De klimaatkudde:een vergelijkende studie van de klimaatverslaggeving in twee verschillende Vlaamse kranten
De klimaatkudde: journalistiek onder invloed van de hype
Al Gore bewees met zijn klimaatfilm An Inconvenient Truth ongewild wat veel mensen al langer dachten: kranten durven zich nogal eens laten meedrijven door een hype. Dat is de conclusie van een onderzoek dat de wetenschapsberichtgeving van De Standaard en Het Laatste Nieuws onder de loep nam.
Het onderzoek behandelde de artikels die gedurende twee jaar in beide kranten verschenen. De release van An Inconvenient Truth viel middenin de onderzochte periode. De resultaten waren opvallend: het aantal artikels over klimaatverandering steeg in De Standaard met 200%, bij Het Laatste Nieuws steeg na de film met 100%.
De ivoren toren
Stel je voor: er is een uitgestrekt marktplein. Op het plein staan mensen en in het midden staat een man op een klein verhoog. De man is een boeiend verteller en verhaalt zijn publiek over dingen die hij heeft gehoord en gezien. De mensen luisteren niet altijd even aandachtig en de man weet dat hij zijn verhalen soms wat mooier en spectaculairder moet voorstellen dan ze zijn. Dat neemt niet weg dat hij weldegelijk op een speciale plek is geweest: de ivoren toren.
De ivoren toren is een schitterend bouwwerk aan de rand van het marktplein, helemaal opgetrokken uit ondoordringbaar wit ivoor. Het gebouw telt een heleboel verdiepingen en helemaal bovenaan, op de allerhoogste verdieping, zit de bewoner van de toren: een wetenschapper. Het is de taak van de man op het marktplein om door te geven wat de man in de ivoren toren zegt. Onafhankelijk en objectief.
Maar zijn wetenschapsjournalisten wel altijd te vertrouwen? Vertellen ze wat ze moeten vertellen? Objectief en onafhankelijk? Of laten ze zich beïnvloeden door hun omgeving? Dat laatste blijkt nu waar te zijn.
Onduidelijkheid troef
De kranten zijn duidelijk op de klimaatrollercoaster van An Inconvenient Truth meegestapt. Ze publiceerden niet alleen meer artikels maar ze gooiden ook hun berichtgeving om. Waar Het Laatste Nieuws vóór An Inconveniet Truth voor 1 op 3 artikels een wetenschapper aan het woord liet, kregen onderzoekers na de release van de film nog maar in 1 artikel op 10 een podium. De plek die vrijkwam door het wegvallen van de wetenschappers, werd opgevuld door onduidelijke bronnen.
Klimaatnieuws werd plots heet nieuws en de bevolking was meer op de hoogte van het probleem. Daarom voerde Het Laatste Nieuws de wetenschappers af om het meer over de faits-divers en de plaatselijke berichten te hebben.
De Standaard pakte de zaak anders aan en bleef zich focussen op officiële bronnen en wetenschappers. Met als groot nadeel dat de officiële bronnen, ook onder invloed van de hype, in de onderzochte periode heel veel voorstellen lanceerden, zonder dat er veel resultaat te merken was. Het gevaar bestaat dat zo het idee wordt gecreëerd dat er niet echt iets tegen de klimaatverandering wordt ondernomen.
Wetenschappen als vreemde eend
Beide kranten gaan op een andere manier met wetenschappen om. De bevolking houdt het meest van kort wetenschappelijk nieuws op regelmatige basis, wat duidelijk in het voordeel spreekt van Het Laatste Nieuws, die hun artikels korter en krachtiger brengen.
Daarnaast willen de lezers hun wetenschappelijk nieuws het liefst in een aparte sectie en willen ze dat het gemakkelijk te begrijpen is. Daarnaast willen we ons nieuws het liefst gepresenteerd zien door wetenschappers en niet door journalisten.
De kranten spelen hier via verschillende manieren op in, maar in tegenstelling tot de hype, durven ze nogal eens te falen.
Bibliografie
Becker, H.S. (1967). Whose side are we on?. Social problems, 14:239-247.
Becker, J.W. & Rooijen, P.M. (2001). Het beeld van de wetenschap in Nederland. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau, Nederlandse Organisatie voor wetenschappelijk onderzoek.
Becker, L. B., Lowrey, W., Claussen, D. S. & Anderson, W. B. (2000). Why does the beat go on? An examination of the role of beat structure in the newsroom. Newspaper Research Journal, 21: 2-16.
Biltereyst, D. (2001). Wetenschappelijke televisieprogramma’s: uitzending en waarneming. Federale diensten voor wetenschappelijke, technische en culturele aangelegenheden. 38p.
Blumler, J. & Katz, E. (1974). The Uses of Mass Communication. Californië: Sage publications Inc.
Breed, W. (1995). Social control in the newsroom: a functional analysis. Social Forces, 32:326-335.
Brosius & Kepplinger (1990). Communication research, vol. 17, 2:183-211. Californië: Sage publications Inc.
Bucchi, M. (1998). Science and the Media: Alternative Routes in Scientific Communication. New York: Routlegde
Bucchi, M. & Bauer, M. (2007). Journalism, Science and Society. New York: Taylor & Francis Group.
Burger, J. P. & Koetsenruijter, W. M. (2008). Loverboys: the Media Construction of a New Crime. Content Analysis of Dutch News Coverage (1995-2005).
CIM-cijfers (online) http://www.cim.be/audi/nl/d/index.html Geraadpleegd op 13/05/09 en 15/05/09.
Coertjens, L., Mortelmans, D. & Smets, S. (2006). De plaats van de wetenschap in de geschreven pers. Antwerpen: UA 40 p.
European forum on science journalism (2007a). European Research in the Media: the Researcher's point of view. European Commission, 38 p.
European forum on science journalism (2007b). European Research in the Media: what do Media Professionals think?. European Commission, 43 p.
European forum on science journalism (2007c). Scientific research in the media (Eurobarometer). European commission, 119 p.
Feather, J. (1998). The information society, a study of continuity and change. London: library association publishing, 218 p.
Fishman, M. (1980). Manufacturing the news. Austin: University of Texas Press.
Funkhouser, G. (1973). The Issues of the Sixties: An Exploratory Study in the Dynamics of Public Opinion. Public Opinion quarterly, 37: 62-75.
Gans, H.J. (1979). Deciding what’s news. New York: Random House.
Galtung, J. & Ruge, M. (1965). The Structure of Foreign News. The Presentation of the Congo, Cuba and Cyprus Crises in Four Norwegian Newspapers. Journal of Peace Research, 2:64-91.
Goodell, R. (1977). The visible scientist. Boston: Little Brown.
Gore, A. (2006). An Inconvenient Truth. Lawrence Bender Productions.
Gross, A.G. (1994). The roles of rhetoric in the public understanding of science. In Public understanding of Science, 3: 3-23.
Hall, S., Critcher, C., Jefferson, T., Clarke, J. & Roberts, B. (1978) Policing the Crisis, London: Macmillan.
Hanssen, L. Dijckstra, A.M., Roeterdink, W. & Stappers, J.G. (2003). Wetenschapsvoorlichting: profetie of professie. Amsterdam: Stichting Weten.
Hendrix, M.J.G. (2001). Communicating science: from the laboratory bench to the breakfast table. In FASEB News. 34(2):8-9
Hill, M.W. (1999). The impact of information on society. London: Bowker Saur.
Imdb.com (online). http://www.imdb.com/title/tt0497116/ Geraadpleegd op 11/01/09, 08/04/09 en 15/05/09.
Katz, E. & Blumler, J.G. (1974). The uses of mass communications: Current perspectives on gratifications research. Californië: Sage publications Inc.
Lazarsfeld, P., Berelson, B. & Gaudet, H. (1944). The people’s choice: How the voter makes up his mind in a presidential campaign. New York: Columbia University Press.
Locke, S. (2001). Sociology and the public understanding of science: from deficit to dilemma. Public Understanding of Science, 8:75-92.
Locke, S. (2002). The public understanding of science – a rethorical intervention. Science, technology & human value, 27(1):87-111.
Maeseele, P.A. (2004). Thus transformed the public sphere. International Association for media and communication research conference (IAMCR).
Manning, P. (2001). News and News Sources: A Critical Introduction. Californië:Sage publications Inc.
McCombs, M. & Shaw, D. (1972). The Agenda-Setting Function of Mass Media. Public Opinion Quarterly. 36:176-187.
McQuail, D. (2000). McQuail’s Mass Communication Theory, 4th Edition. London: Sage Publications.
Nelkin, D. (1995). Selling Science: How the press covers science and technology. New York: W.H. Freeman Press.
Nelkin, D. (1987). Controversies and the authority of science. In Engelhardt, H.T. & Caplan, A.L. (eds). Scientific controversies: case studies in the resolution and closure of disputes in Science and technology. Cambridge: Cambridge University Press.
Office of Science and technology: http://www.ostp.gov/ (geraadpleegd op 15/04/2009)
Pearce, F. (1997). Greenhouse Wars. New Scientist, 19:38-43
Schiele, B. & Radford, T. (2008). The Science Storytellers. Research*EU. 56:6-13
Schlesinger, P. & Tumber, H. (1994). Reporting Crime. London: Claredon.
Science, media and the message (2002). In Twas Newsletter. 14,1:19-21.
Shoemaker, P. (1991). Gatekeeping. Californië: Sage publications Inc.
Sigelman, L. (1973) Reporting the news: an organizational analysis. American Journal of Sociology, 79: 132-51.
Tuchman, G. (1978). Making News: A Study in the Construction of Reality. New York: Free Press.
Van Den Bulck, H. (2002). Selling Science I. Antwerpen: UA.
Van Den Bulck, H. (2003). Selling Science II. Antwerpen: UA.
Van Den Bulck, H. (2004). Selling Science III. Antwerpen: UA.
Van Der Auweraert, A. (2003). Wetenschap en communicatie, hoezo?. Antwerpen: Garant.
Walrave, M. (2001). Communicatietechnologie en samenleving. Antwerpen: UA.
Weber, M. (2000). Science as a Vocation. In: Gerth, H,H, & Mills C.W. (Red.), 129-156. London:Routledge.
Weigold, M.F. (2001). Communicating science: a review of the literature. In Science communications, 23(2): 164-193.
Weingart, P. (1998). Science and the media. Research Policy 27:869-879.
Wilkes, J. (1979). Wetenschapsvoorlichting. Utrecht.
