Europa's rol in het conflict in de Westelijke Sahara

Jasper
D'hoore

 Westelijke Sahara slachtoffer van Europese verdeeldheid

De Europese Unie (EU) verdeeld? Het lijkt een cliché. Maar in vele gevallen is het de realiteit. Lange tijd was de EU ook verdeeld over het ‘vergeten’ conflict in de Westelijke Sahara. Frankrijk en Spanje ruzieden over een oplossing voor het conflict. Recent is de houding van Spanje echter veranderd. Een oplossing lijkt daardoor iets dichterbij gekomen.

Westelijke Sahara? Nooit van gehoord!

Op onze aardkloot wordt in heel wat vergeten conflicten strijd geleverd. Ze slepen jarenlang aan zonder enig perspectief op een oplossing. Tegenover dat soort conflicten treedt gewenning op. Bij een opflakkering van het geweld in Congo zijn we daar met zijn allen door aangedaan. Om het nadien even snel te vergeten.

Eén van de meest vergeten conflicten is het conflict in de Westelijke Sahara. Het gebied, dat geprangd ligt tussen de Atlantische Oceaan, Marokko, Algerije en Mauritanië, was oorspronkelijk een Spaanse kolonie. In tegenstelling tot andere Afrikaanse landen, werd het gebied tijdens de dekoloniseringsgolf van het tweede deel van de twintigste eeuw niet onafhankelijk, maar werd het door Marokko geannexeerd. Dit leidde tot een gewapend conflict tussen Marokko en het Frente Polisario, de rebbelenbeweging in de Westelijke Sahara. In 1991 werd er een wapenstilstand ondertekend, maar tot op vandaag is er geen oplossing gevonden voor het statuut van het gebied. Marokko ziet het als een opstandige provincie, het Polisario wil autonomie. En de Europese Unie?

Europa als bus

Marokko en de Westelijke Sahara liggen binnen de directe invloedszone van de Europese Unie. Die lijkt de geknipte entiteit om een oplossing te onderhandelen. Daar slaagt ze echter niet in, wat te wijten is aan éen van de specifieke kenmerken van de EU. Ze bestaat uit verschillende instellingen die niet per se hetzelfde willen. De EU zou vergeleken kunnen worden met een buscolonne, waarvan de bussen – de Commissie, het Parlement en de Raad, of in bepaalde gevallen ook de lidstaten afzonderlijk – vaak een andere richting uitrijden. Dat geldt zeker voor het buitenlandbeleid van de EU, waardoor de EU volgens critici zichzelf degradeert tot een lichtgewicht in de internationale politiek. Om te wegen op de internationale politiek zouden de bussen immers dezelfde richting moeten uitrijden.

De Commissie als vriend van Marokko?

De Europese Commissie voert een vrij minimalistische politiek ten aanzien van het conflict. Ze heeft nooit de moeite genomen een oplossing aan te reiken. De Commissie herhaalt steeds dat ze een VN-oplossing steunt, maar voor het overige probeert ze de kwestie te omzeilen. Misschien is de Commissie bang om de huidige (relatief) stabiele situatie aan het wankelen te brengen?

Exemplarisch zijn de visakkoorden die door DG Visserij met Marokko werden afgesloten. Via die akkoorden heeft de EU het recht om te vissen in de nationale wateren van Marokko. Over de Westelijke Sahara wordt in het akkoord met geen woord gerept, maar uit de realiteit blijkt dat Europese vissersboten ook voor de kusten van de Westelijke Sahara vissen. Dit is in strijd met het internationale recht. Marokko ziet hierin een erkenning van zijn claims op de Westelijke Sahara.

Het onmachtige Parlement

De macht van het Europees Parlement (EP) op het Europees buitenlands beleid is vrij beperkt. Het Parlement kon lange tijd niet veel meer doen dan resoluties stemmen. In die resoluties laat het Parlement horen wat ze over een bepaalde kwestie denkt, maar niemand hoeft die bedenkingen op te volgen.

De door het Europees Parlement gestemde resoluties vallen uiteen in drie categorieën: in een eerste categorie pleit het EP voor een oplossing van het conflict, in de twee andere staan respectievelijk mensenrechten en humanitaire hulp centraal. Vooral in de resoluties van voor 2003 staat de vraag om een oplossing tot uiting. De nadien dalende aandacht van het EP voor een oplossing valt samen met het steeds onwaarschijnlijker worden van zo een vergelijk. Wel erkent het Parlement het Polisario als legitieme vertegenwoordiger van de bevolking van de Westelijke Sahara en ijvert voor een voor beide partijen billijke oplossing.

De verdeelde Raad

De Raad van Ministers speelt een sleutelrol in het buitenlandbeleid van de EU. Beslissingen in de Raad komen op intergouvernementele wijze op stand, dit wil zeggen dat alle lidstaten akkoord moeten gaan en elke lidstaat over een veto beschikt. Daardoor staat het buitenlands beleid van de Unie gelijk aan de kleinste gemene deler van de standpunten van de lidstaten. Op andere domeinen, zoals Visserij of Handel, neemt de Raad beslissingen met een gekwalificeerde meerderheid, een soort meerderheid die groter is dan de helft plus één.

De Raad heeft zich altijd achter de VN-resoluties geschaard. De Raad houdt liever haar handen af van het conflict: ze heeft het Polisario Front nooit erkend als legitieme vertegenwoordiger van de Sahrawis, iets wat ze door officiële relaties aan te gaan met de Palestijnse Autoriteit, wel gedaan heeft. De reden? De verdeeldheid tussen de lidstaten. Daar waar de EU-instellingen min of meer op dezelfde lijn zitten, was dit lange tijd niet het geval voor Spanje en Frankrijk. Frankrijk wil van geen erkenning weten. Via hun veto kunnen de Fransen zulke beslissingen blokkeren.

De Spaans-Franse vete

De Fransen zijn, samen met de VS, de belangrijkste Marokkaanse bondgenoot. Zeker sinds het aantreden van Jacques Chirac als president in 1995 staan de Fransen als één blok achter Marokko. De meest verklarende factor daarvoor lijken Chiracs vriendschapsbanden met de Marokkaanse monarchie te zijn geweest. Sarkozy zette Chiracs beleid verder. 

Spanje hield er lange tijd een andere houding op na. Een groot deel van de bevolking voelt sympathie voor de Sahrawis, waardoor de Spaanse regeringen hen steunden. Dit tot groot ongenoegen van Marokko.  Dit veranderde toen Zapetero in 2004 aan de macht kwam. De aanslagen door jihadi-terroristen in Madrid van 2004 beïnvloeden deze ommekeer in het Spaanse beleid. Madrid is sinds die aanslagen veel meer belang gaan hechten aan een stevig bondgenootschap met Marokko, dat door Zapetero als een onmisbare speler werd beschouwd voor zijn antiterreurbeleid. Via strengere controles aan de Marokkaanse-Spaanse zeegrens, wil Spanje voorkomen dat terroristen het land kunnen binnendringen.

De EU zit meer en meer op één lijn

De Franse en de Spaanse bus botsten, waardoor de EU er niet in slaagde om met één stem te spreken. Door deze Spaans-Franse toenadering lijkt het erop dat de EU daar in de toekomst beter in zal slagen. Dat heeft wel tot gevolg dat een toekomstige oplossing vooral voordelig voor Marokko zal zijn, want de Sahrawis zijn hun grootste bondgenoot kwijt.

De Sahrawis wacht al meer dan 35 jaar op een oplossing. Door de Frans-Spaanse toenadering  komt die mogelijks dichterbij, al lijkt het erop dat de Sahrawis zich in dat geval zullen tevreden moeten stellen met autonomie binnen het Koninkrijk Marokko. Time’s on Morocco’s side…

Bibliografie

 Afrol News (2011). Western Sahara “not part of EFTA-Morocco Free Trade. Geraadpleegd op 30 maart 2011 op http://www.afrol.com/articles/36091

Araud, G. (2010). 30 Avril 2010 - Conseil de sécurité - Renouvellement de la MINURSO - Explication de vote : Intervention de M. Gérard Araud, représentant permanent de la France auprès des Nations unies. Geraadpleegd op 27 november 2010 op http://www.franceonu.org/spip.php?article4443.

Arts, K. & Leite, P.P. (Eds.) (2007). International Law and the Question of Western Sahara. Den Haag: International Platform of Jurists for East Timor.

Alguero Cuerva, J. (2007). The Ancient History of Western Cahara and the Spanish Colonisation of the Territory. In K. Arts & P.P. Leite (Eds.), International Law and the Question of Western Sahara (pp. 25-29). Den Haag: International Platform of Jurists for East Timor.

Balboni, M. (2011). The EU’s Approach towards Western Sahara. Geraadpleegd op 14 maart 2011 op http://www.saharawi.org/tesi/saharoccc1.pdf

BBC News (2003). Oil: Western Sahara’s Future. Geraadpleegd op 27 maart 2011 op http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/2758829.stm

BBC News (2011). EU to recognise Palestinian state 'when appropriate’. Geraadpleegd op 2 april 2011 op http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-11988018

BBC News Afrika (2010). ‘Eleven Dead’ in clashes in Western Sahara Camp. Geraadpleegd op 22 februari 2011 op http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-11719448 .

Benabdallah, A. (2007). La politique étrangère américaine au Maghreb de 1991 à 2004 : d’un intérêt dérivé à une implication directe. Louvain-la-Neuve : Université Catholique de Louvain-la-Neuve.

Benabdallah, A. (2009). The Position of the European Union on the Western Sahara Conflict. In Journal of Contemporary European Studies, 17 (3), 417 – 435.

Bowen, N. (2007). France, Europe, and the Mediterranean in a Sarkozy Presidency. In Mediterranean Quarterly, 18 (4), 1-16.

Christiansen, T. (2001). Intra-institutional politics and inter-institutional relations in the EU: towards coherent governance? In Journal of European Public Policy, 8 (5), 747 – 769.

Civil Courage Prize (2011). Civil Courage Prize. Geraadpleegd op 22 maart 2011 op http://www.civilcourageprize.org/index.htm

Clark, R.S. (2007). Western Sahara and the United Nations Norms on Self-Determination and Agression. In K. Arts & P.P. Leite (Eds.), International Law and the Question of Western Sahara (pp. 45-58). Den Haag: International Platform of Jurists for East Timor.

Colombo, S.  & Darbouche, H. (2010). The EU, Civil Society and Conflict Transformation in Western Sahara: The Failure of Disengagement. MICROCON Policy. Working Paper 13. Brighton: MICROCON. Working Paper 13, Brighton: MICROCO

Consilium (2011a). Declaration by the Presidency on behalf of European Union on Western Sahara. Geraadpleegd op 31 maart 2011 op http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/cfsp/A…

Consilium (2011b). Statement by the Spokesperson of EU High Representative Catherine Ashton, on Western Sahara. Geraadpleegd op 31 maart 2011 op http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/EN/foraff…

Consilium (2011c). Western Sahara. Geraadpleegd op 31 maart 2011 op http://www.consilium.europa.eu/App/Search/searchMeta.aspx?lang=en&id=1&…

Copenhagen Declaration (1973). Final declaration of the Copenhagen Summit: Annex on the energy crisis (15 December 1973). In Bulletin of the European Communities, 12, 11-12.

Cordier, G. (1986). Het conflict in de Westelijke Sahara: een muur van zand en een muur van stilte. In Afrika Focus, 2 (3-4), 251-272.

Daguzan, J.F. (2009). France’s Mediterranean Policy: Between Myths and Strategy. In Journal of Contemporary European Studies, 17 (3), 387 – 399.

De Martin-Pinillos, E.T. (2007). Spain as Administering Power of Western Sahara. In K. Arts & P.P. Leite (Eds.), International Law and the Question of Western Sahara (pp. 78-86). Den Haag: International Platform of Jurists for East Timor.

De Standaard (2011a). Sarkozy bereid om Palestijnse staat te erkennen. In De Standaard, 88 (104), 17.

De Standaard (2011b). EU wil delegatie in Benghazi. In De Standaard, 88 (111), 15.

Dover, R. (2003). The EU Foreigh, Security, and Defence Politics. In M. Cini (Ed.), European Union Politics, 2nd Edition (pp. 237-252). Oxford: Oxford University Press.

Drew, C. (2007). The Meaning of Self-Determination: “The Stealing of the Sahara” Redux. In K. Arts & P.P. Leite (Eds.), International Law and the Question of Western Sahara (pp. 87-106). Den Haag: International Platform of Jurists for East Timor.

Duke, S. (2011). Consistency, coherence and European Union external action: the path to Lisbon and beyond. In P. Koutrakos (Ed.), European Foreign Policy (pp. 15-54 ). Cheltenham: Edward Elgar Publishing.

EC ENP (2011a). Communication accompanying the Action Plans. Geraadpleegd op 30 maart 2011 op http://ec.europa.eu/world/enp/pdf/action_plans/communication_commission…

EC ENP (2011b). Country Report: Morocco. Geraadpleegd op 30 maart 2011 op http://ec.europa.eu/world/enp/pdf/country/morocco_enp_country_report_20…

EC ENP (2011c). European Neighbourhood Policy: Funding. Geraadpleegd op 30 maart 2011 op http://ec.europa.eu/world/enp/funding_en.htm

EC ENP (2011d). The Policy: What is the European Neighbourhood Policy? Geraadpleegd op 30 maart 2011 op http://ec.europa.eu/world/enp/policy_en.htm

EC Fisheries (2011). Morocco: Fisheries Partnership Agreement. Geraadpleegd op 23 februari 2011 op http://ec.europa.eu/fisheries/cfp/international/agreements/morocco/inde… .

EC Trade (2011). Morocco. Geraadpleegd op 27 maart 2011 op http://ec.europa.eu/trade/creating-opportunities/bilateral-relations/co…

ECHO (2011). Aid in Action: Algeria/Western Sahara. Geraadpleegd op 27 maart 2011 op http://ec.europa.eu/echo/aid/north_africa_mid_east/algeria_en.htm

EEAS (2011a). Association Agreement EU-Morocco. Geraadpleegd op 26 maart 2011 op http://www.eeas.europa.eu/morocco/association_agreement/index_en.htm

EEAS (2011b). EU/Morocco Action Plan. Geraadpleegd op 25 maart 2011 op http://ec.europa.eu/world/enp/pdf/action_plans/morocco_enp_ap_final_en…

EEAS (2011c). Maroc: Document de Stratégie 2002- 2006 & Programma Indicative Nationale 2002-2004. Geraadpleegd op 30 maart 2011 op http://eeas.europa.eu/morocco/csp/02_06_fr.pdf

EEAS (2011d). Morocco: Strategy Paper: 2007-2013. Geraadpleegd op 30 maart 2011 op http://ec.europa.eu/world/enp/pdf/country/enpi_csp_morocco_en.pdf

EEAS (2011e). Occupied Palestinian Territories. Geraadpleegd op 2 april 2011 op http://eeas.europa.eu/occupied_palestinian_territory/index_en.htm

EEAS (2011f). External Service – delegations’ websites. Geraadpleegd op 13 mei 2011 op http://eeas.europa.eu/delegations/web_en.htm

EP (1999). European Parliament Resolution on Western Sahara. Geraadpleegd op 14 maart 2011 op http://www.europarl.europa.eu/oeil/file.jsp?id=101862

EP (2003a). European Parliament Resolution on Western Sahara. Geraadpleegd op 14 http://www.europarl.europa.eu/oeil/file.jsp?id=108732

EP (2003b). European Parliament Resolution on Euromed. Geraadpleegd op 22 februari 2011 op http://www.europarl.europa.eu/RegData/seance_pleniere/textes_adoptes/de…

EP (2005a). Resolutie van het Europees Parlement over de humanitaire hulp aan de Saharavluchtelingen.   Geraadpleegd op 22 februari 2011 op http://www.europarl.europa.eu/RegData/seance_pleniere/textes_adoptes/de… .

EP (2005b). Resolutie van het Europees Parlement over het jaarverslag over de mensenrechten in de wereld in 2004 en het mensenrechtenbeleid van de EU. Geraadpleegd op 24 februari 2011 op http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?objRefId=95688&language=NL

EP (2005c).  Resolutie van het Europees Parlement over de situatie van de mensenrechten in de Westelijke Sahara. Geraadpleegd op 24 februari 2011 op http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=TA&reference=P6-TA-2…

EP (2006a). EC-Morocco Fisheries Partnership Agreement. Geraadpleegd op 23 februari 2011 op http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//NONSGML+TA+…

EP  (2006b). European Parliament resolution on the Annual Report on Human Rights in the World 2005 and the EU's policy on the matter. Geraadpleegd op 24 februari 2011 op http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=TA&reference=P6-TA-2…

EP (2009). European Parliament resolution on Western Sahara: the case of Aminatou Haidar.  Geraadpleegd op 23 februari 2011 op http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+MOTION….

EP (2010a). Resolutie van het Europees Parlement van 25 februari 2010 over de 13de zitting van de Raad voor de mensenrechten van de Verenigde Naties. Geraadpleegd op 24 februari 2011 op http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P7-…

EP (2010b). Resolutie van het Europees Parlement van 25 november 2010 over de situatie in de Westelijke Sahara. Geraadpleegd op 22 februari 2011 op http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=TA&reference=P7-TA-2…

EP (2011a). Verdediging van Mensenrechten. Geraadpleegd op 24 februari 2011 op http://www.europarl.europa.eu/parliament/public/staticDisplay.do?langua…

EP (2011b). Buitenlands beleid. Geraadpleegd op 22 maart 2011 op http://www.europarl.europa.eu/parliament/public/staticDisplay.do?id=47&…

EP (2011c). International Fisheries Relations. Geraadpleegd op 22 maart en 2 april 2011 op http://www.europarl.europa.eu/parliament/expert/displayFtu.do?language=…

EP  (2011d). Parliamentary Questions : 19 November 2008 : Cooperation between Morocco and the EU. Geraadpleegd op 26 maart 2011 op http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+WQ+E-2…

EP (2011e). Parliamentary Questions : 16 December 2008 : Answer given  by Ms Ferrero Waldner on behalf of the Commission. Geraadpleegd op 26 maart 2011 op http://www.europarl.europa.eu/sides/getAllAnswers.do?reference=E-2008-6…

EP (2011f). Parliamentary Questions : 11 February 2011: EU‑Morocco free trade agreement and the Western Sahara. Geraadpleegd op 30 maart 2011 op http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+WQ+E-2…

EP (2011g). EU/Morocco Agreement: reciprocal liberalisation measures on agricultural products, processed agricultural products, fish and fishery products. Geraadpleegd op 30 maart 2011 op http://www.europarl.europa.eu/oeil/file.jsp?id=5872582

EP (2011h). Parlementaire vragen : De mensenrechten van de Sahrawi in de bezette Westelijke Sahara: de verbanning van mensenrechtenactiviste Aminatou Haidar. Geraadpleegd op 30 maart 2011 op http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+WQ+E-2…

EP (2011i). Parliamentary Questions: Fisheries agreement with Morocco and waters of the Non-Self-Governing Territory of Western Sahara. Geraadpleegd op 30 maart 2011 op http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+WQ+E-2…

EP (2011j). European Council in Luxembourg: 28 -29 June 1991. Geraadpleegd op 31 maart 2011 op http://www.europarl.europa.eu/summits/luxembourg/default_en.htm

EP (2011k). Parliamentary Questions: reply. Geraadpleegd op 1 april 2011 op http://www.europarl.europa.eu/sides/getAllAnswers.do?reference=E-2010-0…

EP (2011l). Parliamentary Question: Joint reply
Written questions : E-9799/10 , E-9822/10 , E-9824/10. Geraadpleegd op 1 april 2011 op http://www.europarl.europa.eu/sides/getAllAnswers.do?reference=E-2010-9…

EP (2011m). Parliamentary Questions: Reply. Geraadpleegd op 1 april 2011 op http://www.europarl.europa.eu/sides/getAllAnswers.do?reference=E-2010-9…

EP (2011n). Parliamentary Questions: Joint answer given by Ms Ferrero-Waldner on behalf of the Commission. Geraapleegd op 2 april 2011 op http://www.europarl.europa.eu/sides/getAllAnswers.do?reference=E-2008-4…

EU@VN (2011). EU Presidency Statement - Question of Western Sahara. Geraadpleegd op 1 april 2011 op http://www.europa-eu-un.org/articles/en/article_5123_en.htm

Eucofel (2011). COAG criticizes French Azura for selling Saharawi tomatoes. Geraadpleegd op 30 maart 2011 op http://www.eucofel.org/index.php/

Eurolex (2011a). 22000A0318(01). Geraadpleegd op 26 maart 2011 op http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:22000A0318(…

Eurolex (2011b). Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie. Geraadpleegd op 28 maart 2011 op http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:004…

Eurolex (2011c). Verdrag betreffende de Europese Unie. Geraadpleegd op 3 april 2011 op http://eur-lex.europa.eu/nl/treaties/dat/11992M/htm/11992M.html

Europa.eu (2011a). Verklaring van Barcelona en Euro-mediterraan Partnerschap. Geraadpleegd op 26 maart op http://europa.eu/legislation_summaries/external_relations/relations_wit…

Europa.eu (2011b). Het Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid. Geraadpleegd op 23 en 29 maart op http://europa.eu/legislation_summaries/institutional_affairs/treaties/l…

Europa.eu (2011c). MEDA-Programma. Geraadpleegd op 30 maart 2011 op http://europa.eu/legislation_summaries/external_relations/relations_wit…

Europa.eu (2011d). The decision-making process under the second pillar. Geraadpleegd op 29 maart en 2 april 2011 op http://europa.eu/legislation_summaries/institutional_affairs/decisionma…

European Parliament Press Service (2010). Western Sahara: human rights monitoring needed, say MEPs. Geraadpleegd op 22 februari 2011 op http://www.europarl.europa.eu/en/pressroom/content/20101129IPR02808/htm…

European Voice (2011). Will the EU get it right this time? Geraadpleegd op 30 maart 2011 op http://www.europeanvoice.com/article/imported/will-the-eu-get-it-right-…

Forbes (2011). King of Rock. Geraadpleegd op 28 maart 2011 op http://www.forbes.com/2009/06/17/king-morocco-phosphate-business-billio…

France Diplomatie (2010). Déclarations officielles de la Politique étrangère. Geraadpleegd op 20 november 2010 op https://pastel.diplomatie.gouv.fr/editorial/actual/ael2/bulletin.asp?li… .

France.fr (2010). La Patrie des Droits de l’Homme. Geraadpleegd op 27 november 2010 op http://www.france.fr/connaitre/monde/droits-de-lhomme/article/la-patrie….

FRIDE (2011). Morocco’s ‘Advanced Status’: Model or Muddle?. Geraadpleegd op 27 maart 2011 op http://www.fride.org/publication/745/morocco's-'advanced-status':-model…

Hannikainen, L. (2007). The Case of Western Sahara from the Perspective of Jus Cogens. In K. Arts & P.P. Leite (Eds.), International Law and the Question of Western Sahara (pp. 59-77). Den Haag: International Platform of Jurists for East Timor.

Hillion, C. (2008). Tous pour un, un pour tous! Coherence in the External Relations of the European Union. In M. Cremona (Ed.), Developments in EU External Relations Law (pp. 10 - 36 ). Oxford University Press.

Hoffman, S. (2010).Why Institutional Overlap Matters: CSDP in the European Security Architecture. In Journal of Common Market Studies, 49 (1), 101-120.

ICRC (2010). The Geneva Conventions of 1949. Geraadpleegd op 7 november 2010 op http://www.icrc.org/ihl.nsf/7c4d08d9b287a42141256739003e636b/6756482d86… .

Jaidi, L. & Martín, I. (2010). Comment faire avancer le Statut avancé UE-Maroc ? Barcelona : Institut européen de la Méditerrané.

Joos, K., Kessler, B. & Sabathil, G. (2008). The European Commission. London: Kogan Page Publishers.

Koubry, S. (2007). The European Community and Member States’ Duty of Non-Recognition under the EC-Morocco Association Agreement: State Responsibility and Customary International Law. In K. Arts & P.P. Leite (Eds.), International Law and the Question of Western Sahara (pp. 164-198). Den Haag: International Platform of Jurists for East Timor.

Le Monde (2010). Sahara occidental : la France contre les droits de l'homme? Geraadpleegd op 5 april 2011 op http://www.lemonde.fr/idees/article/2010/12/22/sahara-occidental-la-fra…

Le Point (2007). Sarkozy juge sérieux le plan d'autonomie marocain sur le Sahara. Geraadpleegd op 5 april 2011 op http://www.lepoint.fr/archives/article.php/206734

Maurer, A. (2003). The Legislative Powers and Impact of the European Union. In Journal of Common Market Studies, 41 (2), 227-247.

MEDEA (2011a). EU-Morocco Fishing Agreement. Geraadpleegd op 27 maart 2011 op http://www.medea.be/index.html?page=2&lang=en&doc=764

MEDEA (2011a). EU-Morocco Relations. Geraadpleegd op 26 maart 2011 op http://www.medea.be/index.html?page=2&lang=en&doc=1097

MEDEA (2011c). Western Sahara. Geraadpleegd op 27 maart 2011 op http://www.medea.be/index.html?doc=250

Miguel, C. R. (2007). The Self-Determination Referendum and the Role of Spain. . In K. Arts & P.P. Leite (Eds.), International Law and the Question of Western Sahara (pp. 305-318). Den Haag: International Platform of Jurists for East Timor.

Morocco Board News Service (2011). Western Sahara: Spain’s Implicit Support for Morocco’s Autonomy Plan. Geraadpleegd op 21 april 2011 op http://africa.world247.net/morocco-news/western-sahara-spain%E2%80%99s-…

Mundy, J. (2006). Autonomy & Intifadah: New Horizons in Western Saharan Nationalism. In Review of African Political Economy, 33 (108), 255-267.

Mundy, J. (2009). Out with the Old, in with the New: Western Sahara back to Square One? In Mediterranean Politics, 14 (1), 115 – 122.

Neyts-Uyttebroeck, A. (2011). Persoonlijk onderhoud in EP op woensdag 9 februari 2011.

Nuttall, S. (2005). Coherence and Consistency. In Christopher Hill and Michael Smith (eds.), International Relations and the European Union (pp.91-112). Oxford: Oxford University Press.

Official Journal of the European Communities (1991). Resolution on the Western Sahara Peace Plan. Geraadpleegd op 23 februari 2011 op http://arso.org/EPRes12091991en.pdf

Omar, S.M. (2007). The Position of the Frente Polisario. In K. Arts & P.P. Leite (Eds.), International Law and the Question of Western Sahara (pp. 37-42). Den Haag: International Platform of Jurists for East Timor.

Orbie & Versluys (2008). The European Union’s International Development Policy. In J. Orbie (Ed.), Europe’s Global Role (pp. 67-90). Farnham: Ashgate.

Perrault, G. (1990). Een bevriend staatshoofd. Hassan II van Marokko. Absoluut Monarch. Parijs: Editions Gallimard.

Presseurop (2011). EU-diplomatie buiten spel gezet. Geraadpleegd op 31 maart 2011 op http://www.presseurop.eu/nl/content/article/563051-eu-diplomatie-buiten…

Raad van de Europese Unie (2011). Verslag van het voorzitterschap aan de Europese Raad over de Europese dienst voor extern optreden. Geraadpleegd op 27 maart 2011 op http://register.consilium.europa.eu/pdf/nl/09/st14/st14930.nl09.pdf

Rankin, J. (2011). Controversial Morocco fishing deal to be extended. In European Voice. Geraadpleegd op 23 februari 2011 op http://www.europeanvoice.com/article/2011/february/controversial-morocc…

Reuters (2011). EU extends fisheries pact with Morocco. Geraadpleegd op 23 februari 2011 op http://af.reuters.com/article/westernSaharaNews/idAFLDE71H1DE20110218?p…

Rippert, J. (2009). 20 avril 2009 - Conseil de sécurité - Sahara occidental Renouvellement de la MINURSO - Explication de vote prononcée par M. Jean-Maurice Ripert, représentant permanent de la France auprès des Nations unies. Geraadpleegd op 27 november 2010 op http://www.franceonu.org/spip.php?article3872.

Ruysseveldt, P. (1994). Het constitutionele kader van de Demokratische Arabische Republiek der Sahrawis. In Afrika Focus, 10 (4), 171-187.

Shelley, T. (2004). Endgame in the Western Sahara: What Future for Africa’s Last Colony?. London: Zed Books Ltd.

Shelley, T. (2007). Resistance and Colonialism: Building the Sahrawi Identity. In K. Arts & P.P. Leite (Eds.), International Law and the Question of Western Sahara (pp. 30-36). Den Haag: International Platform of Jurists for East Timor.

Solà Martin, A.  (2011). Conflict Resolution in Western Sahara. Geraadpleegd op 27 maart 2011 op http://www.ajol.info/index.php/ajcr/article/viewFile/52181/40807

The Economist (2010). Morocco v. Algeria. Geraadpleegd op 22 februari 2011 op http://www.economist.com/node/17421589 .

Tuquoi, J. (2006). Majesté, je dois beaucoup à votre père. Paris : Albin Michel.

UN Radio (2011). No Morocco-Polisario deal on Western Sahara talks. Geraadpleegd op 25 april 2011 op http://www.unmultimedia.org/radio/english/detail/116066.html

Vaquer i Fanés, J. (2003). The Domestic Dimension of EU External Policies: The Case of the EU-Morocco 2000-01 Fisheries Negotiations. In Mediterranean Politics, 8 (1), 59-82.

Vaquer i Fanés, J. (2004). The European Union and the Western Sahara Conflict: Managing the Colonial Heritage. In C. Musu & N. Casarini: European Foreign Policy in an Evolving International Context (pp. 144-160). London: Palgrave MacMillan.

Vaquer I Fanés, J. (2007). The European Union and Western Sahara. In European Foreign Affairs Review, 9 (1), 93-113.

Verdrag van Lissabon (2011). Verdrag van Lissabon. Geraadpleegd op 23 maart 2011 op http://eur-lex.europa.eu/JOHtml.do?uri=OJ:C:2007:306:SOM:NL:HTML

VN (2010). The Situation Concerning Western Sahara. Geraadpleegd op 7 november 2010 op http://www.un.org/en/sc/repertoire/2004-2007/CHAPTER8/Africa/04-07_8_We… .

VN (2011a). Identical letters dated 21 February 2002 from the Permanent Representative of Algeria to the United Nations addressed to the Secretary-General and the President of the Security Council. Geraadpleegd op 27 maart 2011 op http://www.un.org/documents/ga/docs/56/a56829.pdf

VN (2011b). Letter dated 29 January 2002 from the Under-Secretary-General for Legal Affairs, the Legal Counsel, addressed to the President of the Security Council. Raadpleegd op 4 april 2011 op http://www.arso.org/Olaeng.pdf

VN (2011c). Press Release SC/6812. Geraadpleegd op 27 maart 2011 op http://www.un.org/News/Press/docs/2000/20000229.sc6812.doc.html

VN (2011d). Report of the Secretary-General on the situation concerning Western Sahara. Geraadpleegd op 1 april 2011 op http://www.securitycouncilreport.org/atf/cf/%7B65BFCF9B-6D27-4E9C-8CD3-…

VN (2011f). Security Council extends United Nations Mission in Western Sahara until 31 October, unanimously adopting Resolution 1754 (2007). Geraadpleegd op 6 april 2011 op http://www.un.org/News/Press/docs/2007/sc9007.doc.htm

Versluys, H. (2008). European Union Humanitarian Aid: Lifesaver or Political Tool? In J. Orbie (Ed.), Europe’s Global Role (pp. 91-116). Farnham: Ashgate.

VN-veiligheidsraad (2011a). The situation concerning Western Sahara. Geraadpleegd op 24 maart 2011 op http://www.securitycouncilreport.org/atf/cf/%7B65BFCF9B-6D27-4E9C-8CD3-…

VN-veiligheidsraad (2011b). Security Council extends Mandate of UN Mission for Referendum in Western Sahara until 30 april 2012, unanimously adopting Resolution 1979 (2011). Geraadpleegd op 1 mei 2011 op http://www.pfcmc.com/News/Press/docs/2011/sc10234.doc.htm

Vos, H. (2008). Besluitvorming in de Europese Unie: een survival kit. Leuven: Acco.

Wagnsson, C. (2010). Divided power Europe: normative divergences among the EU 'big three'. In Journal of European Public Policy, 17 (8), 1089 – 1105.

Washington Post (2011). Morocco has confidence in new UN Western Sahara Envoy, but more needed among the parties. Geraapleegd op 27 april 2011 op http://www.washingtonpost.com/wp-srv/special/world/wikileaks/cable25.ht…

Wikileaks (2010). C O N F I D E N T I A L SECTION 01 OF 02 RABAT 001657. Geraadpleegd op 1 december 2010 op http://cablegate.wikileaks.org/cable/2007/10/07RABAT1657.html

Whitfield, T. (2007). Friends Indeed? The United Nations, Groups of Friends, and the Resolution of Conflict. Washington: United States Institute of Peace Press.

Wrange, P. (2007). The Swedish Position on Western Sahara and International Law. In K. Arts & P.P. Leite (Eds.), International Law and the Question of Western Sahara (pp. 298-303). Den Haag: International Platform of Jurists for East Timor.

Zoubir, Y.H. (2007a). Geopolitics and Realpolitik as Impediments to the Resolution of Conflict and Violations of International Law: The Case of Western Sahara. In K. Arts & P.P. Leite (Eds.), International Law and the Question of Western Sahara (pp. 274-297). Den Haag: International Platform of Jurists for East Timor.

Zoubir, Y.H. (2007b). Stalemate in Western Sahara: Ending International Legality. In Middle East Policy, 14 (4), 158-177.

Download scriptie (387.44 KB)
Universiteit of Hogeschool
Universiteit Gent
Thesis jaar
2011