Shortsea shipping en binnenvaart in de Europese Unie als alternatieve transportmodi
Shortsea shipping en binnenvaart in de Europese Unie:
Een economische en beleidsmatige benadering van shortsea shipping en binnenvaart als alternatieve transportmodi voor het Europese hinterland.
De economische activiteit in Europa kende na de pijnlijke gebeurtenissen van 11 september 2001
een voelbare vertraging. Sinds enkele jaren slaagt de economie zicht te herpakken en dit kent zijn
invloed op de transportsector in de gehele EU - 27. Dat is goed nieuws voor mensen die
afstuderen in transportstudies of die werken in deze sector, maar minder goed nieuws voor het
milieu en voor de maatschappij. De groei van het transport lijkt in de gehele Europese Unie nog
steeds grotendeels te worden opgeëist door het wegvervoer.
Het goederenvervoer op de weg groeit nog steeds sneller en meer significant dan andere modi in
de EU. Door dit fenomeen van de laatste decennia slibben stilaan de wegen toe, kent men een
hoog aantal dodelijke ongevallen op de weg en worden de eerste gevolgen van het broeikaseffect
voelbaar. De enorme problemen overtuigen langzaam maar zeker de beleidsmakers en de
publieke opinie van de noodzaak tot een grondige verschuiving van het goederenvervoer van de
weg naar betere vervoersmodi zoals shortsea shipping en binnenvaart.
De ervaringen in de EU-15 leren ons dat deze verschuiving enkel mogelijk is bij een sub –
optimale logistieke verdeling, dwz. een situatie wanneer een andere configuratie van de
vervoersketen zou leiden tot betere bedrijfsresultaten. De ontwikkelingen in de intermodale
logistiek bieden aan deze problematiek belangrijke oplossingen. Een betere keuze van mix van
vervoermodi en een sterke integratie van de verschillende modi kunnen leiden tot een optimale
vervoersketen met een zo laag mogelijke logistieke kost. Intermodaliteit let daarbij tevens op de
sociale aanvaardbaarheid van de gekozen vervoersmodi.
Daarom spelen shortsea shipping en binnenvaart een belangrijke rol in de hedendaagse
intermodale configuratie. Deze modi zijn namelijk relatief goedkoop, betrouwbaar, veilig en
milieuvriendelijk. Toch kennen deze modi enkele belangrijke hinderpalen waardoor ze niet
volledig tot ontwikkeling kunnen komen. Ze zijn nog steeds onvoldoende gekend en bemind bij
het grote publiek. Ten tweede, shortsea shipping en binnenvaart hebben af te rekenen met een
weinig doorzichtig en zeer omslachtige regelgeving. Dit vereist een meerkost in het opvolgen
van de betreffende politiek die niet alle betrokken ondernemingen als wenselijk beschouwen.
Deze complexe institutionele setting werkt bovendien marktonzekerheid in de hand met
negatieve effecten op de investeringen.
Vervolgens kampen deze modi met een inlandse infrastructuur die niet overal in Europa even
toegankelijk is door slecht onderhoud of door het ontbreken van belangrijke verbindingen.
- In deze scriptie kom ik tot vijf conclusies:
- men kan door de complexiteit van de multimodale keten een vervoersmodus niet meer zuiver vanuit de eigen modus beoordelen zonder een idee te hebben over de verhouding van deze modus tot de internationale markt en de andere modale toepassingen.
- Ten tweede zijn op een beleidsmatig niveau de kenmerken tussen shortsea shipping en
binnenvaart enorm gelijklopend. - Ten derde is er een nood aan harmonisatie van de regelgeving voor beiden modi. Het debat hierover ten gronde is van primordiaal belang om in de toekomst de beleidsproblemen slagvaardig en daadkrachtig aan te kunnen pakken.
- In het aanbieden van geïntegreerde multimodale pakketten aan klanten, komt het veelvoud aan regelgeving duidelijk naar voren.
- de beleidsdoelstellingen uit het witboek omtrent de ondersteuning van de SSS en binnenvaart lijken niet consistent met de prioriteiten van de Commissie voorgesteld door de groep Van Miert.
Bibliografie
Bibliografie
Barents R. en Brinkhorst L.J., Grondlijnen van Europees Recht, Kluwer, Deventer, 2003, pag. 183-184
Blauwens G., De Baere P. en Van de Voorde E., 2001, Vervoerseconomie, Standaard
Uitgeverij, Antwerpen, pag. 30 – 32, 54 – 63, 278, 283 – 287, 371 – 415
Belgische Senaat, 2001, Art. 1 in de memorie van toelichting, ZITTING 2000-2001, 11 MEI 2001,
Wetsontwerp houdende instemming met het Aanvullend Protocol nr. 5 bij de Herziene Rijnvaartakte, en
met de Verklaring, gedaan te Straatsburg op 28 april 1999
Bursens P., Helsen S., 2005, The OMC, a legitimate mode of governance?, UA
Claessens E., 1973, Railroads and Inland Waterways synthesis, studiecentrum voor economisch en sociaal
onderzoek, UFSIA, pag. 18 – 20
Claessens E. 2003, 30x30 matrix van de totale handelstromen in de EU 30 (in 1000 EUR)
COM, 1969, Verordening 1191/69/EG betreffende het optreden van de lidstaten ten aanzien van met het
begrip openbare dienst verbonden verplichtingen op het gebied van het vervoer per spoor, over de weg en
over de binnenwateren
COM, 1970, Verordening 1107/70/EG betreffende de steunmaatregelen op het gebied van het vervoer per
spoor, over de weg en over de binnenwateren.
COM, 1976, Richtlijn 76/135/EG van de Raad, inzake de wederzijdse erkenning van scheepsattesten voor
binnenschepen, Brussel
COM, 1980, richtlijn betreffende de statistische registratie van het goederenvervoer over de
binnenwateren, 80/1119/EEG
COM, 1982, Richtlijn 82/714/EG, die de erkenning van de verschillende vaarbewijzen beschrijft, Brussel
COM, 1991, Verordening 3921/91/EG van de Raad van 16 december 1991 tot vaststelling van de
voorwaarden waaronder vervoersondernemers worden toegelaten tot binnenlands goederen- en
personenvervoer over de binnenwateren in een Lidstaat waar zij niet gevestigd zijn
COM, 1995, richtlijn 95/64/EG, betreffende statistische informatie over het zeevervoer van goederen en
passagiers, Brussel
COM, 1996, verordening nr. 1356/96 van de Raad tot vaststelling van gemeenschappelijke voorschriften
voor het vervoer van goederen of personen over de binnenwateren, tussen de Lidstaten, om voor dit
vervoer het vrij verrichten van diensten te verzekeren. Artikel 1
COM, Richtlijn 96/75/EG van de Raad van 19 november 1996 houdende voorschriften inzake bevrachting
en prijsvorming in de sector nationaal en internationaal goederenvervoer over de binnenwateren in de
Gemeenschap
COM, 1997, Mededeling van de Commissie aan de Raad,aan het Europees Parlement,aan het Economisch
en Sociaal Comité en aan het Comité van de Regio's - 97/243/EG, Intermodaliteit en Intermodaal
vrachtvervoer in de Europese Unie - Een systeembenadering van het vrachtvervoer - Strategieën en acties
voor het verhogen van efficiëntie,dienstverlening en duurzaamheid.
63
COM, 1999, Verordening 718/1999 van de Raad betreffende het beleid ten aanzien van de capaciteit van
de communautaire binnenvaartvloot, met het oog op de bevordering van het vervoer over de
binnenwateren.
COM, 2001, Brochure Witboek, Het Europese vervoersbeleid tot het jaar 2010: tijd om te kiezen,
Luxemburg
COM, 2001, Witboek Het Europese vervoersbeleid tot het jaar 2010: tijd om te kiezen, Brussel, pag. 11 –
15, 51 – 55
COM, EUROSTAT, 2002, EU Intermodal Freight Transport, Key statistical data 1992-1999, Working
papers and studies, Luxemburg, pag. 53
COM, 2002, Voorstel tot amendering van richtlijn 1999/32/EG, betreffend de zwavelinhoud van brandstof
voor het zeevervoer
COM, 2002, mededeling betreffende de strategie om atmosferische emissies van zeeschepen te
verminderen
COM, 2003, Mededeling van de Europese Commissie 2003/155/EG, actieprogramma ter bevordering van
de korte vaart, Brussel, pag.3 – 5
COM, 2003, Mededeling 2003/253/EG, actieprogramma voor de douane in de Europese Gemeenschap,
pag.1
COM, 2003, Verordening 1382/2003/EG van het Europees Parlement en de Raad van 22 juli 2003
betreffende de toekenning van communautaire financiële bijstand om de milieuprestaties van het
vrachtvervoersysteem te verbeteren (Marco Polo - programma), blz. 1 – 5
COM, 2003, Directoraat - Generaal voor Onderzoek, External Costs, Research results on socioenvironmental
damages due to electricity and transport, Brussel
COM, 2004, Mededeling 2004/453/EG van de commissie aan de raad, het Europees parlement, het EESC
en het Comité van de Regio’s over de korte vaart, Brussel, pag. 2 – 3, 8 – 9
COM, 2005, 2005/44/EG Richtlijn betreffende geharmoniseerde River Information Services (RIS) op de
binnenwateren in de Gemeenschap
COM Eurostat, 2005, Europe in figures - Eurostat yearbook 2005, Paper publication
COM, EUROSTAT, 2006, Amerini G, SSS of goods 2000 – 2005, , in Statistics in focus, pag.4 – 5
COM & CCR, 2006, Marktobservatie v.d. Europese binnenvaart, DG TREN & CCR, pag.9 – 11, 14 – 21
COM, EUROSTAT, 2006, EU Energie en vervoer in cijfers: Statistical Pocketbook 2006
COM, 2006, Verordening van het Europees Parlement en de Raad van 6 september 2006 betreffende de
statistiek van het goederenvervoer over de binnenwateren
COM, 2006, mededeling van de commissie ten aanzien van de Raad en het Europees Parlement, Keep
Europe moving – sustainable mobility for our continent. Tussentijdse evaluatie van het transportwitboek
van de Europese Commissie van 2001, pag. 7 – 9, 6 – 8, 19, 20, 23 – 25, 92 – 93
COM, 2006, REPORT on the promotion of inland waterway transport: NAIADES, an integrated
European Action Programme for inland waterway transport 2006/2085, Raad, persmededeling, Vervoer,
Telecommunicatie en Energie, Luxemburg, 8 en 9 juni 2006, pag. 5 – 6
64
COM, 2006, Commission staff working document, annex to the Communication from the Commission on
the promotion of inland waterway transport “Naiades”, an Integrated European Action Programme for
Inland Waterway Transport, Brussel, pag. 23
COM, 2006, Mededeling van de Commissie 2006/380, tussentijdse evaluatie van het programma voor de
bevordering van de korte vaart, Brussel, pag. 2 – 4
COM, 2006, Verordening 1998/2006/EG betreffende de toepassing van de artikelen 87 en 88 van het
Verdrag op de – minimissteun
COM, EUROSTAT, 2007, real GDP growth rate, 1997 – 2006
De Decker M. J., 1991. Beginselen van Belgisch binnenvaartrecht, 312 – 314
ECMT, 2005, European Conference of Ministers of Transport, Trends in the Transport Sector 1970 –
2003
EESC, 2004, "Naar een pan-Europese regelgeving voor de binnenvaart" Publicatieblad Nr. C 010 van
14/01/2004 blz. 49 –57
EESC, 2006, ADVIES van het Europees Economisch en Sociaal Comité over, Het institutioneel kader
voor de binnenvaart in Europa (initiatiefadvies); Brussel, TEN/222, pag. 5
EFIN - Rapport, 2004, Een nieuw institutioneel kader voor de binnenvaart, European Framework for
Inland Navigation
Kinnock N., 1995, COM 95/691, Europese Commissie, Towards fair and efficient pricing in transport
policy, options for internalising the external costs of transport in the European Union, , Brussel
Lombardo G., 2004, Short Sea Shipping: Practices, Opportunities and Challenges, TransportGistics, Inc.,
White Paper Series
Macharis C. en Verbeke A, 1999, Intermodaal vervoer, Economische en strategische aspecten van het
intermodaal vervoer in Vlaanderen, Garant, Leuven, pag. 26 – 29,
Meersman H. en Van De Voorde E., 1996, Prognoses van de vraag naar goederenvervoer. Cijfers bij
economische groei, modale keuze en vervoerbeleid, Energie en Milieu, Pag. 131 – 136
Meersman H. en Van De Voorde E., 2005, Decoupling of Freight Transport and Economic Activity:
Realism or Utopia?, in ECMT (ed), 50 years of Transport Research: Experience Gained and Major
Challenges Ahead, OESO publicatie, Parijs, pag. 9 – 34
Ministerie van Verkeer en Waterstaat, 1997, Internationale studie intermodaal transport, Den Haag,
Ministerie van Vlaamse Gemeenschap, 2002, Besluit van de Vlaamse regering betreffende de verscherpte
loodsplicht voor vaartuigen in de Belgische territoriale zee en vaarwateren onder de bevoegdheid van het
Vlaamse Gewest, art.1, lid 5 – 6
Peeters C, Verbeke A, Declercq E. en Wijnolst N., 1995, Analysis of the Competitive Position of SSS:
development of policy measures – The Corridor Study, Delft, Delft University Press, 414
Peeters C en Webers H., 2006, European Maritime Clusters: Solving the definition and data puzzle,
Dynamic European Maritime Clusters, Dutch Maritime Network Series, publicatie no. 30, Universiteit
Delft, pag.135
PINE-groep, 2004, Studie “Prospects of Inland Navigation within the Enlarged Europe”, pag. 3 – 6
Promotiebureau SSS Vlaanderen, 2005, De EU-uitbreiding en SSS, Antwerpen, pag. 1
65
Radaelli M.C., 2003, The Open Method of Coordination: A new governance architecture for the European
Union? SIEPS, Zweden, pag. 51
Somers E., 2004, Inleiding tot het internationaal zeerecht, Kluwer, Mechelen: 19 – 63
Senden Linda A.J., Soft Law, Self-Regulation and Co-Regulation in European Law: Where Do They
Meet?, vol 9.1 ELECTRONIC JOURNAL OF COMPARATIVE LAW (januari 2005),
Senden Linda A.J., De toevlucht tot Soft Law door de Europese Commissie, Regelmaat, 1997, pag. 228
Trubek, D. M., Mosher, J.S., 2003, New Governance, Employment Policy and the European Social
Model. Governing Work and Welfare in a New Economy. European and American Experiments. J. T.
Zeitlin, D. Oxford, Oxford University Press.
UNITE project – Final report, 2003, Environmental costs cover air pollution, noise and global warming
costs. Unification of accounts and marginal costs for Transport Efficiency. 5th Framework – Transport
RTD.
Vanden Bogaerde F., 2006, Kluwer Vrachtinfo, nr.99, Jaargang 11, pag. 4 - 5
Van Hooydonck E, 2006, Zee- en transportrecht, UA, documentatiemap
Verberght E., 2006, De Europeanisering van het Binnenvaartbeleid, UA, Antwerpen, pag.11 – 19
Verhaege W. en Verbeke A., 1997, De economische betekenis van SSS voor de EU: huidige situatie en
toekomstmogelijkheden, deel I, Antwerpen, pag. 3 – 6, 12 – 13
