Vegetatiebeheer in de streek van El Limonal, provincie Imbarura, Ecuador.
Vegetatiebeheer in de streek van El Limonal, provincie Imbarura, Ecuador.
Herbebossingprogramma’s na brand: nutteloos!
Vegetatiebranden hebben een ingrijpend effect op het plantenleven. Enkele jaren na een vegetatiebrand kan men echter reeds spreken van verhouting van de vegetatie en van natuurlijke bosvorming. Doordat de branden een traditie zijn en dus jaarlijks terugkeren, krijgt de natuur geen kans op herstel. Het investeren van middelen in herbebossing is dan ook nutteloos. Het kost veel geld en bij een volgende traditionele brand gaat alle werk verloren. Het is dweilen met de kraan open. Dit onderzoek toont duidelijk aan dat men in de eerste plaats hoort te investeren in brandpreventie, milieuopvoeding en economische ondersteuning en niet in herbebossingsprogramma’s.
Dat de biodiversiteit op aarde tegen een recordsnelheid achteruit gaat was onlangs nog in het nieuws te vernemen. Uit het VN-milieurapport "Millennium Ecosystem Assessment" blijkt dat negentig procent van de visvoorraden op aarde zijn opgebruikt sinds de invoering van de industriële visvangst. Ook het Braziliaanse Amazonewoud verliest snel aan grootte. Het rapport oordeelt dat een derde van de amfibieën en een vijfde van de zoogdieren met uitsterven worden bedreigd omdat hun natuurlijke omgeving door grootschalige industrialisering en vervuiling wordt vernietigd. Ondertussen raakte ook bekend dat de vernietiging van het Amazonewoud in Brazilië vorig jaar het tweede hoogste peil ooit bereikte. Met 26.130 vierkante kilometer ging in 2004 een gebied bijna zo groot als België verloren.
De studie “Vegetatiebeheer in de streek van El Limonal, provincie Imbabura, Ecuador” onderzocht slechts een miniem deel van de ecologische problematiek, namelijk de oorzaken, de dynamiek en de gevolgen van vegetatiebranden en de herbegroeiing in de eerste jaren na zo een vegetatiebrand.
Vegetatiebranden hebben een ingrijpend effect op het planten- en dierenleven, hun bestand en evolutie. Aangezien er jaarlijks enorme oppervlakten in vuur en rook opgaan is het nuttig om de effecten hiervan te bestuderen en te beschrijven om een beter inzicht te krijgen in de mogelijke gevolgen.
In het Andesgebied in Ecuador worden ieder jaar tijdens het droge seizoen branden aangestoken, waardoor ganse bergflanken afbranden. Tijdens het droge seizoen is er verminderde regenval, het gras sterft af en bomen verliezen hun bladeren. Op dat moment heeft de vegetatie een zeer lage LAI (Leaf Area Index). Door het lage vochtgehalte van de vegetatie zijn de branden hevig en kan het vuur zich snel verspreiden, primair bos is het ergst getroffen en het areaal daalt ieder jaar. Met dit bos verdwijnen dieren en ook waterwingebieden. Onder invloed van vegetatiebranden zal de biodiversiteit van een gebied dalen. Bij branden komen er gassen vrij die een invloed hebben op zowel het klimaat als de gezondheid van de mens. Tenslotte treedt er bodemerosie op, aangezien de bodem onbedekt achterblijft.
Hoewel sommige vegetatiebranden ongetwijfeld te wijten zijn aan natuurlijke oorzaken, zoals de bliksem, wordt de grote meerderheid veroorzaakt door de mens. Het gebruik van vuur bij landbeheer is sterk verweven met de cultuur en de tradities van vele gemeenschappen, vooral in ontwikkelingslanden. Brand heeft invloed op landgebruik, gezondheid en klimaat.
Door middel van satellietopnames werd voor het jaar 2000 geschat dat wereldwijd ongeveer 351 miljoen hectare (of 2,36% van de totale landoppervlakte op de wereld) getroffen werden door brand.
In de scriptie “Vegetatiebeheer in de streek van El Limonal, provincie Imbabura, Ecuador” werden de resultaten van het veldonderzoek in verband met de regeneratie van planten na vegetatiebranden in het Andesgebied (Ecuador) gepresenteerd en besproken. Het betreft een wetenschappelijk onderzoek naar de plantensoorten (en in het bijzonder de houtige soorten) en hun evolutie na een vegetatiebrand. Om de onderzoeksvragen te beantwoorden werd de vegetatie op vijf percelen, die respectievelijk zes maanden, één, twee, vier en zeven jaar voordien afgebrand werden, onderzocht.
De gemiddelde hoogte van de vegetatie steeg van 60 cm op het perceel van zes maand na brand tot 340 cm op het perceel van zeven jaar na brand. Het aantal individuen per perceel daalde met de duur van de brandvrije periode van 2295 (zes maand na brand) tot 339 (zeven jaar na brand). De bedekking met grassoorten nam in de eerste jaren toe (40% na zes brandvrije maanden tot 80% na één jaar zonder brand). Vervolgens was er een daling van het grasbedekkingspercentage (25% na twee jaar, 15% na vier jaar en 7% na zeven jaar na de vegetatiebrand). Er was een toename van het aantal boomsoorten per perceel. Op een steekproef van 80 m² werden na zes maanden en één jaar 2 boomsoorten, na twee jaar 3, na vier jaar 5 en na zeven jaar zonder brand 7 boomsoorten teruggevonden. Tevens was er een stijging te merken van het aandeel houtachtige soorten en een daling van het complementaire aandeel kruidachtige soorten in functie van de duur van de brandvrije periode. Na zes maand, één, twee en vier jaar na brand waren respectievelijk 83%, 81%, 71% en 64% van de soorten kruidachtig. Na zeven jaar na brand was dit maar 53% meer, 47% van de aanwezige soorten waren reeds houtachtig, wat wijst op verhouting van de vegetatie en bosvorming.
Als besluit kan men stellen dat de vegetatie die langst brandvrij is ecologisch meer waarde heeft dan recent afgebrande vegetatie. Ze is immers meer divers en bevat meer houtachtige soorten.
De grotere diversiteit en de verhouting bewijst erop dat natuurlijke regeneratie van dit vegetatietype een goede manier is om de door brand opgelopen schade te herstellen. Men krijgt met andere woorden een natuurlijk herstel van de bosvegetatie. Doordat de branden een traditie zijn en dus jaarlijks terugkeren, krijgt de natuur geen kans op herstel. Investeren in herbebossing is nutteloos, het kost veel geld en bij een volgende traditionele brand gaat alle werk verloren.
Door dit onderzoek blijkt dus duidelijk dat men in de eerste plaats hoort te investeren in brandpreventie en milieuopvoeding en niet in herbebossingsprogramma’s.
AGREN, J. & ZACKRISSON, O. (1990). Age and size structure of Pinus Silvestris polulations on mires in central and northern Sweden. Journal of Ecology, 78, 1049-1062.
ALEXANDRE, D.-Y. (ed.) (1989). Dynamique de la regeneration naturelle en forêt dense de Côte d’Ivoire. Coll. Etudes et Théses, Paris, ORSTOM 102pp.
ANDREAE, M.O. & MERLET, P. (2001). Global estimate of emissions from wildland fires and other biomass burning. Global Biogeochemical Cycles, 15, 955-966.
ANDREAE, M.O., ROSENFELD, D., ARTAXO, P., COSTA, A.A., FRANK, G.P., LONGO, K.M. & SILVA-DIAS, M.A.F. (2004). Smoking rain clouds over the Amazon. Science, 303, 1337-1342.
BORMANN, F. M. & LIKENS, G.E. (1979). Development of vegetation after clear-cutting: species strategies and plant community dynamics. Pp. 103-137. In: Pattern and process in a forested ecosystem. Springer-Verlag, New York.
BOWEN, R.M., BOMPARD, J.M., ANDERSON, I.P., GUIZOL, P. & GOUYON, A. (2000). Anthropogenic Fires in Indonesia: A View From Sumatra, In: Forest Fires and Regional Haze in South East Asia, Radoievic, M. and Eaton, R. (eds.). Nova Science, New York.
BROOKFIELD, H. (ed.) (1994). Transformation with industrialisation in Peninsular Malaysia. New York, Oxford University Press.
BROOKMAN-AMISSAH, J., HALL, J.B., SWAINE, M.D. & ATTAKORAH, J.Y. (1980). A re-assessment of a fire protection experiment in north-eastern Ghana savanna. Journal of Applied Ecology, 17, 85-99.
BUTT, N., DAWSON, T. P. & MILLER, F (2002). The ecology of forest fires. ASEAN Biodiversity, 1, 18-21.
CATLIN, J., CARTER, J. & JONES, A. (2003). Appendix B: A science-based tool for assessing available forage and grazing capacity of GSENM grazing allotments to meet rangeland health standards. Bron: http://www.rangenet.org/directory/jonesa/sulrprec/appendixb_files/image…
COCHRANE, M. & SCHULZE, M.D. (1998). Forest fires in the Brazilian Amazon. Conservation Biology, 12, 948-949.
COMEAU, P.G., FILIPESCU, C.N., KABZEMS, R. & DELONG, C. (2004). Early growth of white spruce underplanted beneath spaced and unspaced aspen stands in northeastern British Columbia. Canadian Journal of Forest Research, 34, 2277-2283.
CONNEL, J.H. (1978). Diversity in tropical rain forests and coral reefs. Science, 199, 1302-1310.
DE ROUW, A. (1993). Regeneration by sprouting in slash and burn rice cultivation, Taï rain forest, Côte d’Ivoire. Journal of Tropical Ecology, 9, 387-408.
FROST, P.G.H. & ROBERTSON, F. (1985). Chapter 5: the ecological effect of fire in savannas. In: Determinants of tropical savannas. Walker, B.H. (ed.). IRL Press, Oxford.
GENTRY, A.H. (1996). A field guide to the families and genera of woody plants of north west South America (Colombia, Ecuador, Peru). University of Chicago Press, Chicago.
GIBBENS, R.P., MCNEELY, R.P., HAVSTAD, K.M., BECK, R.F. & NOLEN, B. (2005). Vegetation changes in the Jornada Basin from 1858 to 1998. Journal of Arid Environments, 61, 651-668.
GILLON, D. (1983). The fire problems in tropical savannas. In: Boulière, F. (ed). Ecosystems of the world. Part 13: Tropical Savannas. Elsevier, Amsterdam.
GIMINGHAM, C.H. & MALLIK, A.U. (1983). Regeneration of heathland plants following burning. Vegetatio, 53, 45-58.
GLOVER, P.E. (1968). The role of fire and other influences on the savanna habitat, with suggestions for further research. East African Wildland Journal, 6, 131-137.
GOH, K.T., SCHWELA, D.H., GOLDAMMER, J.G. & SIMPSON, O. (eds.) (1999). Health guidelines for vegetation fire events. Background papers. Published on behalf of UNEP, WHO and WMO. Institute of environmental epidemiology, ministry of environment, Singapore. Namic Printers, Singapore, 498pp.
HENDERSON, M.K. & KEITH, D.A. (2002). Correlation of burning and grazing indicators with composition of woody understorey flora of dells in a temperate eucalypt forest. Australian Ecology, 27, 121-131.
HOFMAN, G., SALOMEZ, J. & DE NEVE, S. (2005). Nutriëntenbeheer. Cursus, Gent, Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen, Universiteit Gent, 259pp.
HOPKINS, B. (ed.) (1974). Forest and savanna. Heinemann, 154pp.
HOUSE, J.I., PRENTICE, C. & LE QUERE, C. (2002). Maximum impacts of future reforestation or deforestation on atmospheric CO2. Global Change Biology, 8, 1047-1052.
HUIZINGH, K.R.E. (ed.) (1999). Inleiding SPSS 9.0 voor Windows en data entry. Schoonhoven, Academic Service, 370pp.
HUTCHINSON, J. & DALZIEL, M.M. (1954-1972). Flora of West Tropical Africa (revised by R. W. J. Keay & F. N. Hepper), 2nd ed., vols 1-3. Crown Agents, London.
INSTITUTO GEOGRAFICO MILITAR (IGM) (1980). Topografische kaart La Carolina: 1:25000. IGM, Quito.
JAEGER, P. & ADAMS, J.-C. (1980). Recensement des végéteaux vasculaires des Monts Loma (Sierre Leone) et des pays de piedmont. Mémoires de Botanique Systématique (Boissiera) Genéve 32.
JOHNSTON, F.H., KAVANAGH, A.M., BOWMAN, D.M.J.S. & SCOTT, R.K. (2002). Exposure to bushfire, smoke and asthma: an ecological study. Medical Journal of Australia, 176, 535-538.
JONGMAN, R. H., TER BRAAK, C. J. F. & VAN TONGEREN, O. F. R. (eds.) (1995). Data analysis in community and landscape ecology, New edition. Cambridge University Press, Cambridge.
JORGENSEN, P.M. & LEON-YANEZ, S. (1999). Catalogue of the vascular plants of Ecuador. Missouri Botanical Garden Press, St. Louis, Missouri.
JORGENSEN, P.M. & ULLOA-ULLOA, C. (1994). Seed plants of the high Andes of Ecuador – a checklist. AAU Reports, 34, 1-443. Aarhus University Press, Aarhus.
KIMMINS, H. (1992). Balancing act: environmental issues in Forestry UBC Press, University of British Columbia, Canada.
KINDT, R. & BURN, R.W. (2003). The biodiversity analysis package. Resources and guidelines for the analysis of biodiversity and ecological information. World Agroforestry Centre, Nairobi, Kenya.
KONSTANTINIDIS, P., TSIOURLIS, G. & GALATSIDAS, S. (2005). Effects of wildfire season on the resprouting of kermes oak (Quercus coccifera L.). Forest Ecology and Management, 208, 15-27.
LALIBERTE, A.S., RANGO, A., HAVSTAD, K.M., PARIS, J.F., BECK, R.F., MCNEELY, R. & GONZALEZ, A.L. (2004). Object-oriented image analysis for mapping shrub encroachment from 1937 to 2003 in southern New Mexico. Remote Sensing of Environment, 93, 198-210.
LAWRENCE, D.M. & SLINGO, J.M. (2004). An annual cycle of vegetation in a GCM. Part II: global impacts on climate and hydrology. Climate Dynamics, 22, 107-122.
LEWIS, P.R. & CORBETT, S.J. (2002). Bushfires, airpollution and asthma. Medical Journal of Australia, 176, 517.
LEISCHNER, B. & BUSSMANN, R.W. (2003). Timber market and timber use in southern Ecuador. Lyonia, 5, 51-60.
LEMIEUX, P.M., LUTES, C.C. & SANTOIANNI, D.A. (2004). Emissions of organic air toxics from open burning: a comprehensive review. Progress in Energy and Combustion Science, 30, 1-32.
LEVINE, J.S. (2003). Burning domestic issues. Nature, 423, 28-29.
LLORET, F., VERDU, M., FLORES-HERNANDEZ, N. & VALIENTE-BANUET, A. (1999). Fire and resprouting in Mediterranean ecosystems: insights from an external biogeographical region, the Mexical shrubland. American Journal of Botany, 86, 1655-1661.
MATSUEDA, H., TAGUCHI, S., INOUE, H.Y. & ISHII, M. (2002). A large impact of tropical biomass burning on CO and CO2 in the upper troposphere. Science in China, 45, 118-125.
MCKENZIE, D., GEDALOF, Z., PETERSON, D.L. & MOTE, P. (2004). Climatic change, wildfire, and conservation. Conservation Biology, 18, 890902.
MENASSIE GASHAW, MICHELSEN, A., FRIIS, I., JENSEN, M., SEBSEBE DEMISSEW & ZERIHUN WOLDU (2002). Post-fire regeneration strategies and tree bark resistance to heating in frequently burning tropical savanna woodlands and grasslands in Ethiopia. Nordic Journal of Botany, 22, 19-31.
MENAUT, J.C. (1977). Evolution of plots protected from fire since 13 years in a Guinea savanna of Ivory Coast. Actas del IV symposium nacional de ecologia tropical, Panama, 2, 541-558.
MILES, J. (1987). Vegetation succession: past and present perceptions. Pp. 1-29. In: Gray, A. Y., Crawley, M. J. & Edwards, P. J. (eds). Colonization, succession and stability. Blackwell Scientific Publications, Oxford.
MINISTERIO DE AGRICULTURA Y GANADERIA (2001). Bodemanalyse en interpretatie. Laboratorio de suelos, Ecuador.
MOON, K.H. & PARK, D.K. (2004). The role and activity of NGO’s in reforestation in the north east Asian regio. Forest Ecology and Management, 201, 75-81.
MORGAN, P. & NEUENSCHWANDER, L.F. (1988). Seed-bank contributions to regeneration, of shrub species after clear-cutting and burning. Canadian Journal of Botany, 66, 169-172.
MORRISON, D.A. & RENWICK, J.A. (2000). Effects of variation in fire intensity on regeneration of co-occuring species of small trees in the Sydney region. Australian Journal of Botany, 48, 71-79.
NIEMANN, J.D. & ELTAHIR, E.A.B. (2004). Prediction of regional water balance components based on climate, soil, and vegetation parameters, with application to the Illinois River Basin. Water Resources Research, 40, W03103, doi:10.1029/2003WR002806.
NISKANEN, A. (1998).Value of external environmental impacts of reforestation in Thailand. Ecological Economics, 26, 287-297.
ODION, D.C. & DAVIS, F.W. (2000). Fire, soil heating, and the formation of vegetation patterns in chaparral. Ecological Monographs, 70, 149-169.
ODUM, L. (1969). The strategy of ecosystem development. Science, 164, 262-270.
OTTOY, J.P. (2002). Inleiding tot S-Plus voor Windows. Cursus, Gent, Vakgroep Toegepaste Wiskunde, Biometrie en Procesregeling, Faculteit Landbouwkundige en Toegepaste Biologische Wetenschappen, Universiteit Gent, 177pp.
PERRYMAN, B.L., OLSON, R.A., PETERSBURG, S. & NAUMANN, T. (2002). Vegetation response to prescribed fire in Dinosaur National Monument. Western North American Naturalist, 62, 414-422.
POULENARD, J., PODWOJEWSKI, P., JANEAU, J.L. & COLLINET, J. (2001). Runoff and soil erosion under rainfall simulation of Andisols from the Ecuadorian Paramo: effect of tillage and burning. CATENA, 45, 185-207.
PURDIE, R.W. (1977). Early stages of regeneration after burning in dry sclerophyll vegetation. II Regeneration by seed germination. Australian Journal of Botany, 25, 35-46.
PYNE, S. (2001). Challenges for policy makers. In: ISDR working group on wildland fire 2002. UN international strategy for disaster reduction (ISDR), Inter-agency task force for disaster reduction, working group 4 on wildland fire, report of the second meeting, Geneva, 3-4 December 2001. Bron: http://www.unisdr.org/unisdr/WGroup4.htm
ROBERTS-PICHETTE, P. & GILLESPIE, L. (1999). Terrestrial vegetation biodiversity monitoring protocols. EMAN Occasional Paper Series, Report No. 9. Ecological Monitoring Coordinating Office, Burlington, Ontario.
RODRIGUES, R.R., MARTINS, S.V. & DE BARROS, L.C. (2004). Tropical Rain Forest regeneration in an area degraded by mining in Mato Grosso State, Brazil. Forest Ecology and management, 190, 323-333.
RUDEL, T.K. & FU, C. (1996). A requiern for the southern regionalists: Reforestation in the South and the uses of regional social science. Social Science Quarterly, 77, 804-820.
RUDEL, T.K., PEREZ-LUGO, M. & ZICHAL, H. (2000). When fields revert to forest: development & spontaneous reforestation in post-war Puerto Rico. Professional Geographer, 52, 386-397.
SANFORD, W.W. (1982). The effects of seasonal burning: a review. Pp. 160-188. In: Sanford, W.W., Yefusu, H.M. & Ayeni, J.S.O. (eds.), Nigerian savanna, , Kainki Lake Research Institute, New Bussa.
SANFORD, W.W. & ISICHEI, A.O. (1986). Savanna. In: Lawson, W.G. (ed). Plant ecology in West Africa. John Wiley & Sons Ltd, 357pp.
SCHWELA, D.H., GOLDAMMER, J.G., MORAWSKA, L.H. & SIMPSON, O. (1999). Health guidelines for vegetation fire events. World Health Organization, Singapore, 219pp.
SILVER, W.L., KUEPPERS, L.M., LUGO, A.E., OSTERTAG, R. & MATZEK, V. (2004). Carbon sequestration and plant community dynamics following reforestation of tropical pasture. Ecological Applications, 14, 1115-1127.
SOMMERFIELD, R.J. (1977). Tropical plants with sweetening properties, physiological and agronomic problems of protected cropping. I Dioscoreophyllum cumminsii. Economic Botany, 31, 331-339.
STOCKER, G.C. (1981). Regeneration of a North Queensland rain forest following felling and burning. Biotropica, 13, 86-92.
STROMGAARD, P. (1986).Early secondary succession on abandoned shifting cultivator’s plot in the Miombo of South Central Africa. Biotropica, 18, 97-106.
TARREGA, R., LUIS-CALABUIG, E & ALONSO, I. (1995). Comparison of the regeneration after burning, cutting and ploughing in a Cistus ladanifer shrubland. Vegetatio, 120, 59-67.
UHL, C. (1987). Factors controlling succession following slash and burn agriculture in Amazonia. Journal of Ecology, 75, 377-407.
UHL, C. (1998). Perspectives on wildfire in the humid tropics. Conservation Biology, 12, 942-943.
UHL, C. & MURPHY, P. (1981). A comparison of productivities and energy values between slash and burn agriculture and secondary succession in the Upper Rio Negro Region of the Amazon basin. Agro-Ecosystems, 7, 63-84.
ULLOA-ULLOA, C. & JORGENSEN, P.M. (1993). Arboles y arbustos de los Andes del Ecuador. AAU Reports, 30, 1-264, 2de editie, 1995, Abya-yala, Quito.
WALTER, V.R. et al. (eds.) (2005). Millennium ecosystem assessment synthesis report: a report of the millennium ecosystem assessment. Island Press, Washington. 219pp.
WALTERS, M., MIDGLEY, J.J. & SOMERS, M.J. (2004). Effects of fire and fire intensity on the germination and establishment of Acacia karroo, Acacia nilotica, Acacia luederitzii and Dichrostachys cinerea in the field. BMC Ecology, 4, 3.
WEZEL, A., STEINMULLER, N. & FRIEDERICHSEN, J.R. (2002). Slope position effects on soil fertility and crop productivity and implications for soil conservation in upland northwest Vietnam. Agriculture, ecosystems and environment, 91, 113-126.
WHELAN, R.J. & YORK, J. (1998). Post-fire germination of Hakea sericea and Petrophile sessilis after spring burning. Australian Journal of Botany, 46, 367-376.
WHITMORE, T.C. (1982). Tropical rain forests of the Far East (2nd ed.). Clarendon Press, Oxford. 352pp.
WHITMORE, T.C. (1983). Secondary succession from seed in tropical rain forest. Forestry Abstracts, 44, 767-779.
WHITMORE, T.C. (1998). An introduction to tropical rain forests. Oxford University Pres, Oxford, U.K.
WORKING GROUP ON WILDLAND FIRE, UNITED NATIONS INTERNATIONAL STRATEGY FOR DISASTER REDUCTION (ISDR) & GLOBAL FIRE MONITORING CENTER (GMFC) (2003). Outcomes of the international wildland fire summit, Sydney, Australia, 8 october 2003. International Forest Fire News, 29, 40-55.
WRI (World Resources Institute) (1999). Forest resources: temperate and boreal forests. WRI, Washington DC.
YOUNG, K. R., EWEL, J. J. & BROWN, B. J. (1987). Seed dynamics during forest succession in Costa Rica. Vegetatio, 71, 157-173.
INTERNETBRONNEN
http://ocw.mit.edu/OcwWeb/Political-Science/17-554Political-Economy-of-…
http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/ec.html
http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/xx.html
http://www.ecuadorexplorer.com
http://www.fao.org/countryprofiles/Maps/ECU/07/tp/index.html
http://www.fire.uni-freiburg.de/inventory/gvfi.htm
http://www.latinoamerica.it/ mappe/ecuador.htm
http://www.rangenet.org/directory/jonesa/sulrprec/appendixb_files/image…
http://www.unisdr.org/unisdr/WGroup4.htm
SOFTWARE
HAMMER, Ø., HARPER, D.A.T. & RYAN, P.D. (2001). PAST: Paleontological Statistics Software Package for Education and Data Analysis. Palaeontologia Electronica 4(1): 9pp. http://palaeo-electronica.org/2001_1/past/issue1_01.htm
HOOD, G. (2002). Poptools. http://www.cse.csiro.au/CDG/poptools/index.htm