De Idriss-koffer als instrument voor het werken met Q’eqchi Maya-jongeren - Seksuele educatie in een rurale Guatemalteekse context

Anna Buyssens
Persbericht

De Idriss-koffer als instrument voor het werken met Q’eqchi Maya-jongeren - Seksuele educatie in een rurale Guatemalteekse context

 “Seksuele educatie op het Guatemalteekse platteland”

Tienerzwangerschappen en hiv infecties zijn een groot probleem in Guatemala en er is weinig tot geen preventie en preventiemateriaal. Ik vroeg me af of de aanpak en het materiaal, ontworpen in Vlaanderen om te werken met asielzoekers rond seksualiteit, ook bruikbaar zou zijn in een Guatemalteekse context.

Het aantal mensen met hiv in Guatemala is hoger in de streek waar Ak’ Tenamit gelegen is dan in de rest van het land. De hiv-epidemie treft vooral de jonge bevolking en de belangrijkste oorzaak van besmetting met het virus is seksueel contact.i Algemeen wordt erkend dat zwangerschap tijdens de adolescentie een grote impact heeft op het welzijn, de reproductieve gezondheid en de rechten van jonge vrouwen, maar ook op het ritme en richting van de algemene ontwikkeling van een land.ii Vorig jaar waren zes studenten tussen de 16 en 19 jaar van de middelbare school van Ak’ Tenamit zwanger.iii Guatemala’s culturele normen moedigen vroeg moederschap sterk aan. Vaak zien jonge vrouwen huwen en moeder worden als hun enige en beste optie, educatie- en werkmogelijkheden zijn gering.iv

Het taboe rond hiv, aids en seksualiteit en de stigmatisering van mensen die leven met hiv en aids bemoeilijkt het werken rond deze onderwerpen en de preventie van soa’s zoals hiv, en tienerzwangerschappen. Dit wordt in stand gehouden, versterkt of gecreëerd door o.a. geloof, het neoconservatisme en machismo. Geloof, en dan vooral het groeiende evangelisme, heeft een enorme invloed op de levenswijze van de mensen. Vele evangelische kerken in Guatemala stellen dat onthouding tot aan het huwelijk en trouw aan de partner de enige mogelijkheden zijn om soa’s te voorkomen. Anticonceptiva en condooms zijn ‘not done’.v Neoconservatieve regeringen, zoals de voormalige regering van de verenigde staten, hebben een soortgelijke boodschap.vi Daarenboven is er de enorme invloed van de machocultuur die ervoor zorgt dat er een beeld is van de stoere en sterke man en de zorgzame, gewillige en domme vrouw.vii

Seksuele vorming als oplossing?

Seksuele vorming, een belangrijke methode om mensen bewust te maken van o.a. de gevaren van soa’s en tienerzwangerschappen, valt niet binnen het curriculum van de school van Ak’ Tenamit.viii Daarenboven willen in Guatemala noch ouders noch leerkrachten en scholen seksuele educatie voor adolescenten op zich nemen.ix Vaak is de kwaliteit en de berichtgeving over seksuele educatie inadequaat.x

Voor mijn afstudeerproject werkte ik met inheemse Q’eqchi Maya-jongeren tussen 12 en 22 jaar en hun begeleiders aan de hand van de Idriss-koffer rond seksualiteit. Het project werd uitgevoerd in de middelbare school van Ak’Tenamit, een Guatemalteekse ngo. Deze organisatie ligt in het regenwoud in het oosten van Guatemala aan de Rio Dulce.

De Idriss-koffer is een voorlichtingspakket voor nieuwkomers, ontwikkeld door Sensoa in samenwerking met verschillende organisaties.xi Sensoa is een service- en expertisecentrum in Vlaanderen en heeft als doel de seksuele gezondheid van de algemene bevolking te verhogen. De doelstelling van de Idriss-koffer is de overdracht van basiskennis over seksualiteit en seksuele gezondheid aan een gemengde doelgroep van nieuwkomers. xii De methodiek en het materiaal laten toe om op eigen tempo en op een interactieve manier rond persoonlijke vragen en ervaringen te werken.

Ervaringen

Voor de uitvoer van mijn project overliep ik verschillende stappen. Ik bereidde het materiaal voor en nam pre-evaluaties af bij de studenten. Vervolgens voerde ik de Idriss-vorming uit waarna ik verschillende evaluaties afnam bij zowel de studenten als de begeleiders. Hierna volgde de verwerking van de evaluaties en de opleiding van mijn collega’s om met het materiaal te werken. Uiteindelijk formuleerde ik conclusies en suggesties.

Een van de meest opmerkelijke vaststellingen tijdens mijn project is dat de jongeren vooraf een zeer beperkte kennis hadden rond het onderwerp. Na de vorming was deze kennis al heel wat beter en konden de meeste leerlingen bijvoorbeeld de clitoris aanduiden, de menstruatiecyclus uitleggen en een aantal anticonceptiva opnoemen.

Opmerkelijk was ook het gedrag van de meisjes tijdens de vormingen. De meisjes waren timide, gaven geen spontane antwoorden en kwamen ongeïnteresseerd over. Velen proberen dit te verklaren vanuit het cultureel bepaalde beeld dat men heeft van vrouwen in Guatemala. Hun gedrag zou een manier kunnen zijn om om te gaan met een ongemakkelijk en onveilig gevoel dat het thema seksualiteit en deze methodiek voor hen meebrengt. De jongens daarentegen waren veel enthousiaster.

Een belangrijk werkpunt dat ik opmerkte tijdens het geven van de vorming is het wegwerken van weerstand bij zowel de studenten als de leerkrachten. Er moet meer aandacht gaan naar het creëren van een veilige omgeving waardoor de studenten minder schaamte hebben om te praten. Ik denk dat hierbij en kennismakingsactiviteiten zeer belangrijk zijn. Een vertrouwenspersoon op de school zou de vormingen kunnen begeleiden en een aanspreekpersoon kunnen zijn. Verder merkte ik ook dat de groepen te groot waren, 70 tot 100 studenten. In kleine groepjes zouden onbehaaglijke invloeden en gedragingen van andere studenten, zoals bijvoorbeeld uitlachen, meteen geneutraliseerd kunnen worden en zou elke student meer kunnen participeren. Ik denk dat het ook belangrijk is dat er meer op het nut van de vorming wordt ingegaan, dit door te werken rond situaties uit hun dagelijkse leven en meer te werken vanuit hun gevoelens en ervaringen.

Een spijtige vaststelling na de vorming was dat de meerderheid van de studenten bijvoorbeeld nog steeds vonden dat een meisje van 14 jaar klaar is om kinderen te krijgen. Via de vorming wilde ik bijdragen aan het voorkomen van tienerzwangerschappen maar de mythes en gebruiken zitten zo diepgeworteld in de inheemse Guatemalteekse cultuur dat het blijkbaar meer vergt om ze te veranderen.

Een laatste opmerkelijke vaststelling is dat na de vorming de jongeren nog steeds heel negatief stonden tegenover homoseksualiteit. Er werd nochtans wel over gepraat met de studenten.

Conclusie

Het materiaal was zeer bruikbaar en duidelijk. De visuele manier van werken zorgde ervoor dat de studenten makkelijk konden participeren. Echter zou er meer aandacht moeten gaan naar de condities van de vorming: kleine groepen, rustige omgeving, meer tijd, .... Er zou ook meer aandacht moeten gaan naar onderwerpen zoals tienerzwangerschap en homoseksualiteit. Door ook met de leerkrachten en begeleiders te werken kan ook bij hen een meer open en bewuste houding gecreëerd worden t.a.v. seksualiteit en een duurzaam effect bereikt worden.

Seksuele educatie in Guatemala is niet vanzelfsprekend en er zal nog heel wat nodig zijn om jongeren in Guatemala op een bewuste en veilige manier te laten omgaan met seksualiteit. Met dit kleinschalige project heb ik hopelijk al een eerste opening kunnen creëren voor seksuele educatie in de school van Ak’ Tenamit en in de omgeving.

 

 

Bibliografie

 iArandi C. (2007) Informe Nacional sobre los progresos realizados en el seguimiento a la declaración de compromiso sobre el VIH y SIDA -UNGASS GUATEMALA [WWW]. Ministerio de Salud Publica Guatemala: http://data.unaids.org/pub/Report/2008/guatemala_2008_country_progress_… sp_es.pdf (pdf-rapport) [29.03.2009], p6

ii Guttmacher Institute (2006) Early Childbearing in Guatemala: A Continuing Challenge [WWW]. Guttmacher Institute: http://www.guttmacher.org/pubs/2006/11/09/rib-Guatemala-en.pdf (pdf-rapport) [29.03.2009], p0

iii Gesprek met M. Bolom, gezondheidspromotor Ak’ Tenamit, Guatemala, 5 april 2009

iv Guttmacher Institute, o.c., p8

v Gesprek met C. Bervoets, coordinator gezondheidsprogramma Ak’ Tenamit, Guatemala, 12 februari 2009

vi Graulus S. (2006-2007) Onderzoek naar de integratie van relationele en seksuele vorming binnen hiv/aids-projecten van Belgische ngo’swerkende in het Zuiden [WWW]. VUB: http://www.vub.ac.be/wetenschapswinkel/publicaties/2006-2007/thesis_SGr… (pdf-rapport)[25.11.2008], p42

vii Gesprek met C. Bervoets, coordinator gezondheidsprogramma Ak’ Tenamit, Guatemala, 12 februari 2009

viii Ak’ Tenamit, Entrega de reporte de subsidio 2008 del Departamento de Educación de la Asociación Ak´Tenamit, Guatemala, Ak’ Tenamit, 2008, 12p (rapport), p5-6

ix Cerigua (2009) Información oportuna, la mejor herramienta para una educación sexual integral [WWW]. Cerigua: http://cerigua.info/portal/index.php?option=com_content&task=view&id=39… [29.03.2009]

x Guttmacher Institute, o.c., p10

xi Sensoa (s.d.d) DOCU-ONLINE: DETAILFICHE[WWW]. Sensoa: http://www.sensoa.be/docucentrum_detail.php [11.02.2009]

xii Sensoa (2007) Netwerkdag Seksuele Gezondheid en Culturele Diversiteit [WWW]. Sensoa: http://www.sensoa.be/pdf/congres_culturele_diversiteit/verslag_netwerkd… (pdf-rapport) [22.03.2009], p32

Universiteit of Hogeschool
Bachelor Sociaal Werk (SCW)
Publicatiejaar
2009
Kernwoorden
Share this on: