(On)recht in Zuid-Kivu: de uitdagingen voor een op kinderrechten gebaseerd reïntegratiebeleid

Yannick
Weyns

Vijftien jaar oud en trillend van adrenaline richt hij zijn Kalasjnikov op de laatst overgebleven tegenstanders. Zijn oren suizen nog na van de granaatinslag waarvoor hij net dekking had gevonden. Bijna heeft hij de overwinning bereikt. Het geweer ratelt in zijn handen en een na een stuiken zijn vijanden in elkaar totdat een schelle klik weerklinkt. Pijlsnel dringt het tot hem door dat hij geen munitie meer heeft. In zijn ooghoek ziet hij nog net twee gewapende mannen opdoemen, maar het is te laat. Vijf kogels doorboren hem in een mum van tijd. Game over. Hij schenkt zichzelf een bruisende, ijskoude cola in en zet de televisie uit. Volgende keer beter, sust hij zich.

 

In Oost-Congo is gewapend conflict voor kinderen en jeugd geen vrijblijvende ontspanning, maar bittere ernst. Naar schatting 35 000 minderjarigen leven er met een verleden als kindsoldaat. Nog eens 5000 zijn het vandaag. Terug in het Westen is er grote verontwaardiging over het lot van deze kinderen. Van Belgische scholen tot in de Veiligheidsraad zijn er talloze initiatieven genomen om dit onrecht aan te klagen en de situatie van deze onfortuinlijke kinderen te verbeteren. Tientallen hulporganisaties snelden ter plekke om hen te helpen te bouwen aan een nieuwe toekomst ver weg van gewapende groeperingen.

 

De vraag die zich stelt is of hun programma's wel het verhoopte resultaat hebben en de kinderen aan een nieuw en beter leven helpen. Om hier achter te komen, moeten we eerst een duik nemen in de leefwereld van die duizenden kindsoldaten. Hoe komen ze in zo'n gewapende groepering terecht?

 

Kindsoldaten zijn alle minderjarigen die op een of andere manier werken voor het leger of een gewapende groep. Zeer vele onder hen zijn onder dwang gerekruteerd, maar merkwaardig genoeg zegt meer dan de helft van de kindsoldaten in Zuid-Kivu vrijwillig de wapens te hebben opgenomen.

 

Dat kinderen zich vrijwillig in zo'n gevaarlijke situatie storten is voor ons onvoorstelbaar. Maar tegelijkertijd zijn een hele hoop zaken die wij hier zo vanzelfsprekend vinden even onvoorstelbaar voor kinderen in Zuid-Kivu. Meer dan 40 procent onder hen heeft nooit school gelopen. Bovendien wordt het platteland geteisterd door een nijpend voedseltekort veroorzaakt door de jarenlange plunderingen en snelle bevolkingsaangroei. Jongeren in de stad zijn niet veel beter af. Zij slagen erin gemiddeld slechts een schamele vijftien dollar per maand bijeen te sprokkelen. Een hele generatie heeft er dus amper vooruitzicht op degelijk werk en een volwaardige rol in de maatschappij. Zo kan bij een gewapende groepering gaan een strategie worden om jezelf van eten te voorzien en gewapenderhand respect af te dwingen.

 

Hulporganisaties kaderen de hele problematiek binnen de kinderrechten. Het Kinderrechtenverdrag verbiedt niet enkel het rekruteren van kinderen. Volgens dit verdrag hebben kinderen ook recht op essentiële zaken als onderwijs, een gepaste levensstandaard en ouderlijke bescherming. De schending van deze rechten ligt volgens de organisaties aan de basis van het fenomeen van de kindsoldaten. Daarom richten de hulpverleners hun programma's op het realiseren van deze rechten door scholing of specifieke beroepstraining te voorzien. Na een kort verblijf in een opvangcentrum worden de jongeren opgeleid tot metser, schrijnwerker of naaister. De idee hierachter is dat ze zichzelf zo van een inkomen voorzien en een toekomstbeeld uitbouwen.

 

Deze op kinderrechten gebaseerde aanpak is een enorme sprong vooruit in vergelijking met vroegere programma's, waar kindsoldaten met enkel wat zakgeld of een deken meteen naar huis werden gestuurd. Toch worden de programma's nog met grote uitdagingen en tekortkomingen geconfronteerd. Hulpverleners tonen zich gefrustreerd omdat het merendeel van de kindsoldaten naar de steden vertrekt en er op straat belandt. Vele anderen zoeken terug aansluiting bij een gewapende groep of gaan in door rebellen gecontroleerde mijnen werken. Bovendien blijft een hele grote groep hardnekkig kampen met psychische stress en trauma's.

 

Een deel van de verklaring voor deze problemen vinden we in de wanhopig slechte economische situatie in Oost-Congo. De dorpen in het platteland hebben niet eens voldoende geld om zich elke dag van eten te voorzien. Laat staan dat ze nieuwe kleren of een tafel zouden kunnen kopen van een ex-kindsoldaat die zich net heeft omgeschoold tot naaister of schrijnwerker. De jobs die de jongeren leren zijn dus niet aangepast aan de economische realiteit. Toch is er nog meer aan de hand waar de hulporganisaties geen blijf mee weten.

 

Nyangezi is een klein, gezellig dorpje in Zuid-Kivu. Toen we erdoor wandelden, werden we al gauw benaderd door goedlachse vrouwen in kleurrijke panjekleren. Enkelen onder hen bleken familie te zijn van Dieudonné en Furaha. Ze vertelden hoe deze kinderen zich na als kindsoldaat bij de mayi-mayi rebellen te zijn geweest, bezeten voelden door geesten. Het reïntegratieprogramma dat ze hadden doorlopen hielp niet. Gelukkig, zo zeiden ze, wist de katholieke exorcist hen te genezen. Dit is geen toeval. Mayi-mayi strijders peppen zich op voor de strijd door fetishen te gebruiken en geesten op te roepen die hen onoverwinnelijk zouden maken. Eenmaal de kinderen uit de groepering gaan, vinden zij en hun familie in deze praktijken een gemakkelijke verklaring voor hun psychologische problemen. Verder onderzoek en gesprekken met priesters toonden aan dat deze twee slechts voorbeelden waren van de talloze kinderen die door dezelfde verschrikkelijke ervaring gaan. Hun getuigenissen stonden in schril contrast met de verklaringen van de hulpverleners, die geen van allen al hadden gehoord van dit fenomeen.

 

Een ander zeer vaak terugkerend psychisch probleem is hoe de ex-kindsoldaten verteerd worden door schuldgevoelens. Eenmaal ze na vaak lange tijd uit de gewapende groep komen, herontdekken ze dat plunderen en moorden moreel verkeerd is. Al te vaak blijkt echter hoe hun nood om hierover te praten in dovemansoren valt bij de hulpverleners. Meestal proberen ze de kinderen ervan te overtuigen dat ze zich niets te verwijten hebben, omdat ze slachtoffers waren van de situatie. Dit komt echter niet overeen met de ervaring van de kindsoldaten die de indruk hebben vrijwillig te hebben gehandeld.

 

De hulporganisaties blijken zich dus al te vaak blind te staren op de oorzaken van het fenomeen, het gebrek aan onderwijs en inkomen, en de ingrijpende gevolgen van een gewelddadig verblijf bij gewapende groeperingen over het hoofd te zien. Dit verwarren van oorzaken met gevolgen zorgt ervoor dat de programma's zo begaan zijn met algemene kinderrechten dat ze de specifieke noden van kindsoldaten uit het oog verliezen. Bijna alle kinderen in Zuid-Kivu hebben nood aan scholing en levensonderhoud. Om kindsoldaten daarentegen werkelijk aan hun toekomst te laten bouwen, moeten de programma's zich er dringend meer op richten hen te helpen hun pijnlijke verleden achter zich te laten. Met alle geesten en misdaden die daarbij horen.

 

Bibliografie

Commitments to Protect Children from Unlawful Recruitment or Use by Armed

Forces or Groups , 2007

Literatuur

AMNESTY INTERNATIONAL (1999), Child Soldiers: one of the worst abuses of child

labour, http://www.amnesty.org/en/library/asset/IOR42/001/1999/en/da112587-e348…-

790733721318/ior420011999en.pdf, (laatst geraadpleegd op 4/12/2009)

AMNESTY INTERNATIONAL (2006), DRC: Children at War, Creating Hope for their

Future, http://www.amnesty.org/en/library/asset/AFR62/017/2006/en/c51c4605-d3f7…-

8743-d305bea2b2c7/afr620172006en.pdf, (laatst geraadpleegd op 4/12/2009)

AMNESTY INTERNATIONAL (2007) Democratic Republic of Congo: Disarmament,

Demobilization and Reintegration (DDR) and the Reform of the Army',

http://www.amnesty.org/en/library/asset/AFR62/001/2007/en/bc0c5b7e-d3c4…-

d305bea2b2c7/afr620012007en.pdf, (laatst geraadpleegd op 4/12/2009)

AMNESTY INTERNATIONAL BELGIQUE FRANCOPHONE (2003) Les principaux partis

qui recrutent et utilisent des enfants-soldats,

http://www.amnestyinternational.be/doc/article2848.html (laatst geraadpleegd op 4 december

2009)

ANNAN, K. (2005) In Larger Freedom: towards security, development and human rights for

126

all, New York: United Nations Publications

ARGENTI, N. (2000) 'Air Youth: Performance, Violence and the State in Cameroon' in The

Journal of the Royal Anthropological Institute, 4, 75

ARIÈS, P. (1962) Centuries of Childhood, New York: Vintage Books

ARZOUMANIAN, N. ET PIZZUTELLI, F. (2003) 'Victimes et Bourreaux: Questions de

Responsabilité Liées à la Problématique des Enfants-Soldats en Afrique' in Revue

Internationale du Croix Rouge, 85(852), 827-856

BALEGAMIRE, J. (1997) Se prendre en charge au Zaïre. Regards et stratégies des jeunes de

Bukavu facee à la crise socio-scolaire, Lausanne, Méta Editions

BALLARD, C. EN BANKS G. (2003) 'Resource Wars: the anthropology of mining' in Annual

Review of Anthropology, 32, 287-313

BARRETT, C., REARDON, T. EN WEBB, P. (2001) Nonfarm income diversification and

household livelihood strategies in rural Africa: concepts, dynamics and policy implications' in

Food Policy, 25, 315-331

BAZENGUISSA-GANGA, R. (1996) 'Milices Politiques et Bandes Armées à Brazzaville:

Enquête sur la Violence Politique et Sociale des Jeunes Déclassés' in Les Etudes du CERI, 13,

1-31

BAZENGUISSA-GANGA, R. (1999) 'Les Ninja, les Cobra et les Zoulou Crèvent l' Ecran à

Brazzaville: le Rôle les Médias et la Construction des Identités de Violence Politique' in

Revue Canadienne des Etudes Africaines, 33(2/3), 329-361

BENEDUCE, R. ET AL. (2006), 'Violence with a Purpose: Exploring the Functions and

Meaning of Violence in Democratic Republic of Congo' in Intervention, 4(1), 32-46

127

BERMAN, L. (2000) 'Surviving on the Streets of Java: homeless children's narratives of

violence.” in Discourse and Society, 11(2), 149-174

BRETT, R. (2003), 'Adolescents Volunteering for Armed Forces or Armed Groups' in Current

Issues and Comments: International review of the Red Cross, 85(852), 857-866

BURR, R. (2002) 'Global and Local Approaches to Children's Rights in Vietnam' in

Childhood, 9(1), p. 49-61

CARITAS-BUKAVU (2005) L' Evaluation du Projet DDR de la Caritas Bukavu, mimeo

CLARK, P. (2008) 'Law, Politics and Pragmatism: The ICC and Case Selection in the

Democratic Republic of Congo and Uganda' in Courting Conflict?Justice, Peace and the ICC

in Africa, Waddell, N. en Clark, P. (ed.), London: Royal African Society

COALITION TO STOP THE USE OF CHILD SOLDIERS (2007), Democratic Republic of

the Congo: Priorities for Children Associated with Armed Forces and Groups, London:

Coalition to Stop the Use of Child Soldiers

COALITION TO STOP THE USE OF CHILD SOLDIERS (2008), Child Soldiers Global

Report 2008, London: Coalition to Stop the Use of Child Soldiers

COHN, I. EN GOODWINN-GILL, G.S. (1994) Child Soldiers. The Role of Children in

Armed Conflicts, Oxford: Clarendon Press

COLLE, P. (1971 [1937]) Essai de Monographie des Bashi, Bukavu: Société des

Missionnaires d'Afrique, Pères Blancs, CELA

COLLIER, P. EN HOEFFLER, A. (2001), ‘Greed and Grievance in Civil War’ in Policy

Research Working Paper, World Bank, Washington

COLLIER, P. et al. (2003), Breaking the Conflict Trap: Civil War and Development Policy,

World Bank, Oxford University Press, Oxford,

128

COLLINSON, S. (2003) Power, Livelihoods and Conflict: Case Studies in Political Economy

Analysis for Humanitarian Action. Humanitarian Policy Group Report, n° 13, London:

Overseas Development Institute

CONNOLLY, M. EN ENNEW, J. (1996) 'Introduction: Children Out of Place' in Childhood,

3(2), p. 131-145

DAVIS, L. EN HAYNER, P. (2009) Difficult Peace, Limited Justice: Ten Years of

Peacemaking in the DRC, New York: International Center for Transitional Justice

DE BOECK, F. (1998) 'Domesticating diamonds and dollars: expenditure, identity and

sharing in Southwestern Zaire' in Development and Change, 29(4), 777-810

DE BOECK, F. (2000) 'Le “deuxième monde” et les “enfants-sorciers” en République

Démocratique du Congo' in Politique Africaine, 80, 32-57

DE FAILLY, D. (2000) 'L' Economie du Sud-Kivu 1990-2000: Mutations Profondes Cachees

par une Panne' in L' Afrique des Grands Lacs. Annuaire 2005-2006, Paris: L'Harmattan, 163-

192

DE FAILLY, D. (2002) 'Mambo Gani Yamepitika na Madini ya “Coltan”?' in Kweli?Kabisa!,

Bukavu, Bureau d'Etudes Scientifiques et Techniques (BEST)

DETRICK, S. EN DOEK, J. (1992) The United Nations Convention on the Rights of the

Child: a guide to the travaux préparatoires, Dordrecht: M. Nijhoff Publishers

DETRICK, S.(1999) A Comment on the United Nations Convention on the Rights of the

Child, Den Haag: Kluwer Law International

DIOUF, M. (2003) 'Engaging Postcolonial Cultures: African Youth and Public Space' in

African Studies Review, 46(2), 1-12

DOOM, R. EN VLASSENROOT, K. (2001) 'Violent Culture or a Culture of Violence?

Militia-Formation in Eastern Congo' in Politics and Economics of Africa, F. Columbus (ed.)

129

New York: Nova Science Publishers

DOUGLAS, M. (1966) Purity and Danger: an analysis of concept of pollution and taboo,

London en New York: Routledge and Kegan Paul

DURHAM, D. 'Youth and the Social Imagination in Africa: Introduction to Parts 1 and 2' in

Anthropological Quarterly, 73(3), 113-120

EMIZET, K. (2000) 'The Massacre of Refugees in Congo: a Case of UN Peacekeeping Failure

and International Law' in The Journal of Modern African Studies, 38(2), 163-202

ESCOBAR, A. (1995) Encountering Development: the Making and Unmaking of the Third

World, New Jersey: Princeton University Press

FAIRHEAD, J. (1993) ‘Paths of Authority: Roads, the State and the Market in Eastern Zaire’

in European Journal of Development, 4, 17–34.

FELSON, R. EN TEDESCHI, J. (1993) 'A Social Interactionist Approach to Violence: Cross-

Cultural Applications' in Violence and Victims, 8(3), 295-310

FITZPATRICK, P. EN HUNT, A. (ed) (1987) Critical Legal Studies, Oxford: Blackwell

FRIES, E. (2003), 'Steps towards Empowerment for Community Healing' in Intervention,

1(2), 40-46

GOODWIN-GILL, G.S EN COHN, I. (1994) The Role of Child Soldiers in Armed Conflict,

Oxford: Clarendon Press

GOTEC (2005) Analyse sectorielle du marché local du travail pour les EAFGA, Bukavu,

mimeo

HOFFMANN, K. (2005) Militarised Bodies and Spirits of Resistance: Armed

Governmentalities and the Formation of Militarised Subjectivities in South Kivu/DR Congo:

the Case of the Maï-Maï group of General Padiri, Meesterverhandeling, Roskilde University

130

HOFFMANN, K. (2006), Governing the 'Maquis': a Case Study of General Padiri's Maï-Maï

movement, Gent, Conflict Research Group, 14 p.

HØISKAR, A. (2001) Under Age and Under Fire: An Inquiry into the Use of Child Soldiers

1994-1998 in Childhood, 8(3), 340-360

HONWANA, A., Reintegration of youth into society in the aftermath of war,

http://www.un.org/esa/socdev/unyin/documents/namibia_honwana.pdf

HONWANA, A. (1998) 'Okusiakala O'ndalo Yokalye, Let's light a New Fire: Local

Knowledge in the Post-War Reintegration of War Affected Children in Angola' in

Consultancy Report for CCF Angola

HONWANA, A. (2000) 'Innocents et Coupables: les Enfants Soldats comme Acteurs

Tactiques'

in Politique Africaine, 80, 58-68

HONWANA, A. (2001) 'Children of War: Understanding War and War Cleansing in

Mozambique and Angola' in Civilians in War, Simon Chesterman (ed.), Boulder: Lynne

Rienner Publishers, 123-142

HONWANA,A. (2005) ‘Healing and Social Reintegration in Mozambique and Angola’ in

Roads to Reconciliation, Skaar, E.et al. (eds) Oxford: Lexington Books

HONWANA, A. (2006a) Child Soldiers in Africa, Philadelphia: University of Pennsylvania

Press.

HONWANA, A. (2006b) 'Child Soldiers: Community Healing and Rituals in Mozambique

and Angola' in International Perspectives on Youth, Conflict and Development, Daiute, C.et

al. (ed.), Oxford: Oxford University Press.

HONWANA, A. EN DE BOECK, F. (ed.) (2005) Makers and Breakers: Children and Youth

in

131

Postcolonial Africa, Oxford, New York: James Currey and Africa World Press

HUMAN RIGHTS WATCH (2006), What Future? Factors pushing children into the street,

http://www.hrw.org/en/node/11435/section/7, laatst geraadpleegd op 4/12/2009

HUMAN RIGHTS WATCH (2007), Mixage: an attempted solution fails,

www.hrw.org/reports/2007/drc1007/6.htm (laatst geraadpleegd op 4/12/2009)

INTERNATIONAL CRISIS GROUP (1998) 'Congo at War: a Briefing of the Internal and

Exernal Players in the Central African Conflict' in Africa Report, Brussel-Nairobi

INTERNATIONAL CRISIS GROUP (1999) 'Africa's Seven Nation War' in Africa Report,

Brussel-Nairobi

INTERNATIONAL CRISIS GROUP (2000) 'Scramble for the Congo: Anatomy of an Ugly

War' in Africa Report, Brussel-Nairobi

INTERNATIONAL CRISIS GROUP (2005) 'The Congo's Transition is Failing: Crisis in the

Kivus' in Africa Report, Brussel-Nairobi

INTERNATIONAL RESCUE COMMITTEE (2003) Mortality in the Democratic Republic of

Congo: Results of a Nationwide Survey, New York: International Rescue Committee

INVERNIZZI, A. (2002) 'Are children entitled to contribute to international policy making? A

critical view of children's participation in the international campain for the elimination of

child labour' in International Journal of Children's Rights, 10 (4), 403-431

JACKSON, S. (2001) ' “Nos Richesses Sont Pillées! Economies de Guerre et Rumeurs de

Crime au Kivu' in Politique Africaine, 84, 117-135

JACKSON, S. (2002) 'Making a Killing: Criminality and Coping in the Kivu War Economy'

in Review of African Political Economy, 93(4), 517-536

JACKSON, S. (2003) 'Fortunes of War: the Coltan Trade in the Kivu's' in Power, Livelihoods

132

and Conflict: Case Studies in Political Economy Analysis for Humanitarian Action, S.

Collinson (ed.), London: Overseas Development Institute

JACOBY, T. (2008) Understanding conflict and violence: theoretical and interdisciplinary

approaches, New York: Routledge

JAMES, A. EN PROUT, A. (1997), Constructing and Reconstructing Childhood, Londen:

Falmer Press

JEWSIEWICKI, B. (1989) The Formation of Political Culture of Ethnicity in the Belgian

Congo. in The Creation of Tribalism in Southern Africa, L. Vail (ed.), London, James Currey,

324-355

JEWSIEWICKI, B. (2001), 'Vivre dans la Guerre: Imaginaires et Pratiques Populaires de la

Violence en RDC' in Politique Africaine, 84, 5-15

JOURDAN, L., Bambini-soldato e giovani combattenti: Il caso della Repubblica

Democratica del Congo, mimeo

JOURDAN, L. (2004) 'Being at War, Being Young: Violence and Youth in North Kivu' in

Conflict and Social Transformation in Eastern DR Congo, Vlassenroot, K. en Raeymaekers,

T. (eds.), Gent, Academia Press, 157-176

KABANGA, D. (2005), 'Le Remodelage du Paysage Socio-economique dans les Zones de

Confit du Nord Kivu et du Maniema (R.D. Congo) in L' Afrique des Grands Lacs. Annuaire

1998-1999, Paris: L'Harmattan, 235-261

KALSKSMA-VAN LITH, B. (2007), 'Psychosocial Intervention for Children in War-Affected

Areas: the State of the Art' in Intervention, 5(1), 3-17

KEEN, D. (1998) 'The Economic Functions of Violence in Civil Wars' in Adelphy Paper 320,

London: Oxford University Press for the International Insitute for Strategic Studies

KELMAN, M. (1987) A Guide to Critical Legal Studies, Cambridge: Harvard University

133

Press

KRIJN, P. EN RICHARDS, P. (1998) 'Jeunes Combattants Parlant de la Guerre et de la Paix

en Sierra Leone' in Cahiers d'Etudes Africaines, 150(150/152), 581-617

KUHN, T.S. (1962), The Structure of Scientific Revolutions, University of Chicago Press,

Chicago, 1962.

LECOUTERE, E. et al. (2008) Conflict, Food Insecurity and Fragility in Eastern D.R.

Congo, Gent: Conflict Research Group

MACHEL, G. (1996) The impact of armed conflict on children, New York: UNICEF en

United Nations

MARARO, S. (2003) L'administration AFDL/RCD au Kivu (novembre 1996-mars 2003):

stratégie et bilan in L' Afrique des Grands Lacs. Annuaire 2002-2003, Marysse, S. (ed.),

Paris, Harmattan, 2003, p. 171-205

MARARO, S. (2006) L' Est de la République Democratique du Congo: Dix Ans entre la

Guerre et la Paix' in L' Afrique des Grands Lacs. Annuaire 2005-2006, Paris, L'Harmattan,

261-285

MARYSSE, S. EN REYNTJENS, F. (ed.) (2005), The Political Economy of the Great Lakes

Region in Africa: the Pitfalls of Enforced Democracy and Globalization, New York: Palgrave

MacMillan

MASSON, P. (1966) Trois Siècles chez les Bashi, Bukavu: la Presse congolaise, 170 p.

MAXWELL, D. EN WIEBE, K. (1999) 'Land Tenure and Food Security: Exploring Dynamic

Linkages' in Development and Change, 30(4), 825-849

MCCONNAN, I. EN UPPARD, S. (2002) Children, not Soldiers: guidelines for working with

child soldiers and children associated with fighting forces., London: Save the Children

134

MCINTYRE, A. (2003) 'Rights, Root Causes and Recruitment: the Youth Factor in Africa's

Armed Conflicts' in African Security Review, 12(2)

MCVEIGH, J., MAGUIRE, S. EN WEDGE, J. (2007) Stolen Futures: the reintegration of

children affected by armed conflict, Londen: Save the Children

MEARSHEIMER, J. (1983), Conventional Deterrence, Cornell University Press, New York

MEARSHEIMER, J. (2001), The Tragedy of Great Power Politics, Norton, New York

MELS, C., DERLUYN, I., BROEKAERT, E. EN ROSSEEL Y. (2009) 'Screening for

Traumatic Exposure and Posttraumatic Stress Symptoms in Adolescents in the War-Affected

Eastern Democratic Republic of Congo' in Archives of Pediatrics and Adolescent Medecine,

163(6), 525-530

MUGISHO, E. (2000) L'Emergence d'un Phénomène Resistant au Sud-Kivu (1996-2000) in

L' Afrique des Grands Lacs. Annuaire 1998-1999, Paris: L'Harmattan, 193-228

MULYUMBA WA MAMBA, I. (1976) La structure sociale des Balega-Basile,

Doctoraatsthesis, ULB

MULYUMBA WA MAMBA, I. (1968) 'La croyance religieuse des lega traditionnels' in

Etudes Congolaises, 8(3), 1-14

MURRAY, C. (2001), Livelihood Research: Some Conceptual and Methodological Issues,

Manchester: Chronic Poverty Research Centre

MURPHY, W. (2003) ' Military Patrimonialism and Child Soldier Clientalism in the Liberian

and Sierra Leonean Civil Wars' in African Studies Review, 46(2), 61-87

NAMEGABE, P. (2005) 'Le Pouvoir Traditionnel au Sud-Kivu de 1998-2003: Role et

Perspectives' in L'Afrique des Grands Lacs. Annuaire 2004-2005, Paris, L'Harmattan, 2005,

209-234

135

OLSEN, F. (1992) ‘Some Feminist Approaches to the United Nations Convention on the

Rights of the Child’ in International Journal of Law, Policy and the Family, 6(1), 192-220

OUCHINSKY, A. (1966) 'Elements de codification des coutumes foncières du Bushi' in

Masson, P., Trois Siècles chez les Bashi, Bukavu: la Presse Congolaise

RÉPUBLIQUE DÉMOCRATIQUE DU CONGO (2004) Manuel d'opérations: cadre

operationnel pour enfants associés aux forces et groupes armées, Kinshasa

RÉPUBLIQUE DÉMOCRATIQUE DU CONGO: MINISTÈRE DU PLAN (2004) Rapport

Final des Consultations Participatives de la Base pour l'Elaboration du Document de

Stratégies de Réduction de la Pauvreté (DSRP) Ville de Bukavu – Province du Sud Kivu,

Kinshasa: Ministère de Plan de l' RDC

RÉPUBLIQUE DÉMOCRATIQUE DU CONGO: PROVINCE DU SUD KIVU (2006),

Document de Stratégie de la Croissance et de la Réduction de la Pauvreté (Draft 04)

RÉPUBLIQUE DÉMOCRATIQUE DU CONGO: MINISTÈRE DU PLAN ET DE

RÉCONSTRUCTION EN UNICEF (2002) Enquête Nationale sur la Situation des Enfants et

des Femmes MICS2/2001: Rapport d'Analyse, Kinshasa, République Démocratique du Congo

REYNOLDS, P., NIEUWENHUYS, N. EN HANSON, K. (2006) 'Refractions of Children's

Rights in Development Practice: A view from anthropology – Introduction' in Childhood,

13(3), p. 291-302

REYNTJENS, F. (2000) 'The First African World War' in Africa Now, 22(6), 22-26

RICHARDS, P. (1996) Fighting for the Rainforest: war, youth and resources in Sierra Leone,

London: James Currey

SAVE THE CHILDREN (2005a) Child Rights Programming: how to apply rights-based

approaches to programming. A handbook for International Save the Children Alliance

136

Members, Stockholm: Save the Children Sweden

SAVE THE CHILDREN (2005b) Forgotten Casualties of War:girls in armed conflict,

London: Save the Children

SAVE THE CHILDREN (2009) How We Work: Our Approach to Realising Children's Rights

through Country Programmes, London: Save the Children UK

SCHEPER-HUGHES, N EN SARGENT, C. (1998) Small Wars: the cultural politics of

childhood, Berkeley: University of California Press

SHAW, R. (2007). “Memory Frictions: Localizing Truth and Reconciliation in Sierra

Leone.”in

International Journal of Transitional Justice, 1,183-207

THOMAS, N. EN CAMPLING, J. (2002) Children, Family and the State: decision making

and child participation, Bristol: the Policy Press

UNICEF (1998) Executive directive:A Human Rights Approach to UNICEF Programming for

Children and Women: What it is, and Some Changes it Will Bring, CF/EXD/1998-04,

UNICEF (2003), UNICEF and the Human Rights Based Approach to Programming,

www.undp.org/governance/cdromhr/unreport/unicef.doc (laatst geraadpleegd op 4/12/2009)

UNICEF (2005) The State of the World's Children: Chidlhood under Threat, New York:

UNICEF

UNICEF (2007a) UNICEF Humanitarian Action in the Democratic Republic of the Congo,

New York: UNICEF

UNICEF (2007b) Implementation handbook for the Convention on the Right of the Child,

Geneva: UNICEF

UNICEF (2009), Machel Study Ten Year Strategic Review: Children and Conflict in a

137

Changing World, UNICEF, New York, 224 p.

UNICEF Bukavu (2008) Country Programme Action Plan: Update South Kivu, mimeo

UNITED NATIONS (2006), Integrated Disarmament, Demobilisation and Reintegration

Standards, United Nations Publications, New York, 2006

UNITED NATIONS SECRETARY GENERAL, Report of the Secretary-General on Children

and Armed Conflict in the Democratic Republic of Congo; 2006 (S/2006/389); 2007

(S/2007/391)

UNITED NATIONS COMMISSION ON HUMAN SECURITY (2003), Human Security

Now, New York: United Nations Publications

UNITED NATIONS DEVELOPMENT PROGRAMME (1990) The Human Development

Report 1990, New York: Oxford University Press

UNITED NATIONS DEVELOPMENT PROGRAMME (2005) The Human Development

Report 2005, New York: Oxford University Press

UNITED NATIONS DEVELOPMENT PROGRAMME (2009) Province du Sud Kivu: Profil

Resumé sur la

Pauvreté et les Conditions de Vie des Menages, Kinshasa: United Nations Development

Program

UTAS, M. (2005) ‘Agency of Victims: Young Women in the Liberian Civil War’ in Makers

and Breakers: Children and Youth in Postcolonial Africa, Honwana, A. en De Boeck, F. (eds.)

Oxford, New York: James Currey and Africa World Press

VAN ACKER, F. (1999), 'La “Pembénisation” du Haut-Kivu: Opportunisme et Droits

Fonciers Revisités' in L' Afrique des Grands Lacs. Annuaire 1998-1999, Paris, L'Harmattan

VAN ACKER, F. (2000), 'Of Clubs and Conflict: the Dissolvant Power of Social Capital in

138

Kivu (DR Congo)' in Working Papers Series, Antwerp: University of Antwerp, faculty of

applied economics

VAN ACKER, F. EN VLASSENROOT, K. (2001), 'Les “Maï-Maï” et les Fonctions de la

Violence Milicienne dans l'Est du Congo in Politique africaine, 84, 103 – 116

VAN ACKER, F. EN VLASSENROOT, K. (2001) 'Youth and Conflict in Kivu: “komona

clair”' in Journal of Humanitarian Assistance, 2000

VLASSENROOT, K. (2000) 'Identity and Insecurity. The Building of Ethnic Agendas in

South Kivu' in Politics of Identiy and Economics of Conflict in the Great Lakes Region, R.

Doom en G. Goris (ed.)

VLASSENROOT, K. (2002) 'Violence et Constitution des Milices dans l'Est du Congo: le Cas

des Mayi-Mayi' in L' Afrique des Grands Lacs. Annuaire 2001-2002, Paris, L'Harmattan, 115-

150

VLASSENROOT, K. EN RAEYMAEKERS, T. (2004) Conflict and Social Transformation in

Eastern DR Congo, Gent: Academia Press

VERHEY, B. (2003), Going Home: Demobilising and reintegrating child soldiers in the

Democratic Republic of Congo, London: Save the Children

VERHEY, B. (2004) Reaching the Girls: Study on Girls Associated with Armed Forces and

Groups in the Democratic Republic of Congo, London: Save the Children-UK

VERHOEVE, A. (2004) 'Conflict and the Urban Space: the socio-economic impact of the

conflict on the city of Goma' in Conflict and Social Transformation in Eastern-Congo,

Vlassenroot, K. en Raeymaekers, T. (ed.), Gent: Academia Press, 103-123

VICTOR, L. (2007) ' “Abomination”: Local belief systems and international justice' in Field

Notes, 5, 1-14

VINCK, P. et al.. (2008) Living With Fear: A Population-Based Survey on Attitudes about

139

Peace, Justice and Social Reconstruction in Eastern Democratic Republic of Congo,

Berkeley: University of California

VISMAN, E. (2005), Reaching All: Core Principles for Working with Children Associated

With Armed Groups and Forces, London: Save the Children

WAR CHILD (2007) Child Soldiers: the Shadow of Their Existence,

http://www.warchild.nl/download.php?fileId=1357, (laatst geraadpleegd op 4/12/2009)

WATCHLIST ON CHILDREN AND ARMED CONFLICT (2003) Impact des conflits armés

sur les enfants en République démocratique du Congo (RDC), New York: Watchlist on

Children and Armed Conflict,

WALTZ, K. (1979) Theory of International Politics. New York: McGraw-Hill

WATERS, M. (1996), 'Human Rights and the Universalisation of Interests: Towards a Social

Constructionist Approach' in Sociology, 30(3), p. 593-600

WENDT A. (1992), 'Anarchy is what the States Make of it: The Social Construction of Power

Politics' in International Organization, 46 (2), 391-425

WENDT A. (1999), Social Theory of International Politics, Cambridge: Cambridge

University Press,

Wessells, M. (2000) 'How We Can Prevent Child Soldiering' in Peace Review, 12(3), 407-413

WEST AFRICA REINTEGRATION WORKING GROUP (2007) Inter-agency Guidelines for

Developing Reintegration Programmes for Children Affected by Armed Conflict in West

Africa: field test version, Freetown: Save the Children UK

WHITE, S. (2007) 'Children's Rights and the Imagination of Community in Bangladesh' in

Childhood, 14(4), p. 505-520

WORLD BANK (2005) Education in the Democratic Republic of Congo, New York: World

Bank

Download scriptie (533.23 KB)
Universiteit of Hogeschool
Universiteit Antwerpen
Thesis jaar
2010