 4, 302-306
Lamberg – Karlovsky, C. C., 1988. ‘The “Intercultural Style” carved vessels, Iranica Antiqua XXIII, 45-77
Lamberg – Karlovsky, C. C., 1990. ‘ The Bronze Age of Bactrië’, in Ligabue, G. & Salvatori, S. (eds). Bactria : An ancient oasis civilization from the sands of Afghanistan, Venezia: Erizzo, 14-21
Lamberg – Karlovsky, C. C., 2001. Excavations at Tepe Yahya, Iran, 1967-1975: The Third Millennium, Cambridge: Harvard University
Lamberg – Karlovsky, C. C. & Tosi, M., 1971. ‘The Early Bronze Age of Iran as Seen from Tepe Yahya’, Expedition 13, 3-4, 14-21
Lamberg – Karlovsky, C. C. & Tosi, M., 1973. ‘Shahr-i Sokhta and Tepe Yahya: Tracks on the Earliest History of the Iranian Plateau, East and West 23, 21-53
Lampre, G., 1905. ‘La représentation du lion à Suse’, in Morgan, G. (ed.), Recherches Archéologique, Mémoires de la Délégations en Perse VIII, Paris : Ernest Leroux éditeur, 160-176
Le Breton, L., 1957. ‘The early periods at Susa, Mesopotamian relations’, Iraq 19, 79-124
Lecomte, O., Francfort, H.-P., Boucharlat, R. & Mamedow, M., 2002. ‘Recherches Archéologiques Récentes à Ulug Dépé (Turkménistan), Paléorient 28/2, 123-131
Madjidzadeh, Y., 1976. ‘The land of Aratta’, Journal of Near Eastern Studies 35, 105-113
Madjidzadeh, Y., 1982. ‘Lapis lazuli and the great Khorasan road’, Paléorient 8/1, 59-69
Madjidzadeh, Y., 2003a. Jiroft. The Earliest Oriental Civilization, Teheran: Ministry of Culture and Islamic Guidance
Madjidzadeh, Y., 2003b. ‘La découverte de Jiroft’, Dossiers d’Archéologie 287, 19-26
Madjidzadeh, Y., 2003c. ‘La première campagne de fouilles à Jiroft’, Dossiers d’Archéologie 287, 65-75
Masson, V. M., 1981. ‘Altyn-depe during the Aeneolithic Period’, in Kohl, The Bronze Age Civilization of Central Asia, Recent Soviet Discoveries, New York: M. E. Sharpe, Inc., 63-95
Masson, V. M., 1988. Altyn-Depe, University Museum Monograph 55, Philadelphia: The University Museum
Masson, V. M. & Sarianidi, V. I., 1972. Central Asia Turkmenia before the Achaemenids, London: Thames and Hudson Ltd
Moorey, P. R. S., 1993. ‘High Relief Decoration on Ancient Iranian Metal Vessels: Development and Influence’, Bulletin of Asian Institute 7, 131-139
Muscarella, O. W., 1993. ‘Intercultural Style “Weight”, Bulletin of the Asia Institute 7, 143-153
Nissen, H. J., Damerow, P. & Englund, R. K., 1993. Archaic bookkeeping, writing and techniques of economic administration in the Ancient Near East, Chicago & London: University of Chicago Press
Perrot, J., 2003. ‘L’iconographie de Jiroft’, Dossiers d’Archéologie 287, 97-112
Piperno, M. & Salvatori, S., 1987. ‘Evidence of Western Cultural Connections from a phase 3 Group of Graves at Shahr-I Sokhta’, in Nissen, & Renger, Mesopotamien und Seine Nachbarn. Politische und kulturelle Wachselbeziehungen im Alten Vorderasien vom 4. bis 1 Jahrtausend v. Chr. Teil 1, Berliner beitrage zum Vorderen Orient 1, Berlin: Dietrich Reiner Verlag, 79-86
Pittman, H., 1984. The Art of the Bronze Age: Southeastern Iran, Western Central Asia and the Indus Valley, New York: The Metropolitan Museum of Art
Pittman, H., 2003. ‘La culture du Halil Roud’, Dossiers d’Archéologie 287, 78-87
Porada, E., 1971. Comments on Steatite Carvings from Saudi Arabia and Other Parts of the Ancient Near East, Artibus Asia 33, 4, 323-331
Porada, E., 1991. ‘A lapis lazuli disk with relief carving inscribed for king rimuš’, in Charpin, D. & Joannès, F. (eds), La circulation des biens, des personnes et des idées dans le Proche – Orient ancien, Actes de la XXXVIIIe Rencontre Assyriologique Internationale, Paris : Editions Recherche sur les Civilisations , 69-72
Porada, E., 1993. ‘Seals and related objects from Mesopotamië and Iran’, in Curtis, J. Early Mesopotamia and Iran. Contact and Conflict c. 3500-1600 BC, London: British Museum Press, 44-53
Possehl, G. L., 2000. The Indus Civilization. A contemporary perspective, Walnut Creek, Lanham, New York en Oxford: Alta Mira Press
Pottier, E. (ed.), 1912. Recherches Aréologiques: céramique peinte de Suse en petits monuments, Mémoires de la Délégation en Perse XIII, Paris : Ernest Leroux éditeur
Pottier, M.-H., 1984. Matériel funeraire de la Bactriane Méridionale de l’âge du Bronze, Editions Recherche sur les Civilisations Mémoires 36, Paris: Editions Recherche sur les Civilisations
Potts, D. T., 1990. The Arabian Gulf in Antiqiuty, Vol I: From Prehistory to the Fall of the Achaemenid Empire, Oxford: Clarendon Press
Potts, D. T., 1999. Archeaology of Elam: Formation and Transformation of Ancient Iranian State, Cambridge: University Press
Potts, D. T., 2000. Ancient Magan: The Secrets of Tell Abraq, London: Trident Press Ltd.
Potts, T., 1994. Mesopotamia and the East. An Archaeological and Historical Study of Foreign Relations ca. 3400-2000 BC, Cambridge: University Press
Roaf, M., 2002. Cultural Atlas of Mesopotamia and the Near East, Oxford: Andromeda & New York: Facts On File, Inc.
Rossignol-Strick, M., 2003. ‘Climat et végétation sur le plateau iranien à propos des vases sculptés de Jiroft’, Dossiers d’Archéologie 287, 5-16
Salvatori, S., 1990. ‘Early Bactrian objects in private collections’, in Ligabue, G. & Salvatori, S. (eds). Bactria : An ancient oasis civilization from the sands of Afghanistan, Venezia: Erizzo, 107-123
Salvatori, S. & Vidale, M., 1997. Shahr-i Sokhta 1975-1978 : central quarters excavations. Preliminary report, Roma: IsIAO
Sarianidi, V., 1990. ‘Soviet excavations in Bactrië: The Bronze Age, in Ligabue, G. & Salvatori, S. (eds). Bactria : An ancient oasis civilization from the sands of Afghanistan, Venezia: Erizzo, 109-124
Sarianidi, V., 1998. Margiana and Protozoroastrism, Athens: Kapon Editions
Spycket, A., 1992. ‘Les figurines humaines IVe – IIe mill. av. J. C.’, Amiet, P., Les figurines de Suse, Mémoire de la Délégation Archéologique en Iran LII, Paris : Gabalda
Stein, A., 1937. Archaeological Reconnaissance in North-western India and South-eastern Iran, London: Macmillan and co., Limited
Tallon, F., 1987a. Métallurgie Susienne I. De la fondation de Suse au XVIIIe avant J.-C., Notes et Documents des Musées de France 15, Paris: Editions de la Réunion des Musées Nationaux
Tallon, F., 1987b. Métallurgie Susienne II. De la fondation de Suse au XVIIIe avant J.-C., Notes et Documents des Musées de France 15, Paris: Editions de la Réunion des Musées Nationaux
Toscane, P., 1911. ‘études sur le serpent. Figure et symbole dans l’antiquité élamite’, in Soutzo, M.-C. (ed.), Recherches Archéologique, Mémoires de la Délégation en Perse XII, Paris : Ernest Leroux éditeur
Tosi, M., 1968. ‘Excavations at Shahr-i Sokhta, a Chalcolithic Settlement in the Iranian Sistan. Preliminary Report on the First Campaign, October-December 1967’, East and West 18, 9-66
Tosi, M., 1969. ‘Excavations at Shahr-i Sokhta. Preliminary Report on the Second Campaign, September-December 1968’, East and West 19, 283-386
Tosi, M., 1974. ‘Bampur: a Problem of Isolation’, East and West 24, 29-50
Tosi, M., 1983. Prehistoric Seistan 1, Instituto Italiano per il Medio ed Estremo Oriente Centro Scavi e Ricerche Archeologiche, Roma: IsIAO
Van Buren, E. D., 1935. ‘Entwined Serpents’, Archiv für Orientforschung 10, 53-65
Vallat, F., 1985. ‘Eléments de géographie Elamite (Résumé)’, Paléorient 11/2, 49-54
Vallet, F., 2003. ‘L’origine orientale de la ziggurat’, Dossiers d’Archéologie 287, 92-95
Zarins, J., 1978. ‘Typological Studies in Saoudi Arabian Archaeology. Steatite vessels in the Riyadh museum’, Atlal 2, 65-94
Woolley, L., 1957. Ur, histoire d’une découverte, Paris: Editions d’Art Albert Guillot
Artikels van het internet :
CHN, 2003. ‘President Authorizes Veep to Tackle Jiroft Illegal Excavations’, http://www.chn.ir/english/eshownews.asp?no=546 (26/9/2003)
CHN, 2004. ‘London and Paris Markets Flooded with Looted Iranian Antiquities’, http://www.chn.ir/english/eshownews.asp?no=980 (11/1/2004)
CHN, 2004. ‘Sea Animals Remains Show Jiroft People Had Business with Persian Gulf’, http://www.chn.ir/english/eshownews.asp?no=1278 (8/4/2004)
CHN, 2004. ‘Findings on the Eating Habits of Jiroft Inhabitants’, http://www.chn.ir/english/eshownews.asp?no=1337 (26/4/2004)
CHN, 2004. ‘Iran Cooperating With Interpol over Looted Objects from Jiroft’, http://www.chn.ir/english/eshownews.asp?no=1430 (15/5/2004)
CHN, 2004. ‘Iran Presses UK to Probe Jiroft Ransacked Artifacts’, http://www.chn.ir/english/eshownews.asp?no=2129 (14/7/2004)
CHN, 2004. ‘Jiroft a Key Business Hub 5000 Years Ago’, http://www.chn.ir/english/eshownews.asp?no=2999 (15/9/2004)
CHN, 2004. ‘Iran’s Treasure Hunt Leads to London’, http://www.chn.ir/english/eshownews.asp?no=3416 (20/10/2004)
CHN, 2004. ‘Experts Prepare Jiroft 5000-Year Map’, http://www.chn.ir/english/eshownews.asp?no=3515 (25/10/2004)
CHN, 2004. ‘How Iranian Women Applied Makeup 3000 Years Ago’, http://www.chn.ir/english/eshownews.asp?no=3864 (11/11/2004)
CHN, 2004, ‘Ancient Iranian Site Shows Mesopotamia-like Civilisation’, http://www.chn.ir/english/eshownews.asp?no=3970 (17/11/2004)
CHN, 2004. ‘5000-year-old Seal Discovered in Jiroft’, http://www.chn.ir/english/eshownews.asp?no=4501 (6/1/2005)
CHN, 2005. ‘Iranian Artifacts Confiscated in London to Be Returned to Iran’, http://www.chn.ir/english/eshownews.asp?no=4514 (8/1/2005)
CHN, 2005. ‘5000-Year-Old Industrial Center Found in Jiroft’, http://www.chn.ir/english/eshownews.asp?no=4540 (11/1/2005)
CHN, 2005. ‘5000-Year-Old Jiroft Civilization Was Overpopulated’, http://www.chn.ir/english/eshownews.asp?no=4586 (17/1/2005)
CHN, 2005. ‘Jiroft Relics Return from Emirates and London’, http://www.chn.ir/english/eshownews.asp?no=4611 (20/1/2005)
CHN, 2005. ‘Elamite Inscription Found on 5000-Yaer-old Jiroft Brick’, http://www.chn.ir/english/eshownews.asp?no=4696 (1/2/2005)
CHN, 2005. ‘Halilrood Civilization International Conference Concluded’, http://www.chn.ir/english/eshownews.asp?no=4725 (4/2/2005)
CHN, 2005. ‘Five Ancient Game Boards Identifies among Jiroft Relics’, http://www.chn.ir/english/eshownews.asp?no=4740 (5/2/2005)
CHN, 2005. ‘No More Illegal Excavations in Jiroft’, http://www.chn.ir/english/eshownews.asp?no=4776 (11/2/2005)
CHN, 2005. ‘Jiroft Third Excavation Season Wrapped Up Successfully’, http://www.chn.ir/english/eshownews.asp?no=4854 (1/3/2005)
Internetadressen:
Loyrette, H. , 1995. Musée du Louvre, http://www.louvre.fr/
The Embassy of The Islamic Republic of Iran in Ottawa, 1998. ‘The Province of Kerman’, SalamIran Magazine, http://www.salamiran.org/Magazine/BackIssues/December98/Theme.html
The Regents of The University of California, 1990-1998. Early Archaeology in Mesopotamia, http://id-archserve.ucsb.edu/Anth3/Courseware/History/Meso.html (laatste update: 23/12/2003)
University of Texas at Austin, 1993, Perry-Castañeda Library Map Collection, http://www.lib.utexas.edu/maps/atlas_middle_east/atlas_middle_east.html… (laatste update: 21/05/2003)
