Problematiek en preventie van obstetrische vaginale fistels in ontwikkelingslanden

Annegreet Knies
Persbericht

Problematiek en preventie van obstetrische vaginale fistels in ontwikkelingslanden

Vesico-vaginale fistels in Afrika. De vroedvrouw in ontwikkelingswerk

op zoek naar een oplossing

 
De foto

Lydia is een Belgisch meisje van bijna 10. Vandaag bezoekt ze samen met haar ouders een dorpje in het zuiden van Burkina Faso. Daar loopt ze vrolijk met een baby op haar rug gebonden. Een Afrikaanse vrouw heeft haar geholpen om de doek vast te maken. Zo is ze net een Afrikaanse mama en ze geniet van haar “spel”.

Voor veel meisjes, niet veel ouder dan Lydia, is dit de realiteit van elke dag. Van jongs af aan werken zij in en om het huis. Soms worden ze op veel te jonge leeftijd uitgehuwelijkt. Dan kunnen ze al zwanger zijn, voordat hun lichaam daar eigenlijk klaar voor is.

 

Foto door Ineke van Dingenen

 

Een vergeten complicatie

Door ondervoeding, hebben veel Afrikaanse meisjes bovendien een groeiachterstand. Dit maakt dat zij nog een extra risico hebben op foeto-pelvische disproportie, waarbij het hoofd van de baby te groot is ten opzichte van het bekken. Als het hoofdje niet door het baringskanaal past, zal de geboorte plaatsvinden als er al verweking van de schedel is opgetreden. Dit betekent dat de baby zal sterven als er niet wordt ingegrepen en bovendien kunnen er bij de vrouw zelf allerlei complicaties optreden. Een vesico-vaginale fistel (VVF) is zo’n complicatie en één van de ergste dingen die een vrouw kan overkomen.

Dit kan ook bij oudere vrouwen voorkomen, want iedere bevalling die te lang duurt, geeft kans op een VVF. Tijdens langdurige niet-vorderende arbeid, wordt voortdurend de bloedtoevoer naar de zachte bekkenweefsels belemmerd. Dit kan leiden tot het afsterven van de weefsels tussen de vagina en de blaas.

In Europa zal de vrouw een keizersnee krijgen voordat het zover komt, maar de plattelandsvrouwen en nomaden in ontwikkelingslanden bevallen meestal ver uit de buurt van een ziekenhuis. Vaak laat hun cultuur of hun man het niet eens toe dat zij medische hulp zoeken. Hierdoor is VVF bij ons een vergeten complicatie, terwijl het in Afrika veelvuldig voorkomt.

 

Het verhaal van Iye Sowoddie

Een aanleiding tot het maken van dit eindwerk was het verhaal van Iye Sowoddie. (Mercy Ships nieuws januari 2006). Het illustreert de afschuwelijke gevolgen die VVF met zich meebrengt en men kan wel nagaan dat VVF-patiënten vaak zwaar getraumatiseerd zijn:

Foto: Post-gazette.

 http://www.post-gazette.com/pg/05066/467383.stm

Iye is een vrouw van 40 jaar uit Sierra Leone. Zij kreeg in haar leven vijf kinderen, waarvan er twee zijn gestorven. Tijdens de burgeroorlog van haar land, werd zij gevangen genomen door de rebellen en geslagen elke keer als zij haar werk voor hen niet goed genoeg had gedaan. 17 jaar geleden werd haar jongste kind geboren en nam haar leven weer een afschuwelijke wending. Sinds die dag was zij ernstig incontinent. Dag en nacht stroomde de urine langs haar benen. Haar man verliet haar, omdat hij de stank niet verdragen kon en omdat zij hem toch geen kinderen meer kon geven. Zij overleefde al die jaren door buiten eten bij elkaar te scharrelen. Dit ging zo door totdat zij hoorde over een kliniek waar ze haar konden opereren (de ‘Aberdeen Clinic and Fistula Center’). Daar werd zij gratis geholpen en voor het eerst ging zij weer droog naar huis. Een dankbare patiënte.

 

Herstel

Volgens schattingen zijn er vandaag de dag in ontwikkelingslanden zo’n 2 miljoen vrouwen die lijden aan VVF. In Afrika komen er elk jaar zo’n 100.000 nieuwe fistel-patiënten bij.

Hersteloperaties voor VVF zijn mogelijk, maar er is een groeiende achterstand. Met de huidige voorzieningen, zou het zeker nog 400 jaar duren, voordat alle patiënten geholpen zijn, als er zich tenminste geen nieuwe gevallen zouden voordoen. Vaak weten VVF-patiënten niet eens dat herstel mogelijk is. Zelfs als ze het wel weten, hebben ze meestal het geld niet voor de operatie. Daarom zal dit probleem in ontwikkelingslanden blijven bestaan, als er niet gewerkt wordt aan een andere aanpak.

 

Preventie

Dat VVF zoveel voorkomt in ontwikkelingslanden is intriest, vooral als men bedenkt dat deze complicatie bijna geheel voorkomen zou kunnen worden. Het is namelijk het resultaat van een arbeid die slecht is opgevolgd. Een aantal factoren moet uit de weg worden geruimd om een einde te maken aan het VVF-probleem.

Preventie moet vooral gericht zijn op het bestrijden van zwangerschappen bij jonge meisjes en het bereikbaar maken van gezondheidscentra. Sensibilisering van de regeringsleiders en de mannen die thuis de dienst uitmaken, is hierbij een sleutelelement.

Zolang vrouwen in ontwikkelingslanden niet de kracht en de kennis hebben om op te komen voor hun rechten zal er geen einde komen aan hun problemen. Een andere belangrijke factor is daarom het promoten van onderwijs voor de vrouw.

 
Tenslotte bestaat er een mentaliteitsprobleem onder de plaatselijke vroedvrouwen, waardoor vrouwen soms zelfs binnen de muren van een kliniek aan hun lot worden overgelaten. Vaak wordt er slecht gebruik gemaakt van eenvoudige hulpmiddelen om complicaties op te sporen.

 

Een taak voor vroedvrouwen

Er is nog een lange weg te gaan voordat het einde van VVF bereikt zal zijn. Maar deze ontwikkeling heeft jaren geleden ook plaats gevonden in de westerse wereld en is dus niet onhaalbaar. Door onze kennis te delen, kan het proces hopelijk bespoedigd worden.

Het geven van voorlichting aan de bevolking, maar ook het verder trainen van plaatselijke vroedvrouwen spelen een belangrijke rol bij dit proces. Dit is werk wat door westerse vroedvrouwen kan worden opgenomen.

Daarnaast is er verder wetenschappelijk onderzoek nodig over de VVF-problematiek om zicht te krijgen op een oplossing. Een duidelijker beeld van de cijfers, zal ook regeringsleiders aanzetten om de bestrijding van VVF prioriteit te maken. Ook hierin kunnen vroedvrouwen die ontwikkelingswerk doen vanuit hun werkveld bijdragen.

De brochure die gemaakt is als onderdeel van dit eindwerk, is bedoeld als introductie van het VVF-probleem voor westerse vroedvrouwen. Het eindwerk wil de aandacht vestigen op het leed van vrouwen als Iye Sowoddie. Zij hebben het zeker verdiend.

 

Bronnen: Zie literatuurlijst eindwerk Problematiek en preventie van obstetrische vaginale fistels in ontwikkelingslanden (2007).

Bibliografie

Ahmad, S., Nishtar, A., Hafeez, G.A., Khan, Z. (2005). Management of vesico-vaginal fistulas in women. International Journal of Gynaecology & Obstetrics, 88(1), 71-5.

 

Arrowsmith, S., Hamlin, E.C., Wall, L.L. (1996). Obstucted labor injury complex: obstetric fistula formation and the multifaceted morbidity of maternal birth trauma in the developing world. Obstetric & Gynaecological Survey, 51(9), 568-74.

 

Browning, A., Patel, T.L. (2004). FIGO initiative for the prevention and treatment of vaginal fistula. International Journal of Gynaecology & Obstetrics, 86(2), 317-22.

 

Campaign to End Fistula. (S.a.). Geraadpleegd op 24 november 2006, http://www.endfistula.org/

 

CIA CIA World Factsbook. (Updated 17 April 2007). Geraadpleegd op 27 april 2007, https://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/uv.html

 

Cook, R.J., Dickens, B.M., Syed, S. (2004). Obstetric fistula: the challenge to human rights. International Journal of Gynaecology & Obstetrics, 87(1), 72-7.

 

Coombes, R. (2004). Supporting surgery for obstetric fistula. BMJ, 329, 1125-1126.

 

Donnay, F., Weil, L. (2004). Obstetric fistula: the international response. The Lancet, 363(9402), 71-2.

 

Fistula Foundation. (S.a.). Fistula links. Geraadpleegd op 3 april 2006, http://www.fistulafoundation.org/aboutfistula/fistulalinks.html

 

Gees, L. Kelst, L. van, Maes, I. (2005). Handleiding bij het eindwerk voor het 2de en 3de jaar vroedkunde. [Niet gepubliceerde cursus.] Leuven, Katholieke Hogeschool Leuven, departement verpleeg- en vroedkunde.

 

Gharoro, E.P., Abedi, H.O. (1998). Vesico-vaginal fistula in Benin City, Nigeria. International Journal of Gynaecology & Obstetrics, 64, 313-314.

 

Háparako Stichting. (S.a.). De bevolking van Burkina Faso. Geraadpleegd op 21 mei 2007, http://www.haparako.com/nl/burkina/index.htm

 

Hilton, P. (2003). Vesico-vaginal fistulas in developing countries. International Journal of Gynaecology & Obstetrics, 82(3), 285-95.

 

Mercx, M., (2002), Hoe schrijf ik zelf een folder of brochure? Tijschrift gezondheidsvoorlichting, november 2002,1-3.

 

Mercy Ships. (S.a.).  Newsletter 1-31 January, 2006. Geraadpleegd op 24 maart 2006, http://www.mercyships.org/site/c.agLOI4OFKrF/b.1355287/k.5235/131_Janua…

 

Mercy Ships. (S.a.). VVF surgery. Geraadpleegd op 6 mei 2006, http://www.mercyships.org/site/c.agLOI4OFKrF/b.1078075/k.A270/VVF_Surge…

 

O’Loughlin, J. (1997). Safe motherhood: impossible dream or achievable reality? The Medical Journal of Australia, 167, 622-625.

 

Smith, G.L., Williams, G. (1999). Vesicovaginal fistula. BJU International, 83, 564-570.

 

Steiner, A.K. (1996). The problem of postpartum fistulas in developing countries. Acta Tropica, 62, 217-223.

 

Sunday-Adeoye, I.M., Okonta, P., Twomey, D. (2004). Symphysiotomy at the Mater Misericodiae Hospital Afikpo, Ebonyi State of Nigeria (1982-1999): a review of 1013 cases. Journal of Obstetrics & Gynaecology, 24(5), 525-29.

 

UNFPA, EngenderHealth. (2003). Obstetric Fistula Needs Assessment Report: Findings from Nine African Countries.

 

UNFPA, Ministerie van Volksgezondheid en Sociale Zaken Mauritanië. (2004). Analyse de la situation des fistules obstetrical de Mauritanie.

 

UNFPA, Ministerie van Volksgezondheid Burkina Faso. (2004). Analyse de la prise en charge des fistules urogenitales au niveau des services de référence du Burkina 2001-2003.

 

Waaldijk, K. (2004). The immediate management of fresh obstetric fistulas. American Journal of Obstetrics & Gynaecology, 191(3), 795-9.

 

Wall, L.L., Fitsari 'dan Duniya. (2002). An African (Hausa) praise song about vesicovaginal fistulas. Obstetrics & Gynaecology, 100(6), 1328-32.

 

Wall, L.L., Karshima, J.A., Kirschner, C., Arrowsmith, S.D. (2004). The obstetric vesicovaginal fistula: characteristics of 899 patients from Jos, Nigeria. American Journal of Obstetrics & Gynaecology, 190(4), 1011-9.