De attitude van scholen ten aanzien van ouderbetrokkenheid en ouder-school partnerschap: een perceptie-onderzoek bij schoolhoofden
Ouderbetrokkenheid in de picture…
----------------------------------------------------------------------
Hoe denken schoolhoofden basisonderwijs hierover?
Talloze publicaties tonen aan dat ouderbetrokkenheid (OB) vandaag hoog op de agenda staat van onderzoekers, onderwijsdeskundigen, het beleid,… Waarom? “Net die ouders die we heel graag zouden ontmoeten, komen niet”, zeggen verscheidene directeurs basisonderwijs. De invloed van schoolkenmerken en -praktijken op de beslissing van ouders om betrokken te zijn, komt daarbij steeds meer in de picture te staan.
Ouderbetrokkenheid: 10 vaststellingen
De aanwezigheid van ouders in het onderwijs neemt zienderogen toe. Directeurs vinden deze betrokkenheid zonder uitzondering belangrijk, omdat ouders en de school partners zijn en meer bereikt kan worden wanneer beiden samenwerken. In praktijk ondervinden ze echter dat een relatie opbouwen met ouders niet steeds vanzelfsprekend is.
1. COMMUNICATIE ALS FUNDAMENT VAN OB
Door met elkaar te praten zijn ouders en de school beter geïnformeerd over het kind, stellen de bevraagde directeurs. Men kan van elkaars expertise leren, het vertrouwen neemt toe en misverstanden worden weggewerkt. Dit komt opnieuw ten goede van het kind: het wordt beter opgevolgd en begeleid.
2. SCHOLEN MOETEN ER ZELF WERK VAN MAKEN
Ouders ervaren vaak een drempel om naar het schoolpersoneel toe te stappen of betrokken te zijn. Daarom is het belangrijk dat naast het creëren van een open en laagdrempelig schoolklimaat, waarin ouders zich welkom voelen, een school een positieve attitude uitstraalt ten aanzien van ouders en hen ook zelf aanspreekt en veelvuldig uitnodigt.
3. DE DIRECTEUR SPEELT DE HOOFDROL, MAAR LEERKRACHTEN MOETEN HET ‘DOEN’
Schoolhoofden moeten de coördinerende en sturende kracht zijn die leerkrachten warm maken, aanmoedigen en ondersteunen om met ouders samen te werken. Hun attitude is cruciaal voor de mate waarin ouder-participatie tot stand komt. “In het beleid dat uitgezet wordt, heeft de directie een belangrijke rol te vervullen. Het concrete is wel afhankelijk van de leerkrachten. Als directie kan je wel mensen stimuleren en dingen in gang zetten, maar het uiteindelijke initiatief moet wel van de leerkrachten komen. Ik denk dat je als directie dat alleen maar kan stimuleren als dat nodig is, maar soms ook afremmen als je ondervindt dat mensen daar te ver in gaan. Dat is een kwestie van evenwicht.”
4. ALLOCHTONE EN SOCIAAL - ZWAKKERE OUDERS ZIJN VAAK HET MOEILIJKST BEREIKBAAR
Talige, culturele of mentaliteitsverschillen zouden volgens de schoolhoofden een verklaring bieden voor dit opvallend fenomeen. “Die communicatie, de ouders hebben het niet begrepen. Het mag nog met een tolk geweest zijn. Zij komen uit een andere wereld. De school hier in België is helemaal anders dan daar, ook op vlak van aanwezigheden. Die hebben daar andere opvattingen over.”
Toch schuilt hierin een mogelijke valkuil. Scholen moeten opletten om de oorzaken van non-participatie niet slechts bij ouders te leggen. Ook bepaalde schoolpraktijken en -structuren kunnen ervoor zorgen dat zij zich minder welkom voelen.
Een school die ouders niet kan betrekken, die faalt voor een stuk: dat zijn eilandjes naast elkaar en dat kan niet.
5. DE VOORDELEN WEGEN NIET OP TEGEN MOGELIJKE NADELEN VAN OB
De betrokkenheid van ouders op verschillende vlakken betekent een win-win situatie voor iedere actor. De voordelen zijn velerlei, wat zich vertaalt in een verscheidenheid aan initiatieven, verschillend naargelang de school. Niettegenstaande dit rapporteren de bevraagde schoolhoofden dat OB ook moeilijkheden met zich kan meebrengen. Daarom is het essentieel om als school op zoek te gaan naar een gulden middenweg.
6. BOUW NAAST BRUGGEN OOK BUFFERS
Meer OB is niet per definitie beter. “OB heeft een grens. Jammer genoeg houden niet alle ouders zich daaraan en dan moeten we echt zeggen van ‘dit is voor ons en dat is voor jullie’.” Het gaat om een machtsbalans waarover strijd gevoerd wordt om deze in het eigen voordeel te laten overhellen. Scholen mogen dit ‘getouwtrek’ niet per definitie als negatief bestempelen. Hoewel er nood is aan duidelijke afspraken en een school niet zomaar alles van ouders mag aanvaarden, moet ze er wel rekening mee houden dat bepaalde ouders grenzen kunnen overschrijden omdat deze misschien te streng zijn.
7. MAAK AFWEGINGEN EN HOU HET DOEL VOOR OGEN
Rekening houdend met het eigen ‘ouderpubliek’, moet een school afwegen in welke mate ze beroep doet op het engagement van ouders. Teveel OB kan immers frustraties opwekken bij sommige ouders wanneer het hen telkens niet lukt om aanwezig te zijn. Let daarom op voor een overbevraging van ouderparticipatie en focus in de eerste plaats op datgene wat het kind direct aanbelangt. Tevens is niet elke vorm van OB geschikt voor iedere ouder. Anderzijds moet een school ook opmerkzaam zijn voor de afwezigheid van bepaalde ‘groepen’ ouders, zodat OB bestaande ongelijkheid tussen kinderen niet versterkt of reproduceert. ‘Hoe meer, hoe beter’ gaat zeker niet op. Wat ideaal is, is voor iedere school verschillend.
Ouderbetrokkenheid met mate houdt een meerwaarde in voor iedereen.
8. ONDERSCHAT DE BETROKKENHEID VAN OUDERS NIET
Enkele bevraagde directeurs linken het niet tot stand komen van samenwerking met bepaalde ouders aan het feit dat deze het nut van OB niet inzien noch de behoefte voelen om zich te engageren. Deze conclusie is echter foutief. OB kent vele facetten. Ouders kunnen ook op andere manieren betrokken zijn, bijvoorbeeld thuis.
9. BELANGRIJKE TAAK VOOR DE LERARENOPLEIDING EN NASCHOLING
“Op vlak van OB zouden ook de lerarenopleiding en nascholing een grotere rol moeten spelen. Wij kunnen wel lezen en ervaringen delen met elkaar, maar eigenlijk in de opleiding zelf ontbreekt dat toch.” Optimalisatie van de lerarenopleiding dient samen te gaan met effectieve nascholing op het vlak van het voorbereiden en bijsturen van leerkrachten in hun relatie en communicatie met ouders en diens verschillende culturen en mentaliteiten. Deze conclusie geldt eveneens voor schoolhoofden. Daarnaast vragen scholen van de overheid een uitgebreidere omkadering opdat ze meer tijd voor OB zouden kunnen uittrekken.
10. HET OUDERBELEID MAG GEEN LOSSTAAND GEGEVEN ZIJN
De relatie met ouders is het sterkst wanneer programma’s betreffende OB deel uitmaken van het beleid dat de school voert. Een dergelijk beleid informeert ouders en geeft richting aan leerkrachten: het beïnvloedt hun opvattingen en activiteiten hieromtrent. Toch vinden niet alle bevraagde schoolhoofden het noodzakelijk om een dergelijke samenwerking te formaliseren wanneer deze in praktijk vlot verloopt.
Bibliografie
Bibliografie
Adams, K.S. & Christenson, S.L. (2000). Trust and the Family-School Relationship. Examination of Parent-Teacher Differences in Elementary and Secondary Grades. Journal Of School Psychology, 38, (5), 477-497.
Addi-Raccah, A. & Ainhoren, R. (2009). School governance and teachers’ attitude to parents’ involvement in schools. Teaching and Teacher Education, 25, 805-813.
Anderson, K.J. & Minke, K.M. (2007). Parent Involvement in Education: Toward an Understanding of Parents’ Decision Making. The Journal of Educational Research, 100, (5), 311-323.
Arnold, D.H., Zeljo, A., Doctoroff, G.L. & Ortiz, C. (2008). Parent Involvement in Preschool: Predictors and the Relation of Involvement to Preliteracy Development. School Psychology Review, 37, (1), 74-90.
Auerbach, E.R. (1989). Toward a Social-Contextual Approach to Family Literacy. Harvard Educational Review, 59, (2), 165-181.
Baarda, B., de Goede, M. & Teunissen, J. (2005). Basisboek kwalitatief onderzoek (2de druk). Houten: Stenfert Kroese.
Baker, A.J.L. (1997). Improving Parent Involvement Programs and Practice: A Qualitative Study of Parent Perceptions. School Community Journal, 7, (1), 127-153.
Barnard, W.M. (2004). Parent involvement in elementary school and educational attainment. Children and Youth Service Review, 26, 39-62.
Bauch, P.A. & Goldring, E.B. (2000). Teacher Work Context and Parent Involvement in Urban High Schools of Choice. Educational Research and Evaluation, 6, (1), 1-23.
Bierman, K.L. (1996). Family-School Links: An Overview. In A. Booth & J.F. Dunn (Eds.), Family School Links: How Do They Affect Educational Outcomes? (pp. 275-287). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Blendinger, J. & Snipes, G. (1993). In Search of a Theory of Parent Involvement for School Administrators. Paper presented at the Annual Meeting of the Mid-South Educational Research Association, New Orleans, 10-12 November 1993. (ERIC Document Reproduction Service No. ED 374 525).
Bobbett, G.C., French, R.L., Achilles, C.M. & Bobbett, N.C. (1995). An Analysis of Nevada’s Report Cards on High Schools. Paper presented at the annual meeting of the Mid-South Educational Research Association, 8-10 November 1995. (ERIC Document Reproduction Service No. ED 397 084).
Brehm, S., Kassin, S., Fein, S., Miervelde I. & Van Hiel, A. (2006). Social Psychology. Gent: Academia Press. Geraadpleegd op 2 december 2009, op http://books.google.com.
Bronfenbrenner, U. (1977). Toward an Experimental Ecology of Human Development. American Psychologist, 32, 513-531.
Bronfenbrenner, U. (1986). Ecology of the Family as a Context for Human Development: Research Perspectives. Developmental Psychology, 22, (6), 723-742.
Bronfenbrenner, U. (1994). Ecological Models of Human Development. International Encyclopedia of Education, 3, (2), 37-43.
Bronfenbrenner, U. (1999). Environments in Developmental Perspective: Theoretical and Operational Models. In S.L. Friedman & T.D. Wachs (Eds.), Measuring Environment Across the Life Span: Emerging Methods and Concepts. (pp. 3-28). Washington, DC: American Psychological Association. Geraadpleegd op 2 november 2009, op http://books.google.com.
Christenson, S.L. (2004). The Family-School Partnership: An Opportunity to Promote the Learning Competence of All Students. School Psychology Review, 33, (1), 83-104.
Christenson, S.L. & Sheridan, S.M. (2001). Schools and Families. Creating Essential Connections for Learning. New York: The Guilford Press.
Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2000). Research Methods in Education (5de druk). London: RoutledgeFalmer.
Coleman, J.S. (1987). Families and Schools. Educational Researcher, 16, (6), 32-38.
Comer, J.P. & Haynes, N.M. (1991). Parent Involvement in Schools: An Ecological Approach. The Elementary School Journal, 91, (3), 271-277.
Constantino, S.M. (2007). Keeping Parents Involved Through High School. Education Digest, 73, (1), 57-61.
Corwin, R.G. & Wagenaar, T.C. (1976). Boundary Interaction Between Service Organizations and Their Publics: A Study of Teacher-Parent Relationships. Social Forces, 55, (2), 471-792.
Cosden, M., Morrison, G., Albanese, A.L. & Macias, S. (2001). When Homework is not Home Work: After-School Programs for Homework Assistance. Educational Psychologist, 36, (3), 211-221.
Crozier, G. (2000). Parents and Schools: Partners or Protagonists? Stoke on Trent: Trentham Books. Geraadpleegd op 20 oktober 2009, op http://google.books.com.
De Maeyer, S. & Rymenans, R. (2004). Onderzoek naar de kenmerken van effectieve scholen. Kritische factoren in een onderzoek naar schooleffectiviteit in het technisch en beroepssecundair onderwijs in Vlaanderen. Gent: Academia Press. Geraadpleegd op 19 november 2009, op http://google.books.com.
Departement Onderwijs (2002). Decreet betreffende gelijke onderwijskansen-I. Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Geraadpleegd op 2 december 2009, op http://www.ond.vlaanderen.be/EDULEX/database/document/document.asp?doci….
Departement Onderwijs (2004). Decreet betreffende participatie op school en de Vlaamse Onderwijsraad. Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Geraadpleegd op 2 december 2009, op http://www.ond.vlaanderen.be/edulex/database/document/document.asp?doci…;
Departement Onderwijs (2009). Omzendbrief: Engagementsverklaring in het basisonderwijs. Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Geraadpleegd op 2 december 2009, op http://www.ond.vlaanderen.be/edulex/database/document/document.asp?doci….
Desforges, C. & Abouchaar, A. (2003). The Impact of Parental Involvement, Parental Support and Family Education on Pupil Achievements and Adjustment: A Literature Review. Geraadpleegd op 28 april 2010, op http://www.dcsf.gov.uk/research/data/uploadfiles/RR433.pdf.
Desimone, L. (1999). Linking Parent Involvement with Student Achievement: Do Race and Income Matter? Journal of Educational Research, 93, (1), 11-30.
Desimone, L., Finn-Stevenson, M. & Henrich, C. (2000). Whole School Reform in a Low-Income African American Community. The Effects of the CoZi Model on Teachers, Parents, and Students. Urban Education, 35, (3), 269-323.
Deslandes, R. (2001). A Vision of Home-School Partnership. Three complementary conceptual frameworks. In F. Smit, K. van der Wolf & P. Sleegers (Eds.), A Bridge to the Future. Collaboration between Parents, Schools and Communities. (pp. 11-24). Nijmegen: ITS.
Deslandes, R. & Bertrand, R. (2005). Motivation of Parent Involvement in Secondary-Level Schooling. Journal of Educational Research, 98, (3), 164-175.
Dietz, M.J. (2005). School, Family and Community. Techniques and Models for Successful Collaboration. Canada: Jones and Bartlett Publishers. Geraadpleegd op 2 december 2009, op http://books.google.com.
Dom, L. (2006). Ouders en scholen. Gent: Academia Press.
Domina, T. (2005). Leveling the Home Advantage: Assessing the Effectiveness of Parental Involvement in Elementary School. Sociology of Education, 78, (3), 233-249.
Dovidio, J.F. & Fazio, R.H. (1992). New Technologies for the Direct and Indirect Assessment of Attitudes. In J.M. Tanur (Eds.), Questions about Questions. Inquiries into the Cognitieve Basis of Surveys. (pp. 204-240). New York: Russell Sage Foundation. Geraadpleegd op 25 februari 2010, op http://books.google.com.
Dwyer, D.J. & Hecht, J.B. (1992). Minimal Parental Involvement. School Community Journal, 2, (2), 53-66.
Eccles, J.S. & Harold, R.D. (1996). Family Involvement in Children’s and Adolescents’ Schooling. In A. Booth & J.F. Dunn (Eds.), Family School Links: How Do They Affect Educational Outcomes? (pp. 3-34). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Eiser, J.R. (1986). Social Psychology: Attitudes, Cognition and Behavior. Cambridge: University Press. Geraadpleegd op 2 december 2009, op http://books.google.com.
Epstein, J.L. (1990). School and Family Connections: Theory, Research and Implications for Integrating Sociologies of Education and Family. In D.G. Unger & M.B. Sussman (Eds.), Families in Community Setting. Interdisciplinary Perspectives. (pp. 99-126). New York: The Haworth Press. Geraadpleegd op 28 oktober 2009, op http://books.google.com.
Epstein, J.L. (1995). School/Family/Community Partnerships: Caring for the Children We Share. Phi Delta Kappan, 76, (9), 701-712.
Epstein, J.L. (1996). Perspectives and Previews on Research and Policy for School, Family and Community Partnerships. In A. Booth & J.F. Dunn (Eds.), Family School Links: How Do They Affect Educational Outcomes? (pp. 209-246). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Epstein, J.L. (2001). Building Bridges of Home, School, and Community: The Importance of Design. Journal of Education for Students Placed at Risk, 6, (1&2), 161-168.
Epstein, J.L. & Dauber, S.L. (1989). Teacher Attitudes and Practices of Parent Involvement in Inner-City Elementary and Middle Schools (Report no 32). Baltimore, MD: Center for Research on Elementary and Middle Schools. (ERIC Document Reproduction Service No. ED 314 151).
Epstein, J. & Jansorn, N.R. (2004). School, Family, and Community Partnerships Link the Plan. Education Digest, 69, (6), 19-23.
Epstein, J. & Sanders, M.G. (2002). Family, School and Community Partnerships. In M.H. Bornstein (Eds.), Handbook of Parenting. Volume 5. Practical Issues in Parenting. (pp. 407-438). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates. Geraadpleegd op 28 oktober 2009, op http://books.google.com.
Erwin, P. (2001). Attitudes and Persuasion. Hove, East Sussex: Psychology Press. Geraadpleegd op 2 december 2009, op http://books.google.com.
Fabrigar, L.R., MacDonals, T.K. & Wegener, D.T. (2005). The structure of attitudes. In D. Albarracin, B.T. Johnson & M.P. Zanna (Eds.), The Handbook of Attitudes. (pp 79-124). Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates. Geraadpleegd op 2 december 2009, op http://books.google.com.
Fan, X. (2001). Parental Involvement and Students’ Academic Achievement: A Growth Modeling Analysis. The Journal of Experimental Education, 70, (1), 27-61.
Fan, X. & Chen, M. (2001). Parental Involvement and Students’ Academic Achievement: A Meta-Analysis. Educational Psychology Review, 13, (1), 1-22.
Fantuzzo, J.W., Davis, G.Y., Ginsburg, M.D. (1995). Effects of parent involvement in isolation or in combination with peer tutoring on student self-concept and mathematics achievement. Journal of Educational Psychology, 87, (2), 272-281.
Fantuzzo, J., Tighe, E. & Childs, S. (2000). Family Involvement Questionnaire: A Multivariate Assessment of Family Participation in Early Childhood Education. Journal of Educational Psychology, 92, (2), 367-376.
Feuerstein, A. (2000). School Characteristics and Parent Involvement: Influences on Participation in Children’s Schools. The Journal of Educational Research, 94, (1), 30-40.
FOKOR (2007). Ouders en School: Vanzelfsprekend Partnerschap. Beleidsnotitie actiepunt 6 van het uitvoeringsprogramma ROB 2005-2010. Geraadpleegd op 20 oktober 2009, op http://www.ph8.nl/upload/catalog/181/370520/2//Beleidsnotitie%20Ouderbe….
Flick, U. (2009). An introduction to qualitative research (4de druk). London: Sage. Geraadpleegd op 18 februari 2010, op http://books.google.com.
Georgiou, S.N. (1996). Parental Involvement in Cyprus. International Journal of Educational Research, 25, (1), 33-43.
Goldring, E.B. & Shapira, R. (1996). Principals’ Survival with Parental Involvement. School Effectiveness and School Improvement, 7, (4), 342-360.
Griffith, J. (1996). Relation of Parental Involvement, Empowerment, and School Traits to Student Academic Performance. The Journal of Educational Research, 90, (1), 33-41.
Griffith, J. (1998). The Relation of School Structure and Social Environment to Parent Involvement in Elementary Schools. The Elementary School Journal, 99, (1), 53-80.
Griffith, J. (2000). School Climate as Group Evaluation and Group Consensus: Student and Parent Perceptions of the Elementary School Environment. The Elementary School Journal, 101, (1), 35-61.
Grolnick, W.S., Benjet, C., Kurowski, C.O.& Apostoleris, N.H. (1997). Predictors of Parent Involvement in Children’s Schooling. Journal of Educational Psychology, 89, (3), 538-548.
Grolnick, W.S. & Slowiaczek, M.L. (1994). Parents’ Involvement in Children’s Schooling: A Multidimensional Conceptualization and Motivational Model. Child Development, 65, 237-252.
Hallgarten, J. (2000). Parents exist, OK!? Issues and visions for parent-school relationships. Great Britain: Biddles Ltd. Geraadpleegd op 24 april 2010, op http://books.google.com.
Hallinger, P. & Heck, R.H. (1998). Exploring the Principal’s Contribution to School Effectiveness: 1980-1995. School Effectiveness and School Improvement, 9, (2), 157-191.
Hango, D. (2007). Parental investment in childhood and educational qualifications: Can greater parental involvement mediate the effects of socioeconomic disadvantage? Social Science Research, 36, 1371-1390.
Heylen, L. (n.d.). Ouderbetrokkenheid en ouderparticipatie. Geraadpleegd op 7 november 2009, op http://www.ervaringsgerichtonderwijs.nl/.
Hoepf, M.C. (1997). Choosing Qualitative Research: A Primer for Technology Education Researchers. Journal of Technology Education, 9, (1), 47-63.
Hoover-Dempsey, K.V., Bassler, O.C. & Brissie, J.S. (1987). Parent Involvement: Contributions of Teacher Efficacy, School Socioeconomic Status, and Other School Characteristics. American Educational Research Journal, 24,(3), 417-435.
Hoover-Dempsey, K.V. & Sandler, H.M. (1995). Parental Involvement in Children’s Education: Why Does it Make a Difference? Teacher College Record, 97, (2), 310-331.
Hoover-Dempsey, K.V. & Sandler, H.M. (1997). Why Do Parents Become Involved in Their Children’s Education? Review of Educational Research, 67, (1), 3-42.
Hoover-Dempsey, K.V., Walker, J.M.T., Jones, K.P. & Reed, R.P. (2002). Teachers Involving Parents (TIP): Results of an in-service teacher education program for enhancing parental involvement. Teaching and Teacher Education, 18, 843-867.
Hoover-Dempsey, K.V., Walker, J.M.T, Sandler, H.M., Whetsel, D., Green, C.L., Wilkins, A.S. & Closson, K. (2005). Why Do Parents Become Involved? Research Findings and Implications. The Elementary School Journal, 106, (2), 105-130.
Ho Sui-Chu, E. & Willms, J.D. (1996). Effects of Parental Involvement on Eighth-Grade Achievement. Sociology of Education, 69, (2), 126-141.
Howitt, D., Cramer, D., Hermans, J. & Rouckhout, D. (2007). Methoden en technieken in de psychologie. Amsterdam: Pearson Education. Geraadpleegd op 12 februari 2010, op http://books.google.com.
Hoy, W.K. (1990). Organizations Climate and Culture: A Conceptual Analysis of the School Workplace. Journal of Educational and Psychological Consultation, 1,(2), 149-168.
Jordan, K., Orozco, E. & Averett, A. (2001). Emerging Issues in School, Family and Community Connections. Geraadpleegd op 2 november 2009, op http://www.sedl.org/connections/resources/emergingissues.pdf.
Keith, T.Z., Reimers, T.M., Fehrmann, S.M., Pottebaum, S.M. & Aubey, L.W. (1986). Parental Involvement, Homework, and TV Time: Direct and Indirect Effects on High School Achievement. Journal of Educational Psychology, 78, (5), 373-380.
Kerbow, D. & Bernhardt, A. (1993). Parent Involvement in the School: The Context of Minority Involvement. In B. Schneider & J.S. Coleman (Eds.), Parents, Their Children and Schools. (pp. 115-146). Boulder, CO: Westview Press.
Kim, E. (2002). The Relationship Between Parental Involvement and Children’s Educational Achievement in the Korean Immigrant Family. Journal of Comparative Family Studies, 33, (4), 529-540.
Kim, Y. (2009). Minority parental involvement and school barriers: Moving the focus away from deficiencies of parents. Educational Research Review, 4, 80-102.
Knapp, M.S. (1997). Between Systemic Reform and the Mathematics and Science Classroom: The Dynamics of Innovation, Implementation, and Professional Learning. Research Monograph. Madinson, WI: National Institution for Science Education. (ERIC Document Reproduction Service No. ED 472 717).
Kohl, G.O., Lengua, L.J. & McMahon, R.J. (2000). Parent Involvement in School: Conceptualizing Multiple Dimensions and Their Relations with Family and Demographic Risk Factors. Journal of School Psychology, 38, (6), 501-523.
Krosnick, J.A., Judd, C.M. & Wittenbrink, B. (2005). The Measurement of Attitudes. In D. Albarracin, B.T. Johnson & M.P. Zanna (Eds.), The Handbook of Attitudes. (pp 21-78). Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates. Geraadpleegd op 2 december 2009, op http://books.google.com.
Kyriakides, L. (2005). Evaluating School Policy on Parents Working With Their Children in Class. The Journal of Educational Research, 98, (5), 281-298.
Lareau, A. (1987). Social Class Differences in Family-School Relationships: The Importance of Cultural Capital. Sociology of Education, 60, 73-85.
Lareau, A. (2000). Home Advantage: Social Class and Parental Intervention in Elementary Education (2de druk). Maryland: Rowman & Littlefield Publishers. Geraadpleegd op 15 november 2009, op http://books.google.com.
Lawson, M.A. (2003). SCHOOL-FAMILY RELATIONS IN CONTEXT. Parent and Teacher Perceptions of Parent Involvement. Urban Education, 38, (1), 77-133.
Lee, J.S. & Bowen, N.K. (2006). Parent Involvement, Cultural Capital and the Achievement Gap Among Elementary School Children. American Educational Research Journal, 43, (2), 193-218.
Lewis, A. (1992). Helping Young Urban Parents Educate Themselves and Their Children. (Report no 85). New York, NY: ERIC Clearinghouse on Urban Education. (ERIC Document Reproduction Service No. ED 355 314).
Lewis, A.E. & Forman, T.A. (2002). Contestation or Collaboration? A Comparative Study of Home-School Relations. Anthropology & Education Quarterly, 33, (1), 60-89.
Li, G. (2006). Culturally Contested Pedagogy: Battles of Literacy and Schooling between Mainstream Teachers and Asian Immigrant Parents. Albany, NY: State University of New York Press. Geraadpleegd op 15 november 2009, op http://books.google.com.
Macbeth, A. (1993). Preconceptions about parents in education. Will Europe change us? In P. Munn (Eds.), Parents and Schools. Customers, Managers or Partners? (pp.27-46). London: Routledge. Geraadpleegd op 24 april 2010, op http://books.google.com.
Mack, N., Woodsong, C., MacQueen, K.M., Guest, G. & Namey, E. (2005). Qualitative Research Methods: A Data Collector’s Field Guide. Geraadpleegd op 12 februari 2010, op http://www.fhi.org/NR/rdonlyres/emgox4xpcoyrysqspsgy5ww6mq7v4e44etd6toi….
Manz, P.H., Fantuzzo, J.W. & Power, T.J. (2004). Multidimensional assessment of family involvement among urban elementary students. Journal of School Psychology, 42, 461-475.
Marcon, R.A. (1999). Positive Relationships Between Parent School Involvement and Public School Inner-City Preschoolers’ Development and Academic Performance. School Psychology Review, 28, (3), 395-412.
Maso, I. & Smaling, A. (1998). Kwalitatief onderzoek: praktijk en theorie. Amsterdam: Boom.
Matsumura, L.C., Sartoris, M., Bickel, D.D., Garnier, H.E. (2009). Leadership for Literacy Coaching: The Principal’s Role in Launching a New Coaching Program. Educational Administration Quarterly, 45, (5), 655-693.
McNeal, R.B. (1999). Parental Involvement as Social Capital: Differential Effectiveness on Science Achievement, Truancy, and Dropping Out. Social Forces, 78, (1), 117-144.
McKenzie, G., Powell, J. & Usher, R. (1997). Understanding Social Research. Perspectives on Methodology and Practice. London: Falmer Press. Geraadpleegd op 10 maart 2010, op http://books.google.com.
McWayne, C., Campos, R. & Owsianic, M. (2008). A multidimensional, multilevel examination of mother and father involvement among culturally diverse Head Start families. Journal of School Psychology, 45, (5), 551-573.
McWayne, C., Hampton, V., Fantuzzo, J., Cohen, H.L. & Sekino, Y. (2004). A Multivariate Examination of Parent Involvement and the Social and Academic Competencies of Urban Kindergarten Children. Psychology in the Schools, 41, (3), 363-377.
Miedel, W.T. & Reynolds, A.J. (1999). Parent Involvement in Early Intervention for Disadvantaged Children: Does It Matter? Journal of School Psychology, 37, (4), 379-402.
Muller, C. & Kerbow, D. (1993). Parent Involvement in the Home, School, and Community. In B. Schneider & J.S. Coleman (Eds.), Parents, Their Children and Schools. (pp. 13-42). Boulder, CO: Westview Press.
Natriello, G. & McDill, E.L. (1986). Performance Standards, Student Effort on Homework and Academic Achievement. Sociology of Education, 59, (1), 18-31.
Newmann, F.M., King, M.B. & Youngs, P. (2000). Professional Development that Adresses School Capacity: Lessons from Urban Elementary Schools. American Journal of Education, 108, (4), 259-299.
Nicholson, E.W. & Tracy, S.J. (1982). Principal’s Influence on Teacher’s Attitude and Implementation of Curricular Change. Education, 103, (1), 68-73.
Ogawa, R.T. (1998). Organizing Parent-Teacher Relations Around the Work of Teaching. Peabody Journal of Education, 73, (1), 6-14.
Okpala, C.O., Okpala, A.O. & Smith, F.E. (2001). Parental Involvement, Instructional Expenditures, Family Socioeconomic Attributes, and Student Achievement. The Journal of Educational Research, 95, (2), 110-115.
Oregon PIRC (n.d.). From Parent Involvement to Family Partnerships. Geraadpleegd op 30 oktober 2009, http://oregonpirc.org/webfm_send/13.
Oskamp, S. & Schultz, P.W. (2005). Attitudes and Opinions (3de druk). Mahwah, New jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
Ovando, M.N. & Abrego, M.H. (1996). Parental Involvement in Majority/Minority Context: Lessons from the Field. Paper presented at the Annual Meeting of the University Council for Educational Administration, 25-27 October 1996. (ERIC Document Reproduction Service No. ED 407 728).
Pang, I. & Watkins, D. (2000). Towards a Psychological Model of Teacher-Parent Communication in Hong Kong Primary Schools. Educational Studies, 26, (2), 141-163.
Pelco, L.E. & Ries, R.R. (1999). Teachers’ Attitudes and Behaviors Towards Family-School Partnerships: What School Psychologists Need to Know. International School Psychology Association, 20, (3), 264-277.
Pena, D.C. (2000). Parent Involvement: Influencing Factors and Implications. The Journal of Educational Research, 94, (1), 42-54.
Petrovic, M. (n.d.). Family-School Partnership Models. Geraadpleegd op 1 november 2009, op http://www.see-educoop.net/aeiq/documents/vo2%20The%20effects%20of%20 involvement%20in%20schools.pdf.
Rieg, S.A. & Marcoline, J.F. (2008). Relationship Building: The First “R” for Principals. Paper Presented at the Eastern Educational Research Association Conference, 20-23 February 2008. (ERIC Document Reproduction Service No. ED 501 101)
Sanders, M.G. & Sheldon, S.B. (2009). Principals Matter. A Guide to School, Family and Community Partnerships. California: Sage. Geraadpleegd op 31 januari 2010, op http://books.google.com.
Saunders, M., Lewis, P. & Thornhill, A. (2004). Methoden en technieken van onderzoek (3de druk). Amsterdam: Pearson Education.
Schneider, B. (1993). Parents, Their Children, and Schools: An Introduction. In B. Schneider & J.S. Coleman (Eds.), Parents, Their Children and Schools. (pp. 1- 12). Boulder, CO: Westview Press.
Seginer, R. (2006). Parents’ Educational Involvement: A Developmental Ecology Perspective. Parenting: Science and Practice, 6, (1), 1-48.
Sheldon, S.B. (2005). Testing a Structural Equation Model of Partnership Program Implementation and Parent Involvement. The Elementary School Journal, 106, (2), 171-187.
Sheldon, S.B. & Van Voorhis, F.L. (2004). Partnership Programs in U.S. Schools: Their Development and Relationship to Family Involvement Outcomes. School Effectiveness and School Improvement, 15, (2), 125-148.
Simon, B.S. (2004). High school outreach and family involvement. Social Psychology of Education, 7, 185-209.
Smit, F., Driessen, G., Sluiter, R. & Brus, M. (2008). Ouders en innovatief onderwijs. Ouderbetrokkenheid en ouderparticipatie op scholen met vormen van ‘nieuw leren’. Geraadpleegd op 27 oktober 2009, op http://www.minocw.nl/documenten/94429c.pdf.
Smit, F., Driessen, G., Sluiter, R. & Sleegers, P. (2007). Types of parents and school strategies aimed at the creation of effective partnerships. International Journal about Parents in Education, 1, (0), 45-52.
Smith, E.P., Connell, C.M., Wright, G., Sizer, M., Norman, J.M., Hurley, A. & Walker, S.N. (1997). An Ecological Model of Home, School, and Community Partnership: Implications for Research and Practice. Journal of Educational and Psychological Consultation, 8, (4), 339-360.
Smith, J.A., Harré, R. & Van Langenhove, L. (1995). Rethinking methods in psychology. London: Sage. Geraadpleegd op 18 februari 2010, op http://books.google.com.
Smrekar, C. (1996). The Impact of School Choice and Community: In the Interest of Families and Schools. New-York: State University of New York Press. Geraadpleegd op 15 november 2009, op http://books.google.com.
Smrekar, C. & Cohen-Vogel, L. (2001). The Voices of Parents: Rethinking the Intersection of Family and School. Peabody Journal of Education, 76, (2), 75-100.
Strauss, A. & Corbin, J. (1998). Basics of Qualitative Research. Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory. (2de druk). Thousand Oaks (California): Sage.
Struyf, E. (2000). Evalueren: een leerkans voor leraren en leerlingen. Over de evaluatiepraktijken in de klas en het evaluatiebeleid op school. Leuven: Universitaire Pers.
Tomlinson, S. (1984). Home, School and Community. In M. Craft (Eds.), Education and Cultural Pluralism. (pp.143-160). Philadelphia: The Falmer Press.
Turney, K. & Kao, G. (2009). Barriers to School Involvement: Are Immigrant Parents Disadvantaged? The Journal Of Educational Research, 102, (4), 257-271.
Vandenbroucke, F. (2004). Vandaag kampioen in wiskunde, morgen ook in gelijke kansen. Beleidsnota van de Vlaamse minister van Onderwijs en Vorming. Geraadpleegd op 2 december 2009, op http://www.vmc.be/uploadedFiles/VMC/Thema/Onderwijs/beleidsnota%20onder….
van der Pligt, J. & de Vries, N.K. (1995). Opinies en attitudes. Meting, modellen en theorie. Amsterdam: Boom.
Van der Ploeg, J.D. (2005). De behandeling van gedragsproblemen. Rotterdam: Lemniscaat. Geraadpleegd op 2 november 2009, op http://books.google.com.
Van der Schaaf, N. & Van den Berg, T. (2009). Ouderbetrokkenheid in de brede school. Geraadpleegd op 2 december 2009, op http://www.hanzeuniversity.eu/NR/rdonlyres/62DD26FD-3A45-4F8E-848F-089D….
Van Houtte, M. (2005). Climate or Culture? A Plea for Conceptual Clarity in School Effectiveness Research. School Effectiveness and School Improvement, 16, (1), 71-89.
Van Ijzendoorn, M.H. & Miedema, S. (1986). De kwaliteit van kwalitatief onderzoek. Geraadpleegd op 18 februari 2010, op https://openaccess.leidenuniv.nl/bitstream/1887/1395/1/168_057.pdf.
Van Petegem, P., Imbrecht, I. & Deneire, A. (2006). Samenwerking tussen ouders en school: opvattingen van ouders en schooldirecties. Persoon en Gemeenschap, 58, 249-264.
Van Petegem, P., Verhoeven, J.C., Buvens, I & Vanhoof, J. (2006). Zelfevaluatie en beleidseffectiviteit in Vlaamse scholen: het gelijke onderwijskansenbeleid als casus. Gent: Academia Press.
Van Voorhis, F. & Sheldon, S. (2004). Principals’ roles in the development of US programs of school, family, and community partnerships. International Journal of Educational Research, 41, 55-70.
van Zwieten, M. & Willems, D. (2004). Waardering van kwalitatief onderzoek. Huisarts & Wetenschap, 47, (13), 631-635.
Verhaege, J.P., Maes, F., Gombeir, D. & Peeters, E. (2002). Longitudinaal onderzoek in het basisonderwijs. Steekproeftrekking. Geraadpleegd op 24 februari 2010, op http://www.steunpuntloopbanen.be/rapporten/LOA-rapport_05.pdf.
Verhoeven, J., Devos, G., Stassen, K. & Warmoes, V. (2003). Ouders over scholen. Antwerpen, Apeldoorn: Garant.
Verhoeven , N. (2004). Wat is onderzoek? Praktijkboek methoden en technieken voor het hoger beroepsonderwijs. Amsterdam: Boom. Geraadpleegd op 12 februari 2010, op http://books.google.com.
Vlaamse Confederatie van Ouders en Ouderverenigingen (VCOV) (2004). Het nieuwe participatiedecreet. Samen gaan we de uitdaging aan! Geraadpleegd op 7 november 2009, op http://www.vcov.be/webapps/komplete/index.php?KTURL=img/uploads/VCOV/Br….
Vlaamse Onderwijsraad (2001). Samenwerking tussen ouders en scholen. Leuven: Garant.
Vogels, R. (2002). Ouders bij de les. Betrokkenheid van ouders bij de school van hun kind. Geraadpleegd op 27 april 2010, op http://www.scp.nl/dsresource?objectid=21068&type=org.
Waanders, C., Mendez, J.L. & Downer, J.T. (2007). Parent characteristics, economic stress and neighborhood context as predictors of parent involvement in preschool children’s education. Journal of School Psychology, 45, 619-636.
Waege, H. (2005). Het onderzoeksplan. In J. Billiet & H. Waege (Eds.), Een samenleving onderzocht. Methoden van sociaal-wetenschappelijk onderzoek (2de druk). (pp. 65-84). Antwerpen: De Boeck. Geraadpleegd op 27 april 2010, op http://books.google.com.
Walker, J.M.T., Wilkins, A.S., Dallaire, J.R., Sandler, H.M. & Hoover-Dempsey, K.V. (2005). Parental Involvement: Model Revision through Scale Development. The Elementary School Journal, 106, (2), 85-104.
Wardekker, W. (1999). Criteria voor de kwaliteit van kwalitatief onderzoek. In B. Levering & P. Smeyers (Eds.), Opvoeding en onderwijs leren zien. Een inleiding in interpretatief pedagogisch onderzoek (pp. 50-67). Amsterdan: Boom.
Zellman, G.L. & Waterman, J.M. (1998).Understanding the Impact of Parent School Involvement on Children’s Educational Outcomes. The Journal of Educational Research, 91, (6), 370-380.
Zill, N. (1996). Family Change and Student Achievement: What We Have Learned, What It Means For Schools. In A. Booth & J. F. Dunn (Eds.), Family-School Links. How Do They Affect Educational Outcomes? (pp 139-174). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
