Het imago van het Belgische leger in Vlaamse en Waalse kranten
Een bende lamzakken als helden onthaald of vice versa?
HUB-studente onderzocht het imago van het Belgische leger in kranten
Niemand interesseert zich voor Defensie. Met die woorden opent Marjan Hellings haar onderzoek naar het imago van Defensie in Belgische kranten. De HUB-studente journalistiek analyseerde 300 artikels over het Belgische leger in Vlaamse en Waalse kranten en kwam tot verrassende resultaten.
“Toen mijn vriend vijf jaar geleden besliste zijn studies in het leger aan te vatten, was ik niet meteen voorstander van die keuze. Wie verbindt zich nu vrijwillig aan een ouderwetse, seksistische instelling die gedoemd is te verdwijnen?” vertelt de journaliste in spe. “Gaandeweg veranderde mijn mening echter, maar zag ik die botsen met wat ik in de pers tegenkwam. Ik merkte dat die op een nogal eenzijdige manier over het leger berichtte. Omdat ik vorig jaar als vertaler afstudeerde, vond ik het interessant om te kijken of er een verschil was tussen Franstalige en Nederlandstalige berichtgeving in Belgische kranten.”
Verrassend
Al gauw moest de onderzoekster erkennen dat de kranten het toch niet zo slecht aanpakken als eerst gedacht. “Ik doorzocht de berichten aan de hand van stellingen, waarbij ik naging of die als neutraal, pro of contra het Belgische leger naar voren geschoven werden. Bijvoorbeeld: worden militairen als lui aanzien, of schilderen kranten ze als helden af? In slechts een klein aandeel van de gevallen vond ik dat een pro- of contra-standpunt ingenomen werd, het overgrote deel van de berichtgeving over het Belgische leger bleek neutraal te zijn.”
De studente ontdekte dat Vlaamse en Waalse kranten gelijk lopen op vlak van de aandacht die ze aan het Belgische leger schenken, de bronnen die ze daarvoor aanspreken en de thema’s die daarbij aan bod komen. Maar wanneer ze de pro- en contra-standpunten onder de loep nam, stuitte ze toch op een opmerkelijk verschil. “Ik werkte alleen met de niet-neutrale stellingen verder, omdat enkel die een invloed kunnen hebben op het imago dat de kranten schetsen. En blijkbaar was hier toch een verschil tussen Vlaanderen en Wallonië.” Uit het onderzoek blijkt immers dat Vlaamse kranten meer standpunten contra het Belgische leger innemen dan Waalse. Die schuiven dan weer vooral pro-stellingen naar voren.
Nuttig en professioneel
Zullen Walen dan eerder aanhanger zijn van het Belgische leger dan Vlamingen? “Dat kan dit onderzoek niet aantonen” vertelt Hellings. “Ik bekeek welk imago de kranten schetsen van het leger, dat is nog niet hetzelfde als datgene wat werkelijk bij de mensen leeft. Bovendien was het algemene beeld van het Belgische leger in Vlaamse en Waalse kranten gelijk. In beide landstalen wordt een beeld geschetst van een nuttig leger met een professioneel personeel en een onprofessioneel management. Ik had erger verwacht” lacht de studente.
Hellings toetste ook of het imago dat kranten schetsen, overeenkomt met wat het leger zelf wil. Op sommige punten komt het imago overeen met de doelstellingen van Defensie, op andere dan weer niet. Vooral wat betreft communicatie en budgetbeheer blijkt er nog werk aan de winkel te zijn. “Zowel Vlaamse als Waalse kranten tonen Defensie als een onbetrouwbare gesprekspartner die het overheidsgeld niet efficiënt besteedt. Dat is niet meteen het beeld dat het Belgische leger wil uitdragen” merkt de onderzoekster op.
Relatietherapie
De analyse geeft inzicht in de band tussen media en leger, en bewijst dat daar verandering op til is. Uit vorig onderzoek was immers gebleken dat het leger en media op gespannen voet leven, omdat ze beide kenmerken hebben die elkaar per definitie tegenspreken. “De terughoudendheid van het leger ten opzichte van de media is te begrijpen wanneer we beseffen dat het vrijgeven van (te veel) informatie in sommige situaties levens kan eisen. Anderzijds is het de taak van de media om de burger correct te informeren over wat er met zijn geld gebeurt” vertelt de studente.
Ze geeft aan dat Defensie het belang van goede communicatie met de maatschappij lijkt te erkennen. Zo krijgen militairen sinds de jaren 90 mediatrainingen. De studie van Hellings toont aan dat die relatietherapie nu haar vruchten blijkt af te werpen. “Minister De Crem stelde aan het begin van zijn ambtstermijn enthousiast dat ‘het leger opnieuw een plaatsje in de harten en hoofden van allen moest krijgen’. Met wat mediatraining voor het ‘onprofessionele’ management kan die missie nog wel slagen” knipoogt de onderzoekster.
Bibliografie
Bennett, W.L. (1996). News: the politics of illusion (3th ed.). New York: Longman.
Bjerg Jensen, R. (2009). British military media strategies : New wars – new ways. In N. Carpentier, P. Pruulmann-Vengerfeldt, R. Kilborn, T. Olsson, H. Nieminen, E. Sundin & K. Nordenstreng (Eds.). Communicative approaches to politics and ethics in Europe (pp. 85-96). Tartu: Tartu University Press.
Bonneu, M. (2009). Het imago van de Belgische Defensie: inhoudsanalyse van de Nederlandstalige geschreven pers. [onderzoeksrapport]. Brussel: Koninklijke Militaire School.
Comité IPR (2009). Analyse van de communicatie-inspanningen van Defensie [powerpointpresentatie]. Brussel: Defensie.
Cornil, E. (2005). Framing en internationale conflicten: case: de verslaggeving over de derde golfoorlog (2003) in de Vlaamse dagbladpers. [masterproef]. Gent: Universiteit Gent.
Cucolo, T. (2008). The military and the media: shotgun wedding, rocky marriage, committed relationship. Media, War & Conflict, 1(1), 84-89. doi: 10.1177/1750635207087628
De Bens, E., & Raeymaeckers, K. (2007). De pers in België: het verhaal van de Belgische dagbladpers gisteren, vandaag en morgen. Leuven: LanooCampus.
De Crem, P. (2008). Politieke Oriëntatienota. Opgehaald van http://www.mil.be/modnew/doc/index.asp?LAN=nl
De Redactie (2010, 13 mei) Niet te vertrouwen: politici, clerus en CEO’s. Opgehaald van http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/binnenland/100513_Vertrouwensbaro…
DG IPR (2005). Defensie Stript!. Brussel: Defensie.
DG IPR (2006). Krachtlijnen en sleutelwaarden voor de communicatie van Defensie. Brussel: Defensie.
DG IPR (2007). Communicatiebeleid van Defensie. Brussel: Defensie.
DG IPR (2008). Recht op meningsuiting door het personeel van Defensie. Brussel: Defensie.
DG IPR (2010a). Defensie en media: spelregels [powerpointpresentatie]. Brussel: Defensie.
DG IPR (2010b). Communicatie en Defensie [powerpointpresentatie]. Brussel: Defensie.
Dumoulin, A. (2009). Analyse de contenu de la presse écrite francophone en matière de défense nationale. [onderzoeksrapport]. Brussel: Koninklijke Militaire School.
Entman, R.M (1993). Framing: Toward clarification of a fractured paradigm. Journal of Communication, 43(4), 51–58. Opgehaald van http://web.viu.ca/smolashn/images/framing.pdf
Entman, R.M. (2004). Projections of power: framing news, public opinion, and US foreign policy. Chicago: University of Chicago Press.
Fikse deuken in imago Belgisch leger. (2009, 22 mei). Het Nieuwsblad, p. 10.
Franssen, J. (2010, 18 maart). Niemand interesseert zich voor Defensie. De Morgen, p. 23.
Gamsom, W.A., & Modigliani, A. (1989). Media discourse and public opinion on nuclear power. The American Journal of Sociology, 1(95). Opgehaald van http://www.jstor.org/pss/2780405
Hooper, A. (1982). The military and the media: armed forces in mass media. Aldershot: Gower Publishing Company Limited.
Jansen, C.H. (1987). Politiek en dagbladjournalistiek. Muiderberg: Coutinho.
Kabinet M.O.D. (2007). Halfweg het strategisch plan 2000-2015. Katern 6 - Transparant door dialoog. Brussel: DG IPR
Knight, G. (1988). Stratified news: media, sources and the politics of representation. In P.A. Bruck (Ed.). A proxy for knowledge: the news media as agents in arms control and verification (pp. 15-24). Ottawa: Carleton international proceedings.
Krippendorff, K. (2004). Content analysis: an introduction to its methodology (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Kussendager, N. & Van der Lugt, D. (2007) Basisboek journalistiek: achtergronden, genres, vaardigheden. Groningen: Wolters-Noordhoff.
Lams, L. (2010). Reconnecting theories of language pragmatics and critiques on logocentric methodological approaches to media discourse analysis. Romanian Review of political Sciences and international Relations, 2(1), 94-110.
Mans, U., Meindersma, C. & Burema L. (2008). Eyes wide shut? The impact of embedded journalism on Dutch newspaper coverage of Afghanistan. Den Haag: The Hague Centre for Strategic Studies. Opgehaald van http://www.hcss.nl/nl/publication/653/Eyes-Wide-Shut?-The-Impact-of-Emb…
Manssens, J., & Walgrave, S. (1998). Populair en/of kwaliteit? De Vlaamse pers over de zaak-Dutroux. Antwerpen: Universitaire Instelling Antwerpen. Opgehaald van http://webhost.ua.ac.be/psw/pswpapers/PSWpaper%201998-10%20walgrave.pdf
Mastenbroek, J. (2000). Hoofdstuk 3 Identiteit en imago. In J.N.A. Groenendijk, G.A.Th., Hazekamp & J. Mastenbroek (Red.). Public relations: beleid, organisatie en uitvoering (pp. 44-55). Alphen aan den Rijn: Samsom Bedrijfsinformatie.
Mediatraining bij Defensie (15 maart 2004). Vox Magazine. Opgehaald van http://www.mil.be/vox/subject/index.asp?LAN=nl&ID=518&MENU=697&PAGE=2
Moskos, C.C. & Ricks Th.E. (1996). Reporting war when there is no war. Chicago: Robert R. McCormick Tribune Foundation.
Reese, S.D. (2001). Framing public life: A bridging model for media research. In S. Reese, O. Gandy, & A. Grant (Eds.). Framing public life (pp. 7–31). Mahwah, NJ: Erlbaum.
Reese, S.D. (2007). The Framing Project: A Bridging Model for media research Revisited. Journal of Communication, 57, 148-154. doi: 10.1111/j.1460-2466.2006.00334.x
Ringeling, A. (2004). Het imago van de overheid: de beoordeling van prestaties van de publieke sector. ’s-Gravenhage: Elsevier overheid.
Sarazin, J. (2006). De invloed van de externe communicatie op het imago van Colruyt. [masterproef]. Leuven: K.U.Leuven.
Schoeman, J.R. (1997). Media, krijgsmacht en hulporganisaties. In T. Van Baarda & J. Schoeman (Red.). Wereld apart? Militairen en burgers: vredeshandhavers en hulpverleners (pp. 141-159). Den Haag: SDU.
Van Cuilenburg, J.J. & Noomen, G.W. (1984). Communicatiewetenschap. Muiderberg: Coutinho.
Van der Grinten, J. (2004). Mind the gap: stappenplan identiteit en imago. Amsterdam: Boom.
Van der Meulen, J. (2003). Civiel-militaire betrekkingen in verandering: wisselwerking tussen maatschappij en krijgsmacht. In R. Moelker & J. Soeters (Red.). Krijgsmacht en samenleving: klassieke en eigentijdse inzichten (pp. 41-75). Amsterdam: Boom.
Vangeel, J. (2009). Vergelijkend onderzoek naar de berichtgeving over zelfdoding in Vlaamse en Waalse kranten. [masterproef]. Leuven: K.U.Leuven.
Van Gorp, B. (2006). Framing asiel: indringers en slachtoffers in de pers. Leuven: Acco.
Van Riel, C.B.M. (2005). Identiteit en imago: recente inzichten in corporate communication - theorie en praktijk (3e druk). Schoonhoven: Academic service.
Verschueren, P. (2009). Internationale conflicten en de media [powerpointpresentatie]. Brussel: Hogeschool-Universiteit Brussel.
Vlachova, M. (2003). Democratic control of armed forces. In J. Callaghan & F. Kernic (Eds.). Armed forces and international security: global trends and issues (pp.199-208). Münster: LIT.
Ysebaert, T. (2010, 13 mei). Vertrouwen Belgen krijgt deuk. De Standaard. Opgehaald van http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20100513_084
