Positie/bevoegheid van de animator in het jeugdwerk.
Kindermishandeling slaat ook animatoren van de jeugdbeweging!
“Tijdens een douchemoment op kamp zag ik brandwonden op Vanessa’s billen. Het waren mooie ronde vlekken; onnatuurlijk ronde vlekken, als van een uitgeduwde sigaret. Ik ging er niet op in.’s Avonds op de teamvergadering deelde ik mijn waarnemingen en vermoedens met de andere animatoren. We wisten niet wat we moesten doen; we spraken af er niet tegen haar over te praten, maar wel te luisteren als ze iets wou vertellen.
Met het hele team besloten we de verantwoordelijken van de organisatie waarvoor we werkten in te lichten van de feiten. Zij beloofden de situatie op te volgen en ervoor te zorgen dat Vanessa hulp kreeg.
Een jaar later begeleidde ik voor dezelfde organisatie, met deels dezelfde kinderen, weer een kamp. Vanessa was erbij. Tot mijn vreugde waren er nergens op haar lichaam tekenen van fysieke mishandeling te bespeuren. Ik dacht dat de mensen van de organisatie hun belofte waren nagekomen.
Na enkele dagen organiseerden we een grote show waarin alle kinderen de mogelijkheid kregen iets te tonen op het podium. Vanessa zou buikdansen, typisch voor haar land van herkomst. We nodigden ook mensen van de organisatie uit om te komen kijken. Toen Vanessa van achter de coulissen die mensen zag, begon ze te krijsen. Ze wilde niet meer dansen. Elke toenadering van onze kant resulteerde in slaan en schoppen.
Achteraf bleek de mishandeling alles behalve afgenomen in het afgelopen jaar maar wel veranderd. Vanessa werd regelmatig door iemand van de organisatie verplicht naakt voor hem te dansen, om vervolgens door hem verkracht te worden. Soms waren er ook andere mannen bij…”
(dagboekfragment van een animator in het jeugdwerk)
Dit is niet het enige voorval in zijn soort. Elk jaar opnieuw gaan vele jongeren als animator op kamp, crea- stage, vakantie, … met kinderen. Zo willen ze hen een onvergetelijke vakantie bezorgen en ook zelf een leuke tijd beleven. Meestal loopt dat goed. Soms komen tijdens zo ’n kamp echter vertrouwelijke zaken of situaties aan het licht die op of over de grens van het wettelijk toelaatbare liggen. Een greep uit het uitgebreide en complexe scala: mishandeling, vandalisme, druggebruik en suïcidaal gedrag.
Op basis van eigen ervaringen en beseffende dat ze niet alleen stond met haar vragen hieromtrent, ging Geertrui Van Herbruggen in haar scriptie op zoek naar de positie en bevoegdheid van animatoren in het jeugdwerk als ze vertrouwelijke informatie te weten komen.
Een beschrijvend onderzoek moest duidelijkheid brengen over de praktijk enerzijds en de wettelijke situatie anderzijds, moest hiaten in de aansluiting tussen beide ontdekken en op basis daarvan aanbevelingen formuleren. Hiertoe werden zowel professionelen als vrijwilligers die als animator actief zijn, bevraagd.
Het onderzoek toont aan dat het gedrag van animatoren niet steeds overeenstemt met de wettelijk gestelde regels. Bovendien blijkt onduidelijkheid te bestaan over welke regels in dergelijke situaties van toepassing zijn. Zo kan gesteld worden dat dringend meer duidelijkheid nodig is; voor de animatoren, voor de jeugdwerkorganisaties waarbij ze actief zijn, voor de wetgever, maar ook voor de kinderen en jongeren die van dit jeugdwerk genieten. Duidelijke regels zorgen dat alle betrokkenen weten wat van hen wordt verwacht en ook wat ze van de anderen mogen verwachten. Om die duidelijkheid tot stand te brengen, is dialoog nodig; binnen de jeugdverenigingen alsook tussen de jeugdverenigingen en met de wetgever. Pas als de jeugdverenigingen zelf meer duidelijkheid hebben over hoe met situaties waarbij vertrouwelijke informatie aan de oppervlakte komt moet worden omgegaan, kunnen zij dit doorgeven aan hun animatoren. Op basis hiervan kan een animator naar eer en geweten, zonder gevoelens van machteloosheid omgaan met situaties als mishandeling, vandalisme, druggebruik,…
Nu gebeurt het al te vaak dat op kamp aan het licht komt dat een kind wordt geslagen, misbruikt, … en dat met die informatie verder niets gebeurt. Het kind wordt aan zijn lot overgelaten. Of het kan dat op een speelplein een GSM, een fototoestel, … wordt gestolen zonder dat daar aangifte van wordt gedaan bij de politie. Alsof jongeren zich binnen een jeugdvereniging meer kunnen permitteren dan erbuiten.
Als er geen duidelijkheid komt over wettelijke regels die gelden bij confrontatie met vertrouwelijke informatie, blijft de huidige situatie aanslepen. Dit is echter een situatie waarin jongeren binnen de jeugdvereniging ongestraft feiten kunnen plegen die in de buitenwereld bestraft worden. Het is ook een situatie waarin kinderen waarvan men weet dat ze hulp nodig hebben, niet worden geholpen of doorverwezen.
Bibliografie
bibliografie
boeken
ADRIAENSSENS, P., SMEYERS, L., IVENS, C. en VANBECKEVOORT, B., In vertrouwen genomen, Tielt, Lannoo, 2002, 359 p.
BILLIET, J. en WAEGE, H., Een samenleving onderzocht, methoden van sociaal- wetenschappelijk onderzoek, Antwerpen, Standaard Uitgeverij, 2001, 390 p.
CLAESSENS, L., De gemeente en het jeugdwerk, Brussel, Katholieke Jeugdraad vzw., 1995, 252 p.
DE CLERCK, D., Beginselen van strafrecht en strafvordering, deel 1: strafrecht, Leuven, Acco, 2002, 264 p.
DECORTE, T., MUYS, M. en SLOCK, S., Cannabis in Vlaanderen, patronen van cannabisgebruik bij ervaren gebruikers, Leuven, Acco, 2003, 242 p.
D’HONDT, S. en VAN BUGGENHOUT, B., Statuut van de vrijwilliger: knelpunten en oplossingen, Antwerpen, Maklu, 1998, 479 p.
DUHON- SELLS, R.M., Dealing with youth violence: what schools and communities need to know, Bloomington- Indiana, National educational service, 1995, 112 p.
GARBARINO, J., GUTTMAN, E., STEELY, E., The psychologically battered child, San Fransisco, Jossey- Bass, 1986, 286 p.
GORIS, P. en WALGRAVE, L., Van kattenkwaad en erger, actuele thema ’s uit de jeugdcriminologie, Leuven, Garant, 2002, 232 p.
GROENEN, A. en VERVAEKE, G., Werkwijze QSR N6: inleiding Nudist, Leuven, onuitg. KUL, 2004, 29 p.
HALFORD, D., ALDERS, A., CONSERRIERE, I., DE FAUW, N., DE MUYNCK, S. en VAN DER MEEREN, S., zelfmoordpreventie bij jongeren: vormingspakket voor leerlingbegeleiders, Gent, 2002, 127 p.
HOGHUGHI, M.S., BHATE, S.R. en GRAHAM, F., Working with sexually abusive adolescents, London, SAGE Publications, 1997, 213 p.
JOINER, T. en RUDD, M.D., Suïcide science, expanding the bouderies, Boston, Kluwer Academic Publishers, 2000, 278 p.
KEIRSE, M., Kinderen helpen bij verlies, een boek voor al wie van kinderen houdt, Tielt, Lannoo, 2002, 267 p.
KOMEN, M., Gevaarlijke kinderen- Kinderen in gevaar, Utrecht, Uitgeverij SWP, 1999, 190 p.
LOEBER, R., SLOT, N.W. en SERGEANT, J.A., Ernstige en gewelddadige jeugddelinquentie, omvang, oorzaken en interventies, Houten, Bohn Stafleu Van Loghum, 2001, 450 p.
NEDERHOED, P., Helder rapporteren, Houtem, Bohn Stafleu Van Loghum, 2000, 451 p.
REDIG, G., Jeugdwerkbeleid in de Vlaamse Gemeenschap; Een algemene situering van het beleid van de Vlaamse Gemeenschap, de provinciebesturen en de gemeentebesturen ten aanzien van het jeugdwerk, s.l., Vereniging Vlaamse Jeugddiensten en- consulenten vzw., 1999, 34 p.
SWERTS, I., omgaan met vertrouwelijke informatie, s.l., ced.samsom management assistant, 2001, 64 p.
VANDEREYCKEN, W. en VAN DETH, R., psychiatrie van diagnose tot behandeling, Houtem, Bohn Stafleu Van Loghum, 1997, 367 p.
VAN STERKENBURG, P., Van Dale, woordenboek hedendaags Nederlands, Utrecht, Van Dale Lexicografie, 2004, 1760 p.
VERHULST, F. C., Inleiding in de kinder- en jeugdpsychiatrie, Assen, Van Gorcum, 2002, 213 p.
WOLTERS, W.H.G., DIEKSTRA R.F.W. en KIENHORST C.W.M., Suïcidaal gedrag bij kinderen en adolescenten, Baarn, Ambo, 1987, 176 p.
X., Cijferboek gemeentelijk jeugdwerkbeleid, een verzameling cijfers, tabellen en grafieken op basis van de Atlas Gemeentelijk Jeugdbeleid 1996- 1998, Brussel, Ministerie Vlaamse Gemeenschap Afdeling Jeugdwerk, 175 p.
artikels
BURSSENS, D., “Jeugd en delinquentie, over daders, slachtoffers, preventie en aanpak” in BURSSENS, D., DE GROOF, S., et al, Jeugdonderzoek belicht, voorlopig syntheserapport van wetenschappelijk onderzoek naar Vlaamse kinderen en jongeren (2000-2004), onuitg. onderzoeksrapport KULeuven, VUB en UGent, 105-118.
DRAIJER, N., “Seksueel misbruik: één van de zoveel?” In: Maandblad Geestelijke Volksgezondheid, 1988, 4-3, 1296- 1297.
GEENS, P., “Werken met vertrouwelijke gegevens in de welzijnssector” in B. VAN BUGGENHOUT, Sociale bescherming op nieuwe paden, Leuven, Universitaire Pers Leuven, 2003, 179-195.
LEENAERTS, E., “De waarde van deontologische codes in de welzijnssector” in VAN BUGGENHOUT, B., Sociale bescherming op nieuwe paden, Leuven, Universitaire Pers Leuven 2003, 772. ode is een verza;roep en die de leden van die beroepsgroep in acht dienen te meprofessioneel handelen die is opge
VAN DER STRAETE, I., ”Beroepsgeheim in een evoluerende hulpverleningscontext” in Van Buggenhout, B. ,Sociale bescherming op nieuwe paden, Leuven, Universitaire Pers Leuven, 2003, 772.
VAN DER STRAETE, I. en PUT, J., “Het gedeeld beroepsgeheim en het gezamenlijk beroepsgeheim – halve smart of dubbel leed?” in: Rechtskundig Weekblad, 2004, 2, 41- 59.
VAN DER STRAETE, I. en PUT, J., “Het nieuwe artikel 458bis Strafwetboek: wettelijke mogelijkheid tot doorbreking van het beroepsgeheim bij kindermishandeling” in Medi-ius, 2001, 2, 10- 15.
VOS. L., “Katholieke jeugdbewegingen in Vlaanderen: ontstaan en evolutie” in X., jeugdbeweging vandaag, s.l., 1987, 3-16.
WILDEMEERSCH, D. en REYSKENS, P., “Jeugdwerk als ruimte tot exploratie, integratie en participatie”, in WILDEMEERSCH, D., Terreinspecifieke theorieën van permanente vorming deel 1: theorieën van jeugdwerk en jeugdvorming, Leuven, cursusdienst pedagogie, 2004, 1-8.
brochures en krantenartikels
DE DONDER, R., Congres Jeugdwerk en maatschappelijke kwetsbaarheid 2003 verslag sessie beroepsgeheim, Antwerpen, Uit de marge, 2003, 9 p.
DOBBELAERE. B., “Vrijwilligers krijgen statuut” in De Standaard, Groot Bijgaarden., VUM, 23 maart 2005, 12.
DOBBELAERE, B., “Vrijwilligers krijgen statuut” in De Standaard, Groot- Bijgaarden, VUM, 27 april 2005, 12.
REENAERS. L., Pleinontwikkeling pleinanimatie Borgerhout, Antwerpen, onuitg., 2002, 4 p.
X., VDS cursus animator: Hulgenrode op speelplein, Antwerpen, VDS Antwerpen, 2004, 31 p.
X., Deontologie van het jeugdwerk met maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren, Antwerpen, Uit De Marge, 2004, 19 p.
X. Beroepsgeheim: congrestekst jeugdwerk en maatschappelijke kwetsbaarheid Antwerpen, Uit De Marge, 2004, 12 p.
DE DONDER, R., Congres Jeugdwerk en maatschappelijke kwetsbaarheid 2003 verslag sessie beroepsgeheim, Antwerpen, Uit de marge, 2003, 9 p.
HUTSEBAUT, F., Beroepsgeheim in de relatie politie, justitie, hulpverlening, onuitg., 2005, 8 p.
tijdschriften
CEULE, D. en MASSART, B., Het Vormingskatern, Mechelen, J.R.K., 2004, 8 p.
HUYBRECHTS, L., Strafrecht en strafvordering, Mechelen, Kluwer, 2004, (47), 40 p.
websites
http://www.akindo.be, 4 april 2005.
http://www.arbitrage.be, 5 april 2005.
www.belgium.be/eportal/application?languageParameter=nl&pageid=contentP…, 19 januari 2005.
http://www.chiro.be/vorming/, 5 oktober 2004.
www.crefi.be, 5 oktober 2004.
http://www.dekamer.be/flub/pdf/51/0455, 28 maart 2005.
www.drugsinbeweging.be, 19 januari 2005.
http://www.fedpol.be/police/fedpol/statistiek/reports/nl/Notas/methodol…, 28 maart 2005, 4.
http://www.greetvangool.be, 28 maart 2005.
http://home.tiscali.be/spelen/organisatie.html, 4 april 2005.
http://www.kindinnood.org/indexNl.htm, 28 maart 2005.
http://www.klj.be, 5 oktober 2004.
http://www.ksj.org, 5 oktober 2004.
http://statbel.fgov.be/figures/d364_nl.asp#1, 7 mei 2005.
http://www.uitdemarge.be, 13 november 2004.
www.vad.be, 19 januari 2005.
http://www.vvksm.be/kos/cursus.asp, 5 oktober 2004.
http://www.visier.be/pdfs/projecten_GSB/Pleinanimatieproject.doc, 28 februari 2005.
www.wvc.vlaanderen.be/jeugdbeleid/regelgeving/jeugdverenigingen_en_jong…; 3 februari 2005.
wetgeving
Gerechtelijk Wetboek, 10 oktober 1967, B.S., 31 oktober 1967.
Strafwetboek, 8 juni 1867, B.S. 9 juni 1867.
Wetboek van strafvordering, 17 november 1808, B.S., 27 november 1808.
Decreet 9 juni 1993 houdende subsidiëring van gemeenstebesturen en de Vlaamse Gemeenschapscommissie inzake het voeren van een jeugdwerkbeleid, B.S. 19 augustus 1993.
Decreet 23 maart 1994 betreffende georganiseerd vrijwilligerswerk, B.S. 19 mei 1994.
Decreet 29 maart 2002 op het Vlaamse jeugdbeleid, B.S., 14 juni 2002.
Decreet 14 februari 2003 houdende de ondersteuning en de stimulering van het gemeentelijk, intergemeentelijk en provinciaal jeugdwerkbeleid, B.S. 24 maart 2003.
Wet 12 april 1965 betreffende de bescherming van het loon der werknemers, B.S. 30 april 1965.
Wet 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, B.S., 22 augustus 1978.
Wet 8 december 1992 ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens, B.S., 18 maart 1993.
Wet 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, B.S. 18 september 1996.
Ministeriële richtlijn, 16 mei 2003, B.S., 2 juni 2003.
Voorstel van wet betreffende de rechten van vrijwilligers, Parl. St., Kamer, 2004-05, nr. 455/1, 19 november 2003.
Wetsvoorstel tot wijziging van de wet van 24 februari 1921 betreffende het verhandelen van gifstoffen, slaapmiddelen en verdovende middelen, ontsmettingsstoffen en antiseptica, Parl. St., Kamer, 2004- 05, nr. 1600/1, 9 februari 2005.
films
Coninckx, S., Daens, Universal, 1992.
spreekbeurten, lezingen, colleges
Hutsebaut, F., College deontologische aspecten van de criminologische praktijk, Leuven, College De Valk, 2 maart 2005 en 20 april 2005.
Vervaeke, G., College gerechtelijke geestelijke gezondheidszorgm Leuven, College De Valk, 9 oktober 2003.
