En ze werkten nog lang en gelukkig. Onderzoek naar de professionele ontwikkeling van leraren-in-opleiding (LIO).
Lang en gelukkig werken als leerkracht?
Niet elke school richt zich even intensief in om de professionele ontwikkeling van leraren-in-opleiding (LIO) te stimuleren. De mate van begeleiding door een mentor is met andere woorden schoolafhankelijk. Aandacht voor beginnende beroepsbeoefenaars is van alle tijden. In het onderwijs is die aandacht echter vrij laat op gang gekomen. Zo is er nu hernieuwde belangstelling voor de lerarenopleiding. Vanaf 1 september 2007 komen de vernieuwingen in die lerarenopleiding op kruissnelheid. Zo is er sinds kort het LIO-traject. Dit zijn studenten die al een diploma behaald hebben in het hoger of volwassenenonderwijs en enkel nog een didactische opleiding moeten krijgen. Sinds het decreet van 2006 betreffende de lerarenopleidingen is het mogelijk om via een LIO-traject (LIO-baan) het praktijkgedeelte van de lerarenopleiding te volbrengen. Een LIO, wat staat voor Leraar In Opleiding, wordt gecoacht door de stagebegeleider van het opleidingsinstituut en een mentor van de school waar hij/zij werkzaam is. De theoretische component van opleidingsonderdelen wordt verworven op de lerarenopleiding. De LIO kan zijn stage afwerken terwijl hij/zij als leerkracht werkt. Hij/zij wordt dan betaald als 'leraar-in-opleiding’. Uiteraard heeft deze beginnende leerkracht een flinke dosis begeleiding nodig om vooreerst de praktijkschok op te vangen en om vervolgens een heleboel vragen te beantwoorden. Hiervoor is het toewijzen van een mentor een goede oplossing. Verder is er ook een gestructureerde organisatie nodig vanuit de scholen. Zij bepalen immers in hoeverre mentoren LIO’s moeten ondersteunen. Via interviews werd nagegaan hoe 3 scholen uit 3 verschillende scholengemeenschappen de LIO-baan opvatten. Er werd getracht te achterhalen in welke mate scholen zich organiseren om de professionele ontwikkeling van de LIO te bevorderen.
Bibliografie
Aelterman, A., & Schepens, A. (2002). De duale leerroute als leertraject in een dynamisch
ontwikkelingsperspectief, een aanzet tot onderzoek.
VELON Tijdschrift voor23(1), 7-13.Speelbal of spelbepaler: overDen Haag: Qprimair.Uitgangspunten en contourenEindrapport: Katholieke. In: School en
Boter, J., & van der Veen, T. (1997).
opleidingspraktijk.
Boute, W. (2009).
‘Implementatie en optimalisatie LIO-baantraject’.
15 november 2009, via http://enw.augent.be/filesb/Literatuurstudie%20ENW%20LIOproject.
Buitink, J. (1998).
Rijksuniversiteit Groningen
De lerarenopleidingen: van opleidingsconcept naarLeuven/Apeldoorn, Garant.Ondersteunende literatuurstudie bij LIO-project ENW AUGent:Universiteit Gent, Gent. Geraadpleegd opIn-functie opleiden en in-functie leren van aanstaande leraren. Proefschrift.
Cautreels, P. (2008).
werkboek voor mentoren en schoolteams.
Eisendrath, H.B. (2001).
eindverslag.
2009, via:
http://www.vvs.ac/documentatie_standpunten/documentatie/lerarenopleidin…
O-Eindverslag29-6-01.pdf
Furlong, J., & Maynard, T. (1995).
of Professional Knowledge.
38
Geurts, K., & Van Woensel, A. (2005).
Met beginnende leraren op weg naar professionaliteit: studie- enMechelen: Plantyn.Evaluatie van de lerarenopleidingen in Vlaanderen, 2000-2001:Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Geraadpleegd op 15 oktoberMentoring Student Teachers: The GrowthLondon, Routledge.Genderzakboekje 2005. Zij en hij op de arbeidsmarkt.
Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap ESF-Agentschap, Administratie Werkgelegenheid
.
Griffioen, J. (1980).
Groningen. Groningen: Wolters-Noordhoff.
Hanson, G. (2007).
en omgevingsfactoren.
Geraadpleegd op 14 december 2009, via:
http://essay.utwente.nl/58890/1/scriptie_G_Hanson.pdf
Hendriks, H., Mastenbroek, M., & Bekkers, P. (1997).
Supervisie van beginnende leraren. Dissertatie RijksuniversiteitHoe kan werkplekleren worden verklaard? Een studie naar de individueleMasterthesis Arbeid- en Organisatiepsychologie, Universiteit Twente.Niets is zo kostbaar als een begin.
Utrecht: Forum Vitaal leraarschap.
Janssen, W. (1995). Het belang van mentoren in de initiële lerarenopleiding.
Gemeenschap, jaargang 48 nr. 1.
In Persoon &
Janssens, S. (2007). En wat met de universitaire lerarenopleiding
onderwijsbegeleiding, 37:3, p.115-121.
? In: Impuls voor
Kelchtermans, G. (1994).
vanuit het biografisch perspectief.
Kelchtermans, G. (2001).
opleiders, nascholers en stagebegeleiders.
Kelchtermans, G., Ballet, K., Peeters, E., Piot, L., & Robben, D. (2008).
effectiviteit van werkplekleren in diverse omstandigheden en met verscheiden doelgroepen.
De professionele ontwikkeling van leerkrachten basisonderwijsUniversitaire Pers Leuven.Reflectief ervaringsleren voor leerkrachten. Een werkboek voorLeuven: Wolters Plantyn.Onderzoek naar de
Leuven: SoE-Comité, Expertisenetwerk 'School of Education'. Associatie K.U.Leuven.
Kiewiet-Kester, J. (2006).
school'.
Kiewiet-Kester, J. (2007). Opleiden in de school, een introductie.
personeelszaken PO / Praktijkboek personeelszaken PO, uitgeverij Elsevier.
PDS nader bekeken: een praktijkbeschrijving van ‘Opleiden in deLeiden: Lectoraat Educatie Hogeschool Leiden.In: Kennisbank
Kiewiet-Kester, J. (2007).
Rijn: Kluwer.
Klasse voor leraren (1997). Van toeten noch blazen.
Toekomstige leerkrachten (opleiden) in de school. Alphen aan denKlasse voor Leerkrachten 74, p. 30-31.
39
Kwakman, K. (1999).
professionalisering op de werkplek in het voortgezet onderwijs.
Nijmegen, Nijmegen.
Maynard, T. & Furlong, J. (1994).
D., Hagger, H. & Wilkin, M. (ed). Mentoring, perspectives on school-based teacher
education. London, Kogan Page.
Memorie van toelichting (2006).
in Vlaanderen.
http://www.ond.vlaanderen.be/nieuws/archief/2006/2006p/files/0113-toeli…
Miles, M.B., & Huberman, A.M. (1984).
methods.
Ministerie van de Vlaamse gemeenschap, Departement Onderwijs en Vorming (2005).
Leren van docenten tijdens de beroepsloopbaan. Studies naarAcademisch proefschrift K.U.Learning to teach and models of mentoring. In: McIntyre,Voorontwerp van decreet betreffende de lerarenopleidingenp. 1-41. Geraadpleegd op 1 oktober 2009, via:Qualitative Data Analysis: a sourcebook of newNewbury Park, Calif.: Sage.
Arbeidsmarktrapport 2005.
Onderwijs en Vorming. Geraadpleegd op 10 oktober 2009, via:
http://www.ond.vlaanderen.be/beleid/personeel/files/AMR_2005.pdf
Ministerie van de Vlaamse gemeenschap, Departement Onderwijs en Vorming (2008).
Brussel: Ministerie van de Vlaamse gemeenschap, Departement
Arbeidsmarktrapport 2008
Onderwijs en Vorming. Geraadpleegd op 11 oktober 2009, via:
http://www.ond.vlaanderen.be/beleid/personeel/files/AMR_2008.pdf
Onstenk, J. (1994).
A&O/MGK.
Onstenk, J. (1997).
leren,werken en innoveren.
Onstenk, J. (2001). Epiloog: van opleiden op de werkplek naar leren op de werkplek.
. Brussel: Ministerie van de Vlaamse gemeenschap, DepartementLeren en opleiden op de werkplek: een verkenning in zes landen. Bunnik:Lerend leren werken: brede vakbekwaamheid en de integratie vanEburon: Delft.
Pedagogische Studiën, 78, 134-141.
Peeters, K., Ballet,K, Kelchtermans, G., Robben, D., & Maes, J. (2008). LIO-stages:
worstelen met werkplekleren.
In: Proceedings Onderwijs Research Dagen, p. 232-233.
40
Handelingen plenaire Vergadering, middagvergadering (2006).
betreffende de lerarenopleidingen in Vlaanderen.
http://jsp.vlaamsparlement.be/docs/handelingen_plenaire/2006-2007/plen0…
Plomp, Tj., Brummelhuis, A. C. A. ten, & Rapmund, R. (1996).
future
November). Den Haag: Sdu.
Raizen, S. (1989).
Center for Research in Vocational Education, Berkeley, CA.
Ruelens, L., Baert, T., Baert, H., Douterlugne M., & Bouwen, R. (2003). Werken aan leren:
over de kwaliteit van leerwerprojecten (stages).
Ontwerp van decreetGeraadpleegd op 17 april 2010 viaTeaching and learning for the(Report of the Committee On MultiMedia in Teacher Training (COMMITT), 1996,Reforming Education for Work: A Cognitive Science Perspective. NationalOver.Werk, 1-2.
Simons, P.R.J. (2000). Competentieontwikkeling: van behaviorisme en cognitivisme naar
sociaal-constructivisme: epiloog.
Opleiding en Ontwikkeling, 12, 41-46.
Simons, P.R.J. (2003). Leren van docenten: een methodiek voor professionele ontwikkeling.
In B. Creemers (Ed.), Handboek Schoolorganisatie.
Smits, B. Kim, T.D., Dewinkeler I., & Dhert, S. (2007).
veilig netwerk voor startende leraren.
oktober 2009, via: www.velon.nl/uploads/workshops/downloads/bert%20smits.pdf
Struyf, E. (2006). Het ontwerp van decreet betreffende de lerarenopleiding: een vergiftigd
geschenk?
Startersbegeleiding (STAB): EenGroep T Leuven Educating School. Geraadpleegd op 8In: Impuls voor onderwijsbegeleiding, 37:2 p. 52-59
Van Looy, H., Goegebeur, W., Vrijsen, M., Engels, N., Thas, J., Damman, K. Ketels, M., &
Otte, T. (2000).
het reflectievermogen bij studenten in de lerarenopleiding via een zelfstandige stageperiode.
Zelfstandige, reflecterende leraren: van opleiding naar beroep. De groei van
Brussel: Vubpress.
Van Petegem, P., & Imbrecht, I. (2008).
Plantyn.
Van Riessen, M.G. (1999). Werken en leren: een kwetsbaar evenwicht. Lio's en de
praktijkschok.
Wegwijs in het Vlaamse onderwijs. Mechelen:Didactief & School 1:2, p.4-8.
41
Van Veen, D., & Veugelers, W. (1996).
Vernieuwing van leraarschap en lerarenopleiding.
Leuven/Apeldoorn: Garant.
Veenman, S.A.M. (1982). Problemen van beginnende leraren. Uitkomsten van een
literatuurstudie.
Pedagogische Studiën, 59, p. 458-470.
Veenman, S.A.M. (1985). Beginnende leraren: problemen, opvang en begeleiding.
Peters (Ed.), Opleidings- en nascholingsdidactiek, p 145-175, Amsterdam/Brussel: Elsevier.
In J.J.
Verkens, A. (2006). De geïntegreerde lerarenopleiding secundair onderwijs. (Te)
langverwachte decreetwijziging.
In: Impuls voor onderwijsbegeleiding, 37:1 p. 4-9.
Verbiest, E. (2004). De school: de werkplek als leerplek? Over de rol van de schoolleiding bij
het leren van (aankomende) leerkrachten in een school.
Mechelen, Wolters Plantyn. 2004, p. Human Resources Management – Vorming en
professionele ontwikkeling / 1-1.
In Personeel en organisatie,
Vermeulen, A., & Koopman, P. (2000). De begeleiding van beginnende leraren.
Beleidsonderzoek Arbeidsvoorwaarden en Beroepskwaliteit Onderwijspersoneel 40. OC&W,
Den Haag.
Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming. (2006).
lerarenopleidingen in Vlaanderen.
http://jsp.vlaamsparlement.be/docs/stukken/2005-2006/g924-4.pdf
Wardekker, W. (1999). Criteria voor de kwaliteit van onderzoek.
Smeyers (Eds.). Opvoeding en onderwijs leren zien. Een inleiding in interpretatief onderzoek.
(pp.50-67). Amsterdam: Boom.
Ontwerp van decreet betreffende deGeraadpleegd op 10 oktober 2009, via:In: B. Levering & P.
Windmuller, I., Ros, A., & Vermeulen, M. (2008). Professionele ontwikkeling van leraren
basisonderwijs.
december 2009, via http://hbo-kennisbank.uvt.nl/cgi/fontys/show.cgi?fid=3222
Wortman, O. (1999).
Deskundigheidsbevorderingstraject Leren Leren voor HvA-docenten. Geraadpleegd op 15
december 2009, via: http://www.cop.hva.nl/download.php?id=2759
In: Proceedings Onderwijs Research Dagen, p. 450. Geraadpleegd op 7‘Leren leren’ kan niet zonder te leren reflecteren. Inleiding t.g.v.
Lerarenopleiders,
Arts, J., Kok, J., Sleegers, P., Verbiest, E., & de Wit, C. (2003).
professionele ontwikkeling, schoolontwikkeling en kwaliteit.
Baert, H., Van Damme, D., Kusters, W., & Scheeren, J. (2000).
voor een samenhangend beleid van levenslang leren in Vlaanderen.
Universiteit Leuven, Leuven.
Boeren, E. (2008). Een nieuw decreet voor volwassenenonderwijs
Samenleving. Afl. 19, p. 65-80.
