Assessing assurance statements on CSR reports: the choice of assurance provider

Puma belooft tegen 2020 alle gevaarlijke stoffen uit zijn productie te weren om de Chinese rivieren te redden. Unilever engageert zich om de chronische honger in Kenia te bestrijden. Al enkele jaren lijkt het maatschappelijk bewustzijn van internationale bedrijven te groeien. Door hun omvang hebben zij een grotere globale rol te vervullen dan het louter boeken van winst. Ofschoon verschillende sociale en milieuondersteunende initiatieven uitvoerig geanalyseerd worden in media en in bedrijfsuitgaven, de zogenaamde MVO rapporten (lees: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen), zou een kritische belanghebbende van een betrokken bedrijf vragen kunnen stellen bij de waarachtigheid van de gepubliceerde gegevens.

Een oplossing voor dit struikelblok biedt zich aan vanuit de financiële verslaggeving. Op vraag van het betrokken bedrijf of zijn belanghebbenden, controleren of voeren externe, onafhankelijke partijen (de zogenaamde ‘Assurance Providers’) een ‘audit’ uit van de diverse sociale en milieugerelateerde aspecten van het bedrijf en formuleren hun conclusies in een verslag, het ‘Assurance Statement’. Dit verslag bevestigt of weerlegt de juistheid van de informatie in het MVO rapport, en wordt gepubliceerd in het rapport of op de website. Wegens een tekort aan standaarden en richtlijnen, kan de onafhankelijke partij een auditeur zijn, maar ook een milieuexpert, een NGO of zelfs een belanghebbende van het bedrijf. Een overaanbod aan mogelijkheden. Maar hoe kies je als maatschappelijk verantwoord bedrijf de passende assurance provider?

De ridders van het maatschappelijk bewustzijn

De keuze van zekerheidsverschaffer voor MVO rapporten

De keuze tussen deze potentiële zekerheidsverschaffers of assurance providers is de basis van het onderzoek. De thesis ‘Assessing assurance statements on CSR reports: the choice of assurance provider’ tracht bewuste bedrijven een duwtje in de rug te geven door gepaste informatie te verschaffen over het aanbod, door profielen op te stellen van de verschillende types assurance providers, en het gedrag van de concurrenten. De conclusies worden bevestigd door een steekproef van 227 Europese maatschappelijk vooruitstrevende bedrijven. In totaal publiceerden 184 bedrijven uit de steekproef een afzonderlijk MVO rapport met 120 assurance statements.

Deel 1 van de thesis verzamelt de grote en wijdverspreide hoeveelheid informatie, die beschikbaar is over assurance providers en hun statements. Hieruit zijn de voornaamste drie types van assurance providers geformuleerd: auditeurs, consultants en NGO’s /belanghebbenden. Daarnaast zijn er ook certificatie- en ratingorganisaties en indices, maar hun geloofwaardigheid wordt betwist. Elk type heeft zijn voor- en nadelen en is geschikt voor een andere doelgroep.

De auditeur wordt het meest verkozen als zekerheidsverschaffer. In 91 van de 120 cases is een auditeur aangesteld, 90 cases hiervan zelfs één van de Big4 auditkantoren. Auditeurs zijn gewild door hun ervaring met financiële audits, het belang dat zij hechten aan onafhankelijkheid en integriteit, en de daarmee opgebouwde geloofwaardigheid. Deze geloofwaardigheid kan echter ook een nadeel zijn: bedrijven geloven dat de auditeur capabel is voor de opdracht, ook al heeft hij niet in elk geval de nodige gespecialiseerde kennis van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Verder is het prijskaartje aanzienlijk duurder dan bij de concurrentie. Auditeurs pakken de opdracht aan op dezelfde manier als hun financiële opdrachten, gestructureerd en voorzichtig om de integriteit van hun moederbedrijf te bewaren. Hierdoor geven ze lagere graden van zekerheid en beperken ze zich tot de inhoud van het rapport.

In 21 cases doet het betrokken bedrijf beroep op een consultant, dit is een expert die bedrijven begeleidt in allerlei delicate zaken, zoals maatschappelijk verantwoord ondernemen. Zowel brede diensten als gespecialiseerde MVO consultants komen hier aan bod. Consultants hebben een sterke strategische aanpak dat verschilt per dienst, maar durven de werkmethoden van auditeurs te kopiëren. Voordelen van consultants zijn hun gespecialiseerde kennis en hun aangeboden aanbevelingen. Onderzoekers vrezen echter dat hun optreden vaak beïnvloed wordt door het bedrijf zelf en hun publicaties dus louter als reclame kan bestempeld worden.

De laatste grote categorie zijn de belanghebbenden (of de Engelse term stakeholders). Dit kan variëren van woordvoerders van belangengroepen tot zelfs NGO’s. In de steekproef is echter maar één case uit deze categorie gevonden, ook al wordt vaak over een samenwerking met belanghebbenden gecommuniceerd. Assurance statements door belanghebbenden zijn meestal normatief opgesteld en focussen zich op de hot topics. Lezers achten deze statements als minder betrouwbaar.

Verschillende onderzoekers, inclusief deze thesis, identificeren auditeurs als de meest kwaliteitsvolle zekerheidsverschaffers. Op basis van de gevonden resultaten kan echter geconcludeerd worden dat de consultants hun achterstand sterk aan het inhalen zijn. Door de werkmethoden van auditeurs te kopiëren, en daarbij hun aanbevelingen aan het bedrijf te formuleren, worden enkele consultants als even kwaliteitsvol beschouwd als auditeurs, of beter. Dit maakt de keuze er niet gemakkelijker op natuurlijk.

In deel 2 van deze thesis wordt gekeken naar de bedrijven zelf die een assurance provider aanstellen. Het onderzoek gebeurt d.m.v. een binaire en ordinaire regressieanalyse. De bedrijven van de steekproef worden in categorieën gestopt volgens verschillende kenmerken, zoals sector, nationaliteit, grootte en media-aandacht. Daarbij werd gekeken of de verschillende categorieën van bedrijven een andere zekerheidsverschaffer kiezen. De resultaten van het onderzoek werden naast die van vorige onderzoekers gelegd en vergeleken, en geven volgende conclusies.

Bedrijven die zoeken naar een bevestiging van hun daden (vooral grote en erg zichtbare bedrijven) zoeken vooral een directe en duidelijke controle. Auditeurs zijn hun maatje. Zij die actief willen leren van hun samenwerking met zekerheidsverschaffers, door advies en aanbevelingen, contacteren best een consultant. Bedrijven dat enkel een manier zoeken om media en publiek tevreden te stellen, zijn op de juiste plaats bij de belanghebbenden zelf als zekerheidsverschaffers. De nationaliteit en de media-aandacht van bedrijven geven een heldere indicatie voor soortgenoten.

De juiste zekerheidsverschaffer vinden, blijft een helse opdracht. Stap 1 is naar het binnenste van je eigen bedrijf kijken. Wat wil je bereiken met het aanstellen van een assurance provider? Hoe moet het statement eruit zien? Welke informatie mag erin worden vrijgegeven? Als je elke vraag voor je bedrijf naar waarheid beantwoordt, dan ligt de keuze voor de hand. Veel succes!