ANALGOSEDATIE BIJ DE GEVENTILEERDE PATIËNT IN DE MEDISCHE INTENSIEVE ZORGEN

Myriame
De Croock

PIJNSTILLING EN KALMEERMIDDELEN BIJ KUNSTMATIG BEADEMDE PATIËNTEN OP EEN DIENST MEDISCHE INTENSIEVE ZORGEN

 Wie maakte het nog niet mee dat een dierbaar familielid op een medische intensieve zorgen opgenomen werd ? Eén van de meest prangende vragen die ons dan bezig houdt – buiten het genezen, beter worden van ons kind, ouder, broer, zus of echtgeno(o)t(e), is wel dat hij of zij niet zal ‘afzien’ en ‘lijden’. In hoeverre kan de bedside verpleegkundige er toe bijdragen in het verzorgen en het verlichten van de pijn en het leed van de familie en de kritisch zieke geventileerde (kunstmatig beademde) patiënt op een medische intensieve zorgen? In hoeverre zijn verdovende middelen heilzaam ? Zijn er mogelijkheden tussen een kunstmatige coma en delier of agitatie ? Is sederen (verdoven) een noodzaak en zo ja in welke mate ? Wat is een ‘optimale balanced analgosedatie’ ? Pijnbestrijding en kwaliteitszorg zijn een patiëntenrecht. Het objectief is het genezingsproces van de zwaar zieke patiënt op de intensieve zorgen te bespoedigen en zorgen dat hij en zijn familie zo min mogelijk nefaste gevolgen en traumatische herinneringen aan het verblijf over houden. Alhoewel het gebruik van propofol (verdovend middel), midazolam (benzodiazepine) en morfinomimetica (pijnstillende middelen) aan een stricte wetgeving onderworpen is, toch blijkt het gebruik ervan in de praktijk op intensieve zorgen niet zo evident om te optimaliseren. Het leek me interessant om de bevindingen uit de literatuur te vergelijken met de resultaten van het onderzoek in het werkveld in onze regio. Onder- of oversederen van geventileerde patiënten is de oorzaak van moeilijk weanen (het ontwenningsproces bij kunstmatige ademhaling), complicaties, orgaanfalen en dus langere verblijfsduur op IZ. Optimale analgosedatie eisen in de eerste plaats van de bedside verpleegkundige een grondige kennis van de ziektegeschiedenis van de patiënt en de competentie om klinische parameters te interpreteren. De terughoudendheid van de artsen en vooral de verpleegkundigen bij het gebruik van analgosedativa en adjuverende middelen is te wijten aan onvoldoende kennis van de producten vooral wat betreft de onset, het halfleven, neveneffecten en synergische effecten. Het basisconcept in het analgosedatie standaardprotocol mag niet exclusief bestaan uit het opheffen van de agitatie maar in de eerste plaats in het behandelen van de oorzaken ervan : angst, pijn en delier. Anderzijds kunnen het schrijnende gebrek, onvoldoende of subjectieve manier van angst, pijn, delier- en agitatie-evaluatie bij de geventileerde patiënt en het niet subsequente en routinematige aanpassen van de behandeling , de oorzaak vormen van inadequate analgosedatie. Dubbel checken van pijn, agitatie en discomfort is geen overbodige zaak. Ondanks variatie in de resultaten, kan de BIS-score als objectieve score weerhouden worden ook op intensieve zorgen bij langdurig beademde kritisch zieke patiënten mits het gelijktijdig toepassen van een subjectieve controle score waarbij RASS en BPS het frequentst gebruikt worden.  De verantwoordelijkheid voor de globale zorg van de patiënt ligt in de eerste plaats in de handen van de bedside verpleegkundige : zij/hij vraagt advies en refereert bij problemen aan de gespecialiseerde arts, kinesitherapeut, …. Het gebruik van protocols en het multidisciplinaire overleg voor het geïndividualiseerde toepassen of aanpassen van de protocols voor analgosedatie bij de kritisch zieke geventileerde patiënt, liggen aan de basis en zijn de garantie voor betere kwaliteit en rendement van de zorg waar de patiënt als cliënt centraal staat. Elk ziekenhuis heeft er baat bij de kwaliteit-kosten verhouding te verbeteren : aan zijn patiënten de beste zorg te garanderen, de beste pijn, agitatie en discomfort behandeling aan te bieden, de verblijfsduur op intensieve zorgen te reduceren, de kortstmogelijke beademingsduur na te streven om aldus het risico op complicaties en nosocomiale  infecties (ziekenhuisinfecties) te beperken. Optimale analgosedatie vereist een multidisciplinaire aanpak en constant overleg en deskundig advies van gespecialiseerde artsen, kinesitherapeut, logopedist en de verpleegkundige die op de eerste plaats komt aan de bedzijde van de patiënt. Kwaliteitszorg aan de patiënt gaat gepaard met correcte verpleegkundige diagnose, betere en recente kennis van de gebruikte producten, toepassen van nieuwe technieken en multidisciplinair overleg. Het toepassen van flexibele, realiseerbare richtlijnen en zorgplannen zijn haalbaar mits stuurgroepen en permanente vorming. Een optimaal pijn, agitatie en discomfort management is ook kostenbesparend en vermindert de stress bij de patiënt en de verzorgenden. Vandaar het nut van pijn en agitatie protocols aan te maken die vrij gemakkelijk toe te passen zijn op de werkvloer en eventueel aan te passen volgens de noden van de patiënt volgens de voorschriften van de intensivist. CAM-ICU en de Comfortschaal (meetinstrumenten) zijn van belang bij patiënten met verminderde cognitieve functies en communicatievermogen. De introductie van de objectieve BIS-score samen met de BPS of RASS-score (meetinstrumenten) op elke medische of gemengde intensieve zorgen bij geventileerde patiënten is een meerwaarde. Rekening houdend met de wetgeving van elk land, de reglementering , de kwaliteitspolitiek en het zelfstandig gezag van elk ziekenhuis, kan uit de literatuurstudie en onderzoek een algoritme opgesteld worden (deel 1 ICU algo-agitatierad in bijlage) dat als leidraad kan dienen bij het ontwerp van een analgosedatieprotocol. Het strict opvolgen van een wel overwogen analgosedatie protocol verbetert de kwaliteit van de totaalzorg aan de cliënt, patiënt en garandeert een betere continuïteit van de zorg. Ook de zorgverstrekkers waaronder in de eerste plaats de bedside verpleegkundige ervaren minder stress en zijn zelfzekerder bij het uitvoeren van de zorgen aan een kritisch zieke geventileerde patiënt.                                                                                                              

Bibliografie

Boeken, rapporten en handleidingen

  • 1.       AL-ANSARY, A.M., Mechanical Ventilation in ARDS, Ain Shams University, (http://www.mohp.gov.eg/chest/mawared/) internet 25/05/2010, 5 p.
  • 2.       BOGAERT, M., et al,  Répertoire commenté des médicaments, CBIP (Centre Belge d’Information Pharmacotherapeutique), St-Martens-Latem, 2006 ; 442 p.
  • 3.       COMITE DE LUTTE CONTRE LA DOULEUR, Table pratique de conversion des morphiniques de palier II et III, Version : 4, Hôpitaux de Toulouse, 23-10-2007, 3 p.
  • 4.       FRANCES, A., et al, DSM-IVTM-Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders Fourth Edition, American Psychiatric Association, Washington DC, 1994, 886 p.
  • 5.       GEHLBACH, B.K., HALL, J., “Acute Hypoxemic Respiratory Failure”, Critical Care Medicine, Merck online manual, (http://www.merck.com/mmpe/sec06/ch065c.html) op 25/05/2010.
  • 6.       GRONDIN, L., PHANEUF,M., Mémento de l’infirmière, Utilisation des diagnostics infirmiers, Maloine, Paris, 1998, 634 p.
  • 7.       KULeuven, Handboek voor assistenten op de afdeling medische intensieve geneeskunde-MIG, updated 2009, 159 p.
  • 8.       MEURANT, F., BODART, A., KOCH, J.P., “Sedation or Analgo-sedation in the ICU: A Multimodality Approach”, Yearbook of Intensive Care and emergency Medicine, 2008, Volume 2008, Section XXI, p. 850-862.
  • 9.       SHARSHAR, T., et al, « Valeur éducative … », « sujet : l’étude des modifications de l’examen neurologique au cours de la sédation chez les patients de réanimation » ,Service de réanimation médicale Hôpital Raymond Poincaré, Paris, 2004
  • 10.   SOUMITRA, R., EACHEMPATI, MD, Agitation , Confusion, and Neuromuscular Blockade, Merck Manual, revision March 2009, (http://www.merck.com/mmpe/sec06/ch063/ch063g.html) op 09/10/2010.
  • 11.   TAYLOR,C.M., SPARKS, S.M., Diagnostics infirmiers, Guide pour le plan de soins, Maloine Décarie, Québec, 1995, 408 p.
  • 12.   VERBRUGGHE, W., “Weaning: Protocollen en bijzondere tools”, Jaarboek voor de intensievezorgen verpleegkundige 2009, CLAES, B.,VVIZV Aartselaar 2009, p. 29-40.
  • 13.   VINCENT, J-L., Le manuel de réanimation, soins intensifs et médecine d’urgence, Bruxelles, 1999, 446 p.
  • 14.   VLAAMSE VERPLEEGUNIE – Overleggroep intensieve zorg en spoedgevallenzorg, beroepsprofiel en opleidingsprofiel, Bijzonder beroepsprofiel verpleegkundige intensieve zorg en spoedgevallenzorg en het Opleidingsprofiel bachelor na bachelor intensieve zorg en spoedgevallenzorg, 2007-2008, 75 p.

Artikels en interview uit tijdschriften

  • 1.       BADIN, J., et al, “Relation between mean arterial pressure and renal function in the early phase of shock: a prospective, explorative cohort study”, Critical Care, 2011, 15:R135, (http://ccforum.com/content/15/3/R135),29 p.
  • 2.       BROCAS, E., et al, “Bispectral index variations during tracheal suction in mechanically ventilated critically ill patients: effect of an alfentanil bolus”, Abstract, Intensive Care Med, 2002, 28 (2): 211-3.
  • 3.       BRUMMEL, N.E., GIRARD, T.D., “Are we sedating more than just the brain ?”, Critical Care, 2011, 15:163, (http://ccforum.com/content/15/3/163), 2 p.
  • 4.       BRUSH, D.R., KRESS, J.P., “Sedation and analgesia for the mechanically ventilated patient”, Clin Chest Med,2009, 30(1):131-41,ix.
  • 5.       CARSON, SS., et al, “A randomized trial of intermittent lorazepam versus propofol with daily interruption in mechanically ventilated patients”, Abstract, Critical Care Med, 2006, 34(5): 1326-32.
  • 6.       CHANQUES, G . et al, “Impact of Systematic evaluation of pain and agitation in an intensive care unit”, Critical Care Med, 2006, Vol. 34, N° 6, p 1691-1699
  • 7.       CHANQUES, G., et al , Expérience d’une équipe infirmière pour gérer la douleur en réanimation adulte, SAR B- CHU Montpellier, Mars 2009, 19 p.
  • 8.       CHOU, Y.-H., et al, « Impact of timing of renal replacement therapy initiation on outcome of septic acute kidney injury », Critical Care, 2011, 15:R134, (http://ccforum.com/content/15/3/R134), 35 p.
  • 9.       COX, C.E., et al, “Economic Evaluation of propofol and lorazepam for critically ill patients undergoing mechanical ventilation”, Abstract, Critical Care Med, 2008, 36(3): 706-14.
  • 10.   CURLEY, G., et al, “Hypercapnia and acidosis in Sepsis: a double-edged sword?”, Anesthesiology, 2010, Vol. 112, Issue 2, p. 462-472.
  • 11.   DE DEYNE, C., et al, “Use of continuous bispectral EEG monitoring to assess depth of sedation in ICU patients”, Abstract,  Intensive Care Med, 1998, 24(12): 1294-8.
  • 12.   DE JONGHE, B., et al, “Sedation algorithm in critically ill patients without acute brain injury”, Crit Care Med, 2005, Vol. 33, N° 1, p. 120-127.
  • 13.   DE JONGHE, B., et al, “Adaptation to the Intensive Care Environment (ATICE) : development and validation of a new sedation assessment instrument », Abstract, Crit Care Med, 2003, 31(9) :2344-54.
  • 14.   DEOGAONKAR, A., et al, “Bispectral Index monitoring correlates with sedation scales in brain-injured patients”, Critical Care Medicine, 2004, Vol. 32, Issue 12, p. 2403-2406.
  • 15.   DOTSON, B., “Daily Interruption of Sedation in Patients Treated with Mechanical Ventilation”, American Journal of Health-System Pharmacy, 2010, 67(12):1002-1006.
  • 16.   DUNN, J., BAKER, M.W., “Daily Sedation Breaks and Breathing Trials Help Wean Patients from Ventilators Safely: The authors Give Advice on Developing a Nurse-implemented Sedation Protocol”, American Nurse Today, 2011, 6(3), (http://www.medscape.com/viewarticle/741046) op 14/06/2011.
  • 17.   FOX, S., “Sedation Management in the Intensive Care Unit: An Expert Interview With DASTA, J.F.”, 14 december 2010, Medscape Medical News, (http://www.medscape.com.viewarticle/734191) op 14/06/2011.
  • 18.   GAN, T.J., et al, “Bispectral Index Monitoring Allows Faster Emergence and Improved Recovery from Propofol, Alfentanil, and Nitrous Oxide Anesthesia”, Anesthesiology, 1997, Vol. 87, Issue 4, p. 808-815.
  • 19.   HILBISH, Ch ., “Bispectral index monitoring in the neurointensive care unit”, Journal of Neuroscience Nursing, 2003, Vol. 35, N° 6, p.336-338.
  • 20.   HOLDER, A., PALADINO, L.,  “Sedation”, Jacobi Medical Center and SUNY Health Center at Brooklyn – updated sep 18, 2009, 13 p.
  • 21.   ISCOE, S., et al, “Supplementary oxygen for nonhypoxemic patients : O2 much of a good thing ?, Critical Care, 2011, 15:305, 4 p.
  • 22.   KEYS, V.A., “Alcohol Withdrawel During Hospitalization”, American Journal of Nursing 2011, Vol. 111, Issue 1, p. 40-44.
  • 23.   KOGLER, V.M., DEUTSCH, J., SAKAN, S., “Analgesia and sedation in hemodynamic unstable patient”, Signa Vitae, 2008, 3 Suppl 1, p. 10-12.
  • 24.   KRESS, J.P., Hall, J.B. , “Sedation in the mechanically ventilated patient”, Critical Care Medicine, 2006, 34(10):2541-6.
  • 25.   KRESS, J.P., et al ,” Daily sedative interruption in mechanically ventilated patients at risk for coronary artery disease”, Abstract,  Critical Care Medicine, 2007, 35(2):365-71
  • 26.   KRESS, J.P., et al, “Strategies for Improving Sedation Outcomes in the ICU”, Abstract, Labome.Org 2010, (http://www.labome.org/grant/k23/gm/strategies/for/strategies-for-improv… ).
  • 27.   LATTO, C., « An Overview of Sepsis », Dimensions of Critical Care Nursing, 2008, Vol. 27, N°5, p. 195-200.
  • 28.   LAUNEY, Y., et al, « Clinical review : Fever in septic ICU patients – friend or foe ? », Critical Care, 2011, 15:222.
  • 29.   LAZIGNAC, C., et al, “Prise en charge pharmacologique des états d’agitation aux soins intensifs: intérêt des guides cliniques psychiatriques ? », Revue médicale Suisse, 2007, N° 98, 7 p.
  • 30.   LEBLANC, J. M., DASTA, J.F., KANE-GILL, S.L.,  “Role of the Bispectral Index in Sedation Monitoring in the ICU”, The Annals of Pharmacotherapy, 2006, Vol. 40, N° 3, p. 490-500.
  • 31.   LEVY, C., et al, “L’anémie du sujet âgé :une étiologie peut en cacher une autre », Immunoanalyse & Biologie Spécialisée, 2007, Vol. 22, N°4, p. 215-221.
  • 32.   McGANN E., « Toxidromes : What Every Critical Care Nurse Should Know  - An Expert Interview With Ann LYSTRUP», American Association of Critical Care Nurses (AACN), 2011, (http://www.medscape.com/viewarticle/744219?src=mp&spon=24) op 14/06/2011.
  • 33.   McGANN E., “Unintended Consequences of Critical Care Technology – An Expert Interview With Penelope S.BENEDIK” , American Association of Critical Care Nurses (AACN), 2011, (http://www.medscape.com/viewarticle/743917?src=mp&spon=24) op 14/06/2011.
  • 34.   MONDELLO, E., et al, “Bispectral Index in ICU: correlation with Ramsay score on assessment of sedation level”, Abstract, J Clin Monit Comput., 2002, 17(5):271-7.
  • 35.   NASRAWAY Jr, S.A., et al ,” How Reliable is the Bispectral Index in Critically Ill patients ? A prospective, Comparative, Single Blinded Observer Study”, Critical Care Medicine , 2002, Vol. 30, N° 7, p. 1483-1487.
  • 36.   NELIGAN, P., “What is Sepsis? SIRS, Septic Shock…”, Critical Care Medicine Tutorials (http://www.ccmtutorials.com/infection/sepsis/page3.htm) op 29/05/2010.
  • 37.   OLSON, D.M., et al , “Potential Benefits of Bispectral Index Monitoring in Critical care – A Case Study”,  Neurocritical care unit at Duke University Hospital, Durham, NC. – Critical Care Nurse, 2003, Vol. 23, N° 4, p. 45-52
  • 38.   QUENEAU, P., « L’automédication, source d’accidents ? Réflexions et recommandations pour des mesures préventives », Médecine, 2008 , Vol 4, N°5, p. 203-206.
  • 39.   RIKER, R.R., PICARD, J.T., FRASER, G.L., « Prospective evaluation of the Sedation-Agitation Scale for adult critically ill patients”, Critical Care Medicine, 1999, vol. 27, Issue 7, p. 1325-1329.
  • 40.   ROSE, L., et al, « Survey of assessment and management of pain for critically ill adults », Abstract, Intensive Crit Care Nurs., 2011, 27(3):121-8.
  • 41.   SAXENA, S., LAWLEY, D., “Delirium in the elderly: a clinical review”, Postgraduate Medical Journal, 2009, 85: 405-413.
  • 42.   SCHWEICKERT, W. D., KRESS, J.P., “Strategie to optimize analgesia and sedation”, Critical Care, 2008, 12(suppl 3):S6, 10 p.
  • 43.   SESSLER, C.N., GRAP,  M.J., RAMSAY, M.A., “Evaluating and monitoring analgesia and sedation in the intensive care unit » - Virginia commonwealth University Health System, Richmond, Virginia 23298 USA – Critical Care, 2008, 12 suppl  3, 10 p.
  • 44.   SIMMONS, LAVONE E. BA ET AL , “Assessing sedation during intensive care unit mechanical ventilation with the Bispectral Index and the Sedation-Agitation Scale”, Critical Care Medicine, 1999, Vol. 27, Issue 8, p 1499-1504.
  • 45.   SNEYERS,  B., UCL Bruxelles et PERREAULT, M. Faculté de pharmacie de l’Université de Montréal “Syndrome d’infusion au propofol – Revue de la litérature scientifique” , Pharmactuel, 2009, Vol. 42 N° 2, p. 113-25.
  • 46.   TAKALA, J., et al, « Early non-invasive cardiac output monitoring in hemodynamically unstable intensive care patients : A multi-center randomized controlled trial », Critical Care, 2011, 15 :R148, 31 p.
  • 47.   TROUILLER, P., HAMADA, S., MANTZ , J., « Intérêt du monitorage par l’index bispectral en reanimation », Réanimation, 2010, Vol. 19, Issue 6, p. 505-511.
  • 48.   WAN, R.Y.Y., et al, “Quetiapine in refractory hyperactive and mixed intensive care delirium: a case series”, Critical Care, 2011, 15:R159, 19 p.
  • 49.   WEIL, M.H., “Sepsis and Septic Shock”, Critical Care Medicine, Merck Manual Professional, revision December 2007, (http://www.merck.com/mmpe/sec 06/ch068/ch068a.html?), 4 p.
  • 50.   WESLEY, E., “Consciousness monitoring in ventilated patients: bispectral EEG monitors arousal not delirium”, Abstract, Intensive Care Med, 2004, 30(8):1537-43.
  • 51.   WESLEY, E., et al, “Evaluation of delirium in critically ill patients: Validation of the Confusion Assessment Method for the Intensive Care Unit (CAM-ICU)”, Crit Care Med, 2001, Vol. 29, N° 7, p. 1370-1379.

Congressen, symposia en cursussen

  • 1.       ANGELINI, G.,  FRASER, G., COURSIN, D., Sedation, Analgesia, and Neuromuscular Blockade in the adult ICU , University of Wisconsin, Madison WI - USA – 2008, 44 p.
  • 2.       CHEVROLET, J.-C., Etats confusionnels en réanimation – Impact, évaluation et prise en charge, Soins Intensifs, Hôpitaux Universitaires de Genève, JPUR Marseille – avril 2009, 29 p.
  • 3.       DESMEULLES, I., CHARBONNEAU, P., Incidence, risk factors and consequences of ICU delirium, DESC réanimation médicale, Lille, 25/04/2008, 24 p.
  • 4.       ESCOUROLLE-PELTIER, F., “Traitement de la douleur chez le sujet agé », Capacité de Gériatrie, Hôpital Bretonneau – 11/03/2009, PP 39p.
  • 5.       HOUTMAN, A., EBN, Management en kwaliteitsaspecten in de spoedgevallenzorg- Kwaliteitszorg,  cursus Bachelor in de intensieve zorgen en spoedgevallenzorg, KATHO 2010-2011.
  • 6.       HOUTMAN, A., EBN, Management en kwaliteitsaspecten in de spoedgevallenzorg- Verpleegmanagement,  cursus Bachelor in de intensieve zorgen en spoedgevallenzorg, KATHO 2010-2011.
  • 7.       INFIRMIERS.COM, ELMER-HAERRIG, V., L’observation des manifestations de l’état de conscience, mis à jour 16.05.2011, 11 p.
  • 8.       INFIRMIERS.COM, ELMER-HAERRIG, V., Cours -  L’évaluation de la douleur – la mesure et l’évaluation des paramètres vitaux font partie intégrante des missions des infirmiers , mis à jour 17.03.2011, 14 p.
  • 9.       LALOT, J.-M., Analgésie Sédation en Réanimation, CHU Nancy-Brabois, Loriade 2006, 22 p.
  • 10.   LONGROIS, D., Sédation en réanimation, Département d’Anesthésie-Réanimation, PHP Hôpital Bichat-Claude Bernard, Paris, Cours : 5, weight : 2084 kb, 2009.
  • 11.   PAYEN, J.-F., Epidémiologie de la douleur en réanimation, CNRD (Centre National de Ressources de lutte contre la Douleur)Grenoble, (http://www.cnrd.fr/EPIDEMIOLOGIE-DE-LA-DOULEUR-EN,589.html) op 26/06/2011, 6 p.
  • 12.   PAYEN, J.-F., CHANQUES, G.,  Evaluation de la douleur en réanimation , CNRD , Novembre 2010, (http://www.cnrd.fr/Evaluation-de-la-douleur-en,1079.html) op 30/06/2011.
  • 13.   RACT, C., Delirium en réanimation, 1 septembre 2009 , (http://www.darbicetre.com/espaceide/doc/delirium__2004_pdf) op 30/06/2011.
  • 14.   RACT, C., « L’agitation du patient en réanimation », Conférences d’actualisation, 2003, p. 725-744.
  • 15.   STASSEN, A., et al, UZBrussel, Strict protocol adherence improves nurse-implemented sedation in acute septic shock, congres Barcelona, october 2010.
  • 16.   VAN DAMME, B.,  Piijnstilling : een patiëntenrecht, AZ St Blasius, Dienst Anesthesie, Dendermonde, 10-05-2010 -cursus, symposium, 34 p.

Wetsteksten en richtlijnen

  • 1.       BELGISCH STAATSBLAD , (http://ejustice.just.fgov.be) - KB nr 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de gezondheidsberoepen(B.S. van 14.11.1967) – Wet van 20 december 1974 betreffende de uitoefening van de verpleegkunde (B.S. van 29.04.1975) – K.B. van 18 juni 1990 houdende de lijst van de technische verpleegkundige prestaties en de toevertrouwde geneeskundige handelingen (B.S. van 26.07.1990) – Ministeriële omzendbrief van 19.07.2007 betreffende het K.B. van 18 juni 1990 : lijst technisch verpleegkundige verstrekkingen (Nationale Raad van Verpleegkundigen en Technische Commissie voor Verpleegkundigen) – Wet van 10 februari 2003 betreffende de aansprakelijkheid van en voor personeelsleden in dienst van openbare rechtspersonen – Kwaliteitsdecreet van 17 october 2003 – K.B. 13 juli 2006 betreffende de verantwoordelijkheid van de hoofdverpleegkundige … (B.S. 07/09/2006) – K.B. van 13 juli 2006 betreffende lijst verpleegkundig technische handelingen … (B.S. 17/08/2008) - Wet van 19 december 2008 houdende diverse bepalingen inzake gezondheidszorg o.a. procedures en standaardverpleegplannen (B.S. van 31.12.2008, 3de editie) – Burgerlijk Wetboek art. 1382-1384 (Aansprakelijkheid ) – Strafwetboek – Wet op Arbeidsovereenkomsten - Zorgvuldigheidsbeginsel en Vertouwensbeginsel.
  • 2.       HEALTH.FGOV., Wet Rechten van de patiënt van 22 augustus 2002 –( BS 26/09/2002), (http://www.belgium.be) op 04-10-2010.
  • 3.       HITT, E., BARCLAY, L., “British Health Institute Developed Delirium Prevention Recommendations”, Medscape Education Clinical Briefs, 2011, (http://www.medscape.org/viewarticle/744706?src=cmemp) op 27/06/2011.
  • 4.       KNAPE, J.Th.A., et al, Conceptrichtlijn sedatie en/of analgesie op locaties buiten de operatiekamer, Deel I bij volwassenen, deel II op intensive care, Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie, Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO Utrecht, versie 10 maart 2008, 129 p.
  • 5.       SNELLEN, F.T.F., Richtlijn intraveneuze analgesie en sedatie voor volwassen patiënten op de intensive care, Isala Klinieken,Zwolle, (http://www.nvic.nl) op 10/10/2010, 10 p.

Internetsites

Niet uitgegeven werken en eindwerken

  • 1.       DE CROOCK, M., studie casus intensieve zorgen UZBrussel, stage Banaba Intensieve Zorgen en Spoed, niet uitgegeven KAHOSL, Juni 2010.
  • 2.       DE CROOCK, M., studie casus intensieve zorgen JPGent, stage Banaba Intensieve zorgen en Spoed, niet uitgegeven KATHO, December 2010.
  • 3.       STASSEN, A.,  Verpleegkundige aandachtspunten bij het sederen van de patiënt met ernstige sepsis op de afdeling intensieve zorgen, niet uitgegeven eindwerk bachelor in de intensieve zorgen en spoedgevallenzorg, KHM, 2009, 39 p. iii.
Download scriptie (1.33 MB)
Universiteit of Hogeschool
VIVES Hogeschool
Thesis jaar
2011
Thema('s)
Geneeskunde